Ένα εκτενές άρθρο με αφορμή την συμπλήρωση 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τις ομοίοτητες-διαφορές με την περίπτωση της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία αλλά και την υφιστάμενη κατάσταση στο Κυπριακό δημοσπιευσε η Washinghton Post με τίτλτο «Η μικρή χώρα στη μέση των κρίσεων του κόσμου» (14/6/24). 

Σε γενικό πλαίσιο σημειώνεται πως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 επανέφερε μνήμες στην Κύπρο από την τουρκική εισβολή του 1974. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Κωνσταντίνος Κόμπος, τονίζει τις ομοιότητες μεταξύ των δύο καταστάσεων και την ανάγκη αναγνώρισης των δικαιωμάτων της Κύπρου. Η Κύπρος, που έχει παραδοσιακά ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία, υιοθετεί τώρα μια νέα στάση ευθυγραμμιζόμενη με την Ε.Ε. για την Ουκρανία. Παρά τις δυσκολίες, ο Κόμπος ελπίζει σε διπλωματική πρόοδο για την επανένωση του νησιού.

Ακολουθεί μετάφραση του άρθρου 

Η πλήρης εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 προκάλεσε σοκ σε όλη την Ευρώπη. Οι χώρες που κάποτε βρίσκονταν υπό σοβιετική επιρροή εξέφρασαν την οργή τους για τον νεοϊμπεριαλισμό του Κρεμλίνου. Οι μεγάλες δυνάμεις της Δυτικής Ευρώπης συνειδητοποίησαν την έλλειψη ετοιμότητάς τους για τον πόλεμο εδάφους που επέλεξε ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν. Αλλά σε ένα μικρό νησί στην ανατολική Μεσόγειο, η εισβολή προκαλεί πιο περίπλοκα συναισθήματα και αποτελέσματα.

«Οι μνήμες επέστρεψαν», δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Κωνσταντίνος Κόμπος, αναφερόμενος στην ιστορία της χώρας του πριν από 50 χρόνια, όταν η Τουρκία ξεκίνησε μια εισβολή και κατοχή κυπριακού εδάφους που παραμένει μέχρι σήμερα. «Είμαστε επίσης θύματα εισβολής και επιθετικότητας».

Η τουρκική παρέμβαση (intervention) του 1974 ακολούθησε μια περίοδο πολιτικής αναταραχής και κοινοτικής σύγκρουσης στην πρώην βρετανική αποικία, που οδήγησε την Τουρκία να δικαιολογήσει την κίνησή της στη βάση της υπεράσπισης των Τουρκοκυπρίων. Ένα τρίτο του νησιού της Μεσογείου - κυρίως το βόρειο μέρος - αποσχίστηκε σε μια αποσχισθείσα δημοκρατία που αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα και φρουρείται από δεκάδες χιλιάδες τουρκικά στρατεύματα. Περίπου 200.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν.

Η κυβέρνηση του Κόμπου ελπίζει να αναβιώσει μια πολιτική διαδικασία που θα μπορούσε να οδηγήσει στην επανένωση του νησιού, αλλά η διπλωματία αντιμετωπίζει μεγάλα εμπόδια, με την τουρκική πλευρά να επιμένει ότι η πολιτική οντότητα στο βορρά πρέπει να αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο κράτος - μια απόφαση που απορρίπτεται από την Κύπρο, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Ηνωμένα Έθνη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Δεν υπάρχει λόγος να διαπραγματευτούμε με μια πλευρά που δεν αποδέχεται την κυριαρχία μας», δήλωσε ο πρόεδρος της Βόρειας Κύπρου σε δημοσιογράφους νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.

Ο Κόμπος συνέδεσε την αναγνώριση της τουρκικής οντότητας με τις προσπάθειες του Κρεμλίνου να νομιμοποιήσει την παράνομη προσάρτηση ουκρανικών περιοχών υπό ρωσική κατοχή. «Θα νομιμοποιήσουμε μια πράξη επιθετικότητας απλώς και μόνο επειδή έχει περάσει ο χρόνος», δήλωσε σε μια συνέντευξη στην Ουάσινγκτον, όπου επισκεπτόταν. «Και αυτό σχετίζεται άμεσα με ό,τι συμβαίνει στην Ουκρανία».

Η θέση της Κύπρου για τη Ρωσία έχει υποστεί μια εντυπωσιακή αλλαγή. Για χρόνια, η Κύπρος ήταν ένας αγαπημένος προορισμός για τα ρωσικά συμφέροντα, επιχειρηματικά και άλλα. Ρώσοι ολιγάρχες διοχέτευαν τον πλούτο τους μέσω κυπριακών τραπεζών και άλλων επιχειρήσεων, κερδίζοντας ένα οικονομικό προγεφύρωμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση - η Κύπρος έγινε πλήρες κράτος μέλος το 2004 - ανεξάρτητα από την αμφιλεγόμενη προέλευση των κεφαλαίων τους. Αυτές οι συναλλαγές μειώθηκαν την τελευταία δεκαετία μετά την ευρωπαϊκή κρίση χρέους του 2013, με την Κύπρο να διακόπτει τις επιχειρηματικές σχέσεις με δεκάδες χιλιάδες Ρώσους και να αναστέλλει μυριάδες τραπεζικούς λογαριασμούς.

 

Ο Κόμπος αναγνώρισε ότι οι κυρώσεις της Ε.Ε. κατά της Ρωσίας ήταν δύσκολες για την Κύπρο, κόβοντας σημαντικές ροές Ρώσων τουριστών και σηματοδοτώντας μια ρήξη σε μια μακρά ιστορία συνδέσεων με τη Μόσχα. «Αυτή είναι μια στιγμή ‘επιστροφής στο μέλλον’», δήλωσε, αναφερόμενος στην επιστροφή της πόλωσης της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Αλλά υποστήριξε ότι η κυπριακή ευθυγράμμιση με τα άλλα κράτη της Ε.Ε. στην Ουκρανία «μας θέτει πλέον σαφώς στη σωστή πλευρά αυτού του διαχωρισμού».

 

Το Σαββατοκύριακο, ο Πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, θα είναι ανάμεσα στους πολλούς ηγέτες που θα παρακολουθήσουν μια διάσκεψη ειρήνης με επικεφαλής την Ουκρανία στην Ελβετία. Ο Κόμπος δήλωσε ότι η συγκέντρωση θα σηματοδοτήσει μια χρήσιμη στιγμή για τα έθνη της Ε.Ε. και τους ομολόγους τους να αρχίσουν να σκέφτονται πώς θα τελειώσει ο πόλεμος.

Στο εσωτερικό της Κύπρου η πρόκληση είναι εξίσου αγκαθωτή. Ο Χριστοδουλίδης ανέλαβε την εξουσία πέρυσι, εν μέρει μέσω μιας εκλογικής εκστρατείας που υποσχόταν να φέρει νέα ώθηση στις διαπραγματεύσεις για το «κυπριακό πρόβλημα», οι οποίες έχουν σταματήσει από το 2017. Ο Κόμπος δήλωσε ότι η «αρνητική απόλυτη» θέση της τουρκικής πλευράς δυσκολεύει τα πράγματα, αλλά ελπίζει ότι η σταθερή διπλωματία μπορεί να επικρατήσει, και ότι ο δελεασμός πολιτικών κινήτρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση προς την Τουρκία μπορεί να βοηθήσει να δημιουργηθεί ένα διπλωματικό άνοιγμα.

Χωρίς πρόοδο, η μοναδική «παγωμένη σύγκρουση» - αν και ο Κόμπος απορρίπτει την άποψη ότι είναι «παγωμένη», επισημαίνοντας τις προκλητικές αναπτύξεις τουρκικών στρατευμάτων - στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αποδειχθεί ακόμη πιο δυσεπίλυτη. Στο βορρά, κάτοχοι ξένων διαβατηρίων από χώρες όπως το Ισραήλ, η Ρωσία και το Ιράν αγοράζουν ακίνητα, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων που τεχνικά ανήκουν ακόμα σε Ελληνοκύπριους εκτοπισμένους από το 1974. «Αυτό που ήταν ένα πολύπλοκο πρόβλημα έχει γίνει ακόμη πιο περίπλοκο γιατί προσθέτουμε επίπεδα στην πολυπλοκότητά μας», είπε ο Κόμπος.

«Οι προοπτικές για μια λύση που όλοι μπορούν να αποδεχτούν μειώνονται σταδιακά», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, νωρίτερα φέτος.

Αλλά ο κορυφαίος διπλωμάτης της Κύπρου θέλει οι παρατηρητές της χώρας του να βλέπουν πέρα από την προβληματική της κατάσταση. Αναφέρεται σε μια ακμάζουσα οικονομία νεοφυών επιχειρήσεων και στις πολυεθνικές συνεργασίες σε όλη τη Μεσόγειο που μπορεί τελικά να οδηγήσουν στην εκμετάλλευση κερδοφόρων υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου έξω από τις ακτές της Κύπρου, αξιοποιώντας πόρους που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης. Και ο Κόμπος επίσης υπογράμμισε τον καθοριστικό ρόλο που έχει παίξει η Κύπρος ως κόμβος για ανθρωπιστική βοήθεια και λογιστικές επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα.