Οι ευρωεκλογές διεξάγονται ώστε οι Ευρωπαίοι πολίτες να εκλέξουν εκείνους οι οποίοι θα τους εκπροσωπήσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και θα προβάλουν, θα προωθήσουν και θα υπερασπίσουν τα συμφέροντα, τις διεκδικήσεις και την πολιτική των χωρών και των πολιτών τους. Αυτό το ξεκάθαρο, απλό αλλά σημαντικό γεγονός δεν φαίνεται να κατανοήθηκε στην Κύπρο. Ούτε από τα κόμματα ούτε από την κυβέρνηση ούτε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Καθ’ όλη τη διάρκεια μιας τοξικής, πολωτικής, υβριστικής και χαμηλότατου επιπέδου προεκλογικής εκστρατείας, αναλώθηκαν σε εκατέρωθεν ύβρεις, χαρακτηρισμούς, επιθέσεις και στιγματισμούς. Αποτέλεσμα: Η αποχή ήταν ο μεγαλύτερος νικητής! Το ΑΚΕΛ εστίασε την εκστρατεία του σε μια προσπάθεια κατεδάφισης και απαξίωσης όσα η σημερινή κυβέρνηση Αναστασιάδη-ΔΗΣΥ υποστηρίζει ότι πέτυχε.

Κατηγόρησε τον Πρόεδρο ότι περίπου ευθύνεται για τη νέα τουρκική εισβολή και κατοχή τμήματος της κυπριακής ΑΟΖ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη βίαιη αντίδραση του ΔΗΣΥ και κυρίως του Ν. Αναστασιάδη. Σε αχρείαστη παρέμβασή του (4.5.2019), πρώτα μίλησε για τις «δανεικές ψήφους», τις οποίες το ΑΚΕΛ επιχειρούσε να αλιεύσει, διά του Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, από τους Τ/κύπριους.

«Μηδενικά» και… «Κοτσιάτης»

Ακολούθως, σε νέο ξέσπασμά του (18.5.2019) ο Πρόεδρος ισχυρίστηκε πως «δεν μπορούν τα μηδενικά να μιλούν για τους άριστους ή εκείνους που αρίστευσαν, ότι τάχα είναι ήδη μαζί τους», και πρόσθεσε πως «ο κυπριακός λαός έχει και μνήμη αλλά και γνώση». Όπως ήταν αναμενόμενο, εξίσου βίαιη ήταν η απάντηση του ΑΚΕΛ στον Πρόεδρο και στον ΔΗΣΥ, ο οποίος επέμενε σε σειρά ερωτημάτων, στα οποία το ΑΚΕΛ δεν απάντησε. Ας προσεχθούν τα εξής: Εκτός από τον κατά συρροή δολοφόνο ξένων γυναικών, την προεκλογική εκστρατεία μονοπώλησαν οι «δανεικές ψήφοι», τα «μηδενικά» και ο… Κοτσιάτης!

Γιατί διεξάγονται, λοιπόν, οι ευρωεκλογές; Πέραν των λόγων που αναφέραμε στην αρχή της ανάλυσής μας, οι Ευρωπαίοι πολίτες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα τα οποία είναι κοινά σε όλους: Οικονομία, μεταναστευτικό, τρομοκρατία, δημοκρατικό έλλειμμα, ασφάλεια, ρατσισμός, ξενοφοβία, περιορισμένη επικοινωνία των Βρυξελλών και των εθνικών κυβερνήσεων με τους πολίτες, χάσμα στο βιοτικό επίπεδο, κτλ. Εξαιτίας και αυτών των προβλημάτων, τα τελευταία χρόνια σημειώνεται μία ανησυχητική αύξηση ακροδεξιών, φασιστικών ή και ναζιστικών κομμάτων.

Ξενοφοβία και ολοκλήρωση

Στην Ευρώπη παρατηρείται, λοιπόν, μια σοβαρή αντιπαράθεση. Από τη μια είναι τα ακροδεξιά κόμματα ή κινήματα, τα οποία εκμεταλλεύονται και αξιοποιούν τη ξενοφοβία των Ευρωπαίων (Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία, Πολωνία, όπως και σε άλλες χώρες). Επίσης η αντιευρωπαϊκή ρητορική τους επιμένει είτε στη διάλυση της ΕΕ είτε σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση των εθνών-κρατών (όπως αυτά σχηματοποιήθηκαν μετά τον 30ετή πόλεμο και τη Συνθήκη της Βεστφαλίας, το 1648).

Εξάλλου απορρίπτουν την εμβάθυνση της Ένωσης, απαιτούν τροποποίηση των θεμελιωδών αρχών επί των οποίων οικοδομήθηκε και επιμένουν σε παραδοσιακές σχέσεις μεταξύ κρατών. Η πολιτική αυτή των ακροδεξιών κομμάτων συνδαυλίζεται και από τη γιγαντιαία γραφειοκρατία των Βρυξελλών η οποία δεν έχει πολλή συνάφεια με τα προβλήματα των Ευρωπαίων.

Από την άλλη, είναι η πλειοψηφία των Ευρωπαίων και των κρατών-μελών, που υποστηρίζουν τη συνέχιση του ευρωπαϊκού οράματος και την περαιτέρω εμβάθυνση και ολοκλήρωση της Ένωσης. Έστω και αν υπάρχουν πολλά και σοβαρά προβλήματα. Όμως, από αυτά, ξεπηδούν λύσεις. Απλώς να θυμηθούμε:

>Το 1965, η πολιτική του στρατηγού De Gaulle για «κενές καρέκλες» οδήγησε στην εξαγγελία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

>Οι απαιτήσεις της σιδηράς Θάτσερ, το 1984, για τον προϋπολογισμό, οδήγησαν στο Single European Act και στην αναθεώρηση της Συνθήκης της Ρώμης και δι’ αυτής στην Ενιαία Αγορά, στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία, η οποία ήταν ο προάγγελος για να τεθούν οι βάσεις για την Κοινή Εξωτερική και Πολιτική Ασφάλειας.

>Οι βαθιές διαφορές των Ευρωπαίων για τους πολέμους στα Βαλκάνια, τη δεκαετία του ’90 και η αμερικανική-συμμαχική παρέμβαση στον Κόλπο, το 2003, οδήγησαν στη Συνθήκη της Λισσαβώνας (2007).

Δυσαρέσκεια-απογοήτευση

Γι’ αυτό, οι υποστηρικτές της ΕΕ και των θεσμών της, δηλ. η πλειοψηφία των κρατών-μελών και οι πολίτες, ζητούν και αναμένουν ένα νέο, ζείδωρο ξεκίνημα και καλύτερη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμών. Ουδείς αμφισβητεί πως όλα τα κράτη-μέλη και οι πολίτες έχουν επωφεληθεί τα μέγιστα από την Ένωση. Στις 17 Ιανουαρίου 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε τη Λευκή Βίβλο, η οποία περιέχει ιδέες και εισηγήσεις για την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής ατζέντας χωρίς να επηρεάζονται το περιεχόμενο και οι πρόνοιες των Συνθηκών της Ένωσης.

Ποια είναι τα σοβαρότερα προβλήματα της ΕΕ;

>Πρώτον, δυσαρέσκεια μέσα στην Ένωση. Αυτή φάνηκε μετά τα δημοψηφίσματα για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η Δανία την απέρριψε ενώ η Γαλλία παρά λίγο να πράξει το ίδιο. Η Βρετανία δεν ακολούθησε τους εταίρους της αλλά απαίτησε σοβαρές εξαιρέσεις. Οι Βρυξέλλες απέτυχαν να διαγνώσουν την επερχόμενη κρίση.

>Δεύτερον, απογοήτευση των Ευρωπαίων. Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες δεν ακούν τι λένε οι πολίτες τους για προβλήματα και ανησυχίες τους. Η εμβάθυνση της ΕΕ συνεχίζεται αλλά χωρίς ουσιαστική κριτική ή αυτοέλεγχο.

>Τρίτον, η διεύρυνση της Ένωσης και ειδικά οι διαπραγματεύσεις για πιθανή ένταξη της Τουρκίας προκαλούν επιφυλάξεις στους Ευρωπαίους πολίτες. Επίσης, οι επανειλημμένες εκκλήσεις τους για περισσότερο διάλογο των Βρυξελλών με επαγγελματικές τάξεις και την κοινωνία των πολιτών φαίνεται να ηχούν σε ώτα μη ακούοντα. 

>Τέταρτον, η αποξένωση των Ευρωπαίων πολιτών από την ευρωπαϊκή ατζέντα επιδεινώθηκε και από την κρίση του 2008 που επηρέασε αμεσότατα το βιοτικό επίπεδο τους (και ημών των Κυπρίων, συμπεριλαμβανομένων). Επίσης οι μετανάστες και οι πρόσφυγες από χώρες της Μ. Ανατολής και της Β. Αφρικής προκάλεσαν σοβαρή κοινωνική αναστάτωση και φόβους στην πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών για την εθνική, πολιτιστική και θρησκευτική τους ταυτότητα. Και αυτά σε συνάρτηση προς την τρομοκρατία, η οποία επηρέασε την ασφάλεια κρατών και πολιτών και έθεσε σε κίνδυνο θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα εξαιτίας κρατικών περιοριστικών μέτρων.

Δημοκρατικό έλλειμμα

Τι ζητούν οι Ευρωπαίοι πολίτες; Θέλουν μιαν Ευρώπη με περισσότερες φιλοδοξίες, να ακούει πιο συχνά τους πολίτες της, να κατανοεί τις ανάγκες τους, να προβάλλει ένα ισχυρό, σεβαστό και αξιόπιστο ευρωπαϊκό πρόσωπο στο άναρχο διεθνές σύστημα. Υπάρχουν τρία ζητήματα, τα οποία απαιτούν κατεπειγόντως αντιμετώπιση και λύσεις:

=Πρώτον, είναι το παρατηρούμενο, διαχρονικά, δημοκρατικό έλλειμμα. Στα 60 και πλέον χρόνια λειτουργίας τους, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν εκείνο το δημοκρατικό συγκείμενο, το οποίο να είναι κοινό για όλους τους Ευρωπαίους, Με απλά λόγια: Οι Βρυξέλλες δεν έχουν αρκετή επικοινωνία με τους πολίτες της Ένωσης, να ακούσουν ιδέες, να συζητήσουν μαζί τους, να εισπράξουν εισηγήσεις, να αποδεχτούν αντιδράσεις και αντιρρήσεις ώστε να λειτουργήσει ένας πραγματικός δημοκρατικός διάλογος.

Η απουσία επαρκών καναλιών επικοινωνίας μεταξύ των θεσμών της ΕΕ και των πολιτών οδηγεί σε ασθενείς πολιτικές λειτουργίες, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την αποστασιοποίηση των πολιτών, την αδιαφορία και, όσον αφορά τις ευρωεκλογές, την αποχή. Περισσότερο είναι και ευθύνη των κυβερνήσεων των κρατών-μελών να αναπτύξουν διάλογο και επικοινωνία με τους πολίτες επειδή, διαφορετικά, η απογοήτευση, η απαξίωση και η αποχή ενθαρρύνουν την άνοδο λαϊκίστικων κομμάτων και της ακροδεξιάς.

=Δεύτερον, η αποτελεσματικότητα των θεσμών. Πολλοί υποστηρίζουν πως οι θεσμοί της ΕΕ δεν έχουν εκτελεστική εξουσία. Π.χ., ένας τομέας που ενδιαφέρει αμεσότατα και την Κυπριακή Δημοκρατία, είναι η εξωτερική πολιτική και η πολιτική άμυνας. Η ΕΕ δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να έχει μια κοινή εξωτερική και πολιτική ασφάλειας, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα. Τα κρατικά-εθνικά συμφέροντα σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς υπερισχύουν των ευρωπαϊκών. Μέχρι τα 28 κράτη-μέλη καταφέρουν να συνεννοηθούν για μια κρίση ή έκτακτη ανάγκη, έχουν ήδη ξεπεραστεί από τα γεγονότα ή από άλλους διεθνείς δρώντες, οι οποίοι είναι πιο αποτελεσματικοί.

Εξωτερική πολιτική-ασφάλεια

Συνεπώς, οι ηγέτες της Ευρώπης καλούνται να σκεφτούν και να υιοθετήσουν νέους τρόπους δράσης στην εξωτερική και στην πολιτική ασφάλειας, εξαιτίας κυρίως της απρόβλεπτης αμερικανικής πολιτικής, της επιθετικότητας της Ρωσίας, των ηγεμονικών φιλοδοξιών της Κίνας και των συνεχών, ραγδαιότατα μεταβαλλόμενων παραμέτρων του άναρχου διεθνούς συστήματος.

=Τρίτον, η ΕΕ καλείται να επανεκκινήσει, επιτέλους, την ευρωπαϊκή ατζέντα, αν θέλει να διαδραματίσει έναν ηγετικό ρόλο όχι μόνο στον τομέα της ελεύθερης οικονομίας, της αγοράς και της κοινωνικής συνοχής αλλά και στις διεθνείς σχέσεις. Αυτά προϋποθέτουν ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς και σταθεροποίηση της ζώνης του ευρώ, πολιτική, κοινωνική και οικονομική σταθερότητα στις χώρες της Ένωσης.

Με απλά λόγια, οι ηγέτες της ΕΕ καλούνται να αποδείξουν στους πολίτες τους ότι έχουν τη φιλοδοξία να στηρίξουν, να αναδείξουν και να προωθήσουν την ευρωπαϊκή ατζέντα, η οποία θα οδηγήσει στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και θα καθιερώσει την Ένωση ως οικονομική, πολιτική, κοινωνική και αμυντική δύναμη. Αυτά θα ενισχύσουν τις ελπίδες των Ευρωπαίων και την εμπιστοσύνη τους σε μια κοινότητα κρατών τα οποία καλούνται να διεκδικήσουν μια σημαντική και κρίσιμης σημασίας θέση στο διεθνές άναρχο σύστημα.

Όλα τα πιο πάνω και πολλά άλλα ζητήματα και θέματα τα οποία αφορούν τους Ευρωπαίους πολίτες - κι εμάς τους Κυπρίους, - δεν συζητήθηκαν, δεν αναλύθηκαν, δεν παρουσιάστηκαν στους πολίτες από τα κυπριακά κόμματα. Η ευρωπαϊκή ατζέντα και ολοκλήρωση,  η οποία μας αφορά αμεσότατα, ενταφιάστηκε κάτω από τόνους λάσπης, ύβρεων, χαρακτηρισμών, αλληλοκατηγοριών, παρελθοντολογίας και εξαφανίστηκε κάτω από «δανεικές ψήφους» και τεράστια «μηδενικά».