ΑΠΟ την πρώτη κιόλας Προκήρυξή της, που ρίχθηκε δακτυλογραφημένη και πολυγραφημένη σε φυλλάδια σε όλες τις πόλεις και στα χωριά της Κύπρου, εκείνη την Παρασκευή, 1η Απριλίου 1955, η Ε.Ο.Κ.Α. προσδιόρισε σαφώς εαυτήν:

 

- Με την ταυτότητα των Μαραθωνομάχων του 490 προ Χριστού, των Σαλαμινομάχων και των Τριακοσίων του Λεωνίδα του 480 π.Χ., των Αγωνιστών του 1821 και των νεωτέρων του Έπους του 1940.

 

- Την ταυτότητα του εθνικού ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ απελευθέρωσης, που επαλήθευσαν εμπράκτως με τον τετραετή, επικό και ένδοξο, ένοπλο, αντι-αποικιακό αγώνα, τα ηρωικά παλληκάρια της και όλος ο επαναστατημένος λαός:

 

- Ε.Ο.Κ.Α. σήμαινε και τότε, σημαίνει σήμερα, θα σημαίνει στο διηνεκές, ένα κύριο και πρωταρχικό και ακατάλυτο: Το καθήκον της λευτεριάς.

 

- Αυτό όλοι το γνωρίζουν. Και οι υμνητές της και οι υβριστές της. Και οι μεταλαμβάνοντες και οι παραχαράκτες της. Και οι τιμώντες αυτήν και οι κάπηλοί της. Και οι

επιζώντες εισέτι αγωνιστές της, με τα παιδιά τους, και οι τότε προδότες της, με τους δικούς τους απογόνους, όπως και οι τότε διώκτες της γνωρίζουν ότι:

 

- Ε.Ο.Κ.Α. σημαίνει καθήκον. Και σήμερα και αύριο και ες αεί.

 

- Αυτό το γνωρίζουν και οι φίλιες και οι εχθρικές δυνάμεις. Ο καθένας για τους δικούς του σκοπούς, στη νότια αυτή εσχατιά και στο προπύργιο των Ελλήνων της ανατολικής Μεσογείου.

 

Τ Ο  ΞΕΡΟΥΝ όλοι: Μιας και υπήρξε, ευλογημένη και πανάχραντη, ανάμεσα στους αιώνες η ιστορική στιγμή. Όταν, αίφνης, αναρτήθηκε πάνω από τους ελληνικούς αιώνες το αριστείο της ηρωικότερης γενιάς των Κυπρίων: Ο ένοπλος, εθνικο-απελευθερωτικός αγώνας του 1955-1959, που όρισε ξανά για πάντα το καθήκον. Κατά τρόπο απόλυτα συγκεκριμένο: Αγώνας για την ελευθερία. Αγώνας για την απελευθέρωση της Κύπρου. Ολόκληρης της Κύπρου. Από κάθε Τούρκο κατακτητή, από κάθε Εγγλέζο αποικιοκράτη, από κάθε δυνάστη.

 

Ε Ν Ε Γ Ρ Α Φ Η  στη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων η Ε.Ο.Κ.Α. μαζί με το καθήκον που εκείνη προστάζει. Ενεγράφη ανεξίτηλα στο DNA όλων των επόμενων γενεών. Όπως ακριβώς ήταν μονίμως στα χρωμοσώματα των εθνικών κυττάρων, χιλιάδες χρόνια, ο Μαραθώνας, οι Θερμοπύλες κι η Σαλαμίνα. Ως καθήκον το οποίο εκπλήρωσε το Εικοσιένα. Και οι απελευθερωτικοί Βαλκανικοί Πόλεμοι του 1912-1913. Και το Σαράντα. Και η Εθνική Αντίσταση 1940-1945.

 

Η Ε.Ο.Κ.Α. υπήρξε η προτελευταία.

Καθώς εκκρεμεί η επιτέλεση του καθήκοντος, που εκείνη όρισε στους απογόνους της.

 

Π Ο Ι Ο Ι  θα ‘ναι αυτοί, πώς και πότε θα εξορμήσουν, αυτό προσεύχεται, σκλαβωμένη αλλ’ αδούλωτη στον νεο-ραγιαδισμό, η σημερινή γενιά. Αυτό πασκίζουν ν’ αποτρέψουν και ν’ αποφύγουν οι, άλλους σκοπούς, ενάντιους στον Ελληνισμό, μηχανευόμενοι…

 

Ο Μ Ω Σ: «Το ελληνικό Γένος αν σώθηκε ώς τα σήμερα -έγραφε στον πρόλογο της 2ης έκδοσης του “Καπετάν Μιχάλη” το 1955 με υπότιτλο "Ελευθερία ή Θάνατος", ο Νίκος Καζαντζάκης- το χρωστάει στο θάμα. Στην ακοίμητη σπίθα που καίει μέσα στα σωθικά της Ελλάδας… Πετάχτηκε σήμερα [1955] στην Κύπρο [η σπίθα]. Η Κύπρος δεν είναι μια λεπτομέρεια, ένα απλό νησί στην άκρα της Μεσόγειος Θάλασσας. Έχει γίνει το μοιρόγραφτο κέντρο όπου παίζεται η ηθική αξία του ανθρώπου. Πάλι οι φρόνιμοι, οι λιγόπιστοι, δίνουν νηφάλιες, πολύ λογικές συμβουλές. Πώς μπορεί, λένε, μια σπίθα φως να τα βάλει με τόσο παντοδύναμο σκοτάδι; Όμως ο αληθινός άνδρας δεν απελπίζεται. Ξέρει αυτός πως στον άτιμο, αλλοπρόσαλλο τούτο κόσμο ζουν, ας είναι και σε λιγοστά στήθια, μερικές θεμελιακές αρχές, θυγατέρες του ανθρώπου, που αυτός τις έπλασε με ιδρώτα, αίμα και κλάματα, κι είναι αθάνατες. Οι περισσότερες γεννήθηκαν στην Ελλάδα. Δυο οι πιο τρανές: Η ελευθερία κι η αξιοπρέπεια του ανθρώπου»…

 

Γ Ι Ο Ρ Τ Α Ζ Ο Υ Μ Ε  αύριο -όσοι γιορτάζουμε- την κορυφαία επέτειο του Ελληνισμού της Κύπρου. Την 64η επέτειο της έναρξης του αγώνα. Την 1η Απριλίου του 1955 που ξεκινήσαμε, οργανωμένοι στην, μυστικής στελέχωσης και δράσης, Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ), μ’ επικεφαλής ηγέτη τον Εθνάρχη Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ και Αρχηγό τον Διγενή, την ένοπλη πάλη για την αποτίναξη του 77χρονου έως τότε βρετανικού αποικιοκρατικού ζυγού: Την απελευθέρωση από τους Εγγλέζους δυνάστες. Την έμπρακτη διεκδίκηση εφαρμογής της παγκοσμίως νομιμοποιημένης αρχής της Αυτοδιάθεσης: Την Ένωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα: Την ενσωμάτωσή μας στο ελεύθερο ελλα-δικό μας κράτος, για την απελευθέρωση του οποίου μετείχαν, εθελοντές, σε όλους τους εθνικούς αγώνες και οι Κύπριοι.

 

Η Τ Α Ν  η 1η Απριλίου 1955, όπως για κάθε σκλαβωμένο λαό που διεκδικεί τη λευτεριά, η φυσιολογική συνέχεια της Επανάστασης του 1821. Για όσα εκείνη και οι κατοπινότεροι αγώνες του έθνους άφησαν ως ανεξόφλητα υπόλοιπα στην Κύπρο. Η 1η Απριλίου, με τις πρώτες ανατινάξεις που οι αρχάριοι δολιοφθορείς, νεοσύλλεκτοι αντάρτες, προκάλεσαν στα κτήρια, στα στρατόπεδα, στον ραδιοσταθμό των Άγγλων. Η 1η Απριλίου με τα φυλλάδια της 1ης Προκήρυξης που σκόρπισε το άγγελμα έναρξης του αγώνα: «Με την βοήθειαν του Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολοκλήρου του Ελληνισμού […] εμπρός όλοι μαζί για τη λευτεριά της Κύπρου μας. Ε.Ο.Κ.Α. ο Αρχηγός Διγενής»…

 

Ε Γ Ρ Α Ψ Ε  το πλήρες νόημα ο ποιητής μας Κώστας Μόντης:

 

«Αργήσαμε να μπούμε στις λεπτομέρειες του φυλλαδίου. Εόκα; Ε-ό-κ-α. Προσπαθούσαμε να βρούμε ποιων λέξεων (χρυσών, τυχερών λέξεων) τ’ αρχικά έφτιαξαν αυτό τ’ όμορφο όνομα. Εόκα. Πού ήταν κρυμμένο τόσους αιώνες και περίμενε;»…

 

Ε Κ Τ Ο Τ Ε γράφτηκαν και γράφονται, πλήθος αλληλοσυγκρουόμενα. Όλα διεκδικούν -ισχυρίζονται- τον τίτλο της «αντικειμενικής μελέτης κι αποτίμησης της ιστορίας». Μπορεί, όμως, ο καθένας να το δει, απτό, ανάγλυφο και πραγματικό:

 

Τ Ο Υ  ΚΑΘΕΝΟΣ η στάση απέναντι στον Αγώνα της ΕΟΚΑ κι όσα αποφαίνεται, είναι απόρροια της σημερινής του στάσης απέναντι στο Κυπριακό:

 

- ΑΛΛΩΣ ΠΩΣ βλέπει την ΕΟΚΑ όποιος αποφάσισε, την υποταγή στις τουρκικές απαιτήσεις για το είδος της «λύσης» και τον Διζωνικό συμβιβασμό με τους Τούρκους

κατακτητές και:

 

- ΕΝΤΕΛΩΣ αλλιώτικα όποιος επιμένει στη διεκδίκηση της λευτεριάς.

Κι αυτή είναι η κεντρική διαφορετικότητα στην ανάγνωση του Αγώνα του 1955. Όπως άλλωστε και στην ανάγνωση του Αγώνα του 1821. Κι όλων των άλλων: Αγώνες Λευτεριάς ή Διαδικασίες Υποταγής;