Συντονισμένες ενέργειες σε όλα τα επίπεδα για να διευκολύνει, να αυξήσει και να επισπεύσει τις επιστροφές αιτούντων άσυλο που απορρίπτονται από τις εθνικές αρχές, ζητούν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο κεφάλαιο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής της Πέμπτης, που εγκρίθηκε γύρω στις 21:00 το βράδυ (τοπική ώρα, 22:00 ώρα Κύπρου).

Καλούν την Κομισιόν να καταθέσει σχετική νομοθετική πρόταση, κάτι που όπως ανακοίνωσε μετά τη σύνοδο η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θα πράξει την επόμενη περίοδο.

Ωστόσο η ουσιαστική συζήτηση για μέτρα που μπορούν να ληφθούν σε μια σειρά από θέματα στο πλαίσιο της διαχείρισης της μετανάστευσης παραπέμπεται για τον Δεκέμβριο, καθώς το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επικεντρώθηκε στην παράθεση, από τους ηγέτες, των προκλήσεων που έχει να αντιμετωπίσει η κάθε χώρα.

Όπως αναφέρουν κοινοτικές πηγές, υπήρξε από νωρίς ευρεία συναίνεση για το κείμενο των συμπερασμάτων, την οποία βοήθησε και η συνάντηση που είχαν το πρωί 11 κράτη μέλη, μεταξύ τους και η Κύπρος, με πρωτοβουλία της Ιταλίας.

Η αύξηση των επιστροφών ήταν ένα από τα ζητήματα που ήθελε να θίξει, κινώντας παράλληλα την ανάπτυξη προτάσεων, μεγάλος αριθμός κρατών μελών, μεταξύ τους και η Κύπρος, μέσω της αναθεώρησης της Οδηγίας για τις Επιστροφές η οποία είχε μείνει εκτός του συνολικού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, καθώς δεν είχε καταστεί δυνατόν για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να καταλήξει στη θέση του ώστε να ξεκινήσει η διαβούλευση με το Συμβούλιο της ΕΕ.

Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έθεσε στο πλαίσιο της συζήτησης, μεταξύ άλλων, και το ζήτημα που υπήρχε στο παρελθόν, και σύμφωνα με τις ίδιες πηγές προκύπτει εκ νέου, των πτήσεων αερογραμμών που μεταφέρουν πρόσωπα στην Τουρκία και στα κατεχόμενα, σημειώνοντας πως θα μπορούσαν να επιβληθούν κυρώσεις σε εταιρίες που συμβάλουν σε τέτοιες πρακτικές.

Οι ίδιες πηγές απέδωσαν επίσης σημασία στο ότι το ζήτημα του χαρακτηρισμού περιοχών της Συρίας ως ασφαλείς για εθελοντικές επιστροφές, απασχόλησε την προπαρασκευαστική συνάντηση την οποία οργάνωσε η Ιταλία.

Το ζήτημα αυτό δεν επρόκειτο να περιληφθεί στα συμπεράσματα καθώς η συζήτηση βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο.

Ερωτηθείσα σχετικά μετά τη συνάντηση η κ. Φον ντερ Λάιεν σημείωσε πως η συζήτηση για τις επιστροφές αφορά τρεις διαφορετικές περιπτώσεις: πρώτον το ποιες μπορούν να είναι ασφαλείς τρίτες χώρες για μετανάστες που χρήζουν διεθνούς προστασίας, η οποία όμως δεν είναι ανάγκη να χορηγηθεί εντός της ΕΕ, δεύτερον τα λεγόμενα return hubs για πρόσωπα που δεν δικαιούνται να παραμείνουν στην ΕΕ (θέμα για το οποίο υπάρχουν ανοιχτά και δύσκολα ζητήματα πώς θα λειτουργεί στην πράξη) και τρίτον την δουλειά που κάνει η UNHCR και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, που έχουν εγκλωβιστεί σε χώρες εκτός της ΕΕ όπου οι οργανισμοί αυτοί θέλουν να προλάβουν την αναχώρηση των μεταναστών και να επιστρέψουν στις χώρες τους.

Στα συμπεράσματα ξεχωρίζει πάντως η προσθήκη ονομαστικής αναφοράς στη Ρωσία και τη Λευκορωσία σε παράγραφο που προϋπήρχε στα προσχέδια και αφορούσε την εργαλειοποίηση της μετανάστευσης, καθώς και αναφορά για αλληλεγγύη στην Πολωνία, μετά από επιμονή της Βαρσοβίας.

Αναφερόμενη στα συμπεράσματα η κ. Φον ντερ Λάιεν φρόντισε να κάνει ειδική αναφορά στο θέμα αυτό, κάνοντας λόγο για «υβριδικές επιθέσεις».

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «είχε μια εις βάθος στρατηγική συζήτηση για τη μετανάστευση σε όλες της τις πτυχές και για όλες τις διαδρομές», επαναλαμβάνοντας τη θέση πως η μετανάστευση «είναι μια ευρωπαϊκή πρόκληση που χρειάζεται ευρωπαϊκή απάντηση», και προτείνοντας δράσεις για την εφαρμογή του Συμφώνου για τη Μετανάστευση, την ενισχυμένη συνεργασία με χώρες προέλευσης και διέλευσης, καθώς και την ανάγκη να αναπτυχθούν «νέοι τρόποι για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης» - χωρίς να αναφέρεται συγκεκριμένα στις ιδέες που συζητούνται όπως τα return hubs.

Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το Συμβούλιο της ΕΕ, τα κράτη μέλη και την Κομισιόν να εντατικοποιήσουν τις εργασίες για την εφαρμογή του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.

Επίσης, οι 27 ζητούν «ενισχυμένη συνεργασία με χώρες προέλευσης και διέλευσης, μέσω συνολικών αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων», για την αντιμετώπιση των αιτιών που προκαλούν τη μετανάστευση και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης ώστε να αποφευχθούν οι απώλειες σε ζωές.

Σημαντικές πολιτικές σε αυτό το πλαίσιο θα είναι η «ευθυγράμμιση στην πολιτική θεωρήσεων» και η ύπαρξη ασφαλών και νόμιμων διόδων μετανάστευσης κατά τρόπο που να συνάδει με τις εθνικές αρμοδιότητες.

Ακόμα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί σε «αποφασιστική δράση σε όλα τα επίπεδα για να διευκολύνει, να αυξήσει και να επισπεύσει τις επιστροφές», αξιοποιώντας «όλες τις σχετικές πολιτικές, μηχανισμούς και εργαλεία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της διπλωματίας, της ανάπτυξη, του εμπορίου και των θεωρήσεων», ενώ ζητά από την Κομισιόν να καταθέσει νέα νομοθετική πρόταση κατεπειγόντως.

Μετά από επιμονή της Πολωνίας σημειώνεται ακόμα πως «δεν μπορεί να επιτρέπεται στη Ρωσία και τη Λευκορωσία, ή σε όποια άλλη χώρα, να καταχρώνται των αρχών μας, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στο άσυλο, και να υποσκάπτουν τις δημοκρατίες μας».

Το Συμβούλιο εκφράζει την αλληλεγγύη του «με την Πολωνία και με κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν αυτές τις προκλήσεις» και τονίζει πως «οι εξαιρετικές καταστάσεις καθιστούν αναγκαία κατάλληλα μέτρα».

Η αναφορά αυτή ήρθε να προστεθεί στην αρχική παράγραφο στο προσχέδιο με την οποία οι 27 επαναλαμβάνουν την αποφασιστικότητα τους να διασφαλίσουν τον «αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης» με όλα τα διαθέσιμα μέσα, μεταξύ άλλων και με στήριξη της ΕΕ, στη βάση του διεθνούς δικαίου, και επαναδιατυπώνει τη δέσμευσή του «να αντιμετωπίσει την εργαλειοποίηση των μεταναστών για πολιτικούς σκοπούς».

Τέλος, σημειώνεται πως πρέπει να εξεταστούν «νέοι τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης της παράτυπης μετανάστευσης» στη βάση του διεθνούς δικαίου, καθώς και πως τοΣυμβούλιο υπενθυμίζει τη σημασία της σωστής λειτουργίας του χώρου Σένγκεν.

Πηγή: ΚΥΠΕ