Σε «εξορία» είναι έτοιμη η Τουρκία να στείλει τους S-400, αλλά με απώτερο στόχο να εξυπηρετήσει τα εθνικά της συμφέροντα και πρωτίστως να αποτρέψει την εξ αέρος απειλή από το Ισραήλ. Ταυτοχρόνως, αναλόγως της περιπτώσεως, η Άγκυρα μελετά διάφορα σενάρια, ώστε να μη ματαιωθεί η αγορά των S-400, αλλά να καταφέρει η Τουρκία να πάρει τα F-35, ακόμη και τους «Patriot».

 

Τουρκικός στόχος    

 

Η τουρκική κυβέρνηση σχεδιάζει να στείλει τους S-400  στα σύνορά της με τη Συρία και το Ιράκ, καθώς και σε περιοχές πλησίον του Καζακστάν, προκειμένου: 1) Να καλύψει περιοχή της Ευρασίας, και 2) να καλύψει περιοχές υψίστης στρατηγικής σημασίας από την Κασπία ώς τη Μέση Ανατολή και δη το Ισραήλ. Η εγκατάσταση των S-400 στα σύνορα με τη Συρία δύναται να ενισχύσει την αποτροπή αεροπορικών επιθέσεων από το Ισραήλ είτε μέσω χερσαίου χώρου  είτε μέσω θαλάσσης. Η Τουρκία, με το βεληνεκές των 600 χιλιομέτρων που διαθέτει το ραντάρ των S-400, μπορεί να  εντοπίζει έγκαιρα τα ξένα μαχητικά και δη τα ισραηλινά, να τα εγκλωβίζει και να τα καταρρίπτει σε απόσταση που θα είναι ανάλογη του βεληνεκούς των πυραύλων, που θα τους παραχωρήσει η Ρωσία. Δεν είναι τυχαίες οι ασκήσεις του Ισραήλ με την Εθνική Φρουρά, η οποία διαθέτει τα ρωσικά αντιαεροπορικά και αντιπυραυλικά συστήματα των Buk και των TOR-M1. 

 

Εναλλακτικά σενάρια  

 

Βεβαίως, όπως και αν έχουν τα πράγματα, οι ΗΠΑ και προφανώς το Ισραήλ, που κινείται πίσω από αυτές, θέτουν βέτο στην ανάπτυξη των S-400 εντός τουρκικού εδάφους. Ο λόγος δεν είναι μόνον η αποτρεπτική ικανότητα που αποκτά η Άγκυρα έναντι του Ισραήλ και άλλων γειτονικών χωρών, τις οποίες θέτει υπό τη δική της αμυντική ομπρέλα και εξάρτηση, αλλά και το γεγονός ότι η Μόσχα μπαίνει σε ΝΑΤΟϊκή και δη αμερικανική αγορά. Πληροφορίες αναφέρονται σε σύσταση επιτροπής εργασίας ΝΑΤΟ - Τουρκίας για τους S-400. Γίνεται, μάλιστα, λόγος για μεταφορά των ρωσικών πυραύλων στις τουρκικές Βάσεις στο Κατάρ ή και στη Σομαλία, με αντάλλαγμα την παραχώρηση από πλευράς ΗΠΑ των F-35 ή ακόμη και των «Patriot». Αυτό το σενάριο είναι το πλέον θετικό για την Τουρκία, αφού ταυτοχρόνως ομαλοποιεί τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, ενώ, παράλληλα, δεν δημιουργεί προβλήματα με τη Ρωσία. Αντιδράσεις για την εγκατάσταση των S-400 στην «εξορία» θα υπάρξουν από φιλοαμερικανικές χώρες της περιοχής. Αληθές είναι ότι και η Μόσχα ασκεί τη δική της επιρροή, συν του ότι, το Κατάρ έχει άριστες σχέσεις με την Τουρκία, κακές με τη  Σαουδική Αραβία και, ως εκ τούτου, μπορεί να συνδράμει στους σχεδιασμούς της Άγκυρας, η οποία θα δύναται να καλύπτει την από αέρος άμυνα των στενών του Χορμούζ και του κόλπου του Άντεν στη Σομαλία. Συνεπώς, η Άγκυρα μπαίνει σε ένα γεωπολιτικό παζάρι, πιστεύοντας ότι έχει εναλλακτικές επιλογές δράσης, με σκοπό να εμπεδωθεί ως περιφερειακή δύναμη. 

 

Τα διαπλεκόμενα 

 

Είναι πρόδηλον ότι το Ισραήλ διαβάζει τις τουρκικές στρατηγικές προθέσεις που στοχεύουν επί του ιδίου, εξ ου και το γεγονός ότι είναι δύσκολη η ομαλοποίηση των σχέσεών του με την Άγκυρα. Οι ΗΠΑ επέλεξαν να παίξουν με το Ισραήλ σε έναν πιο έντονο τόνο, διότι θεωρούν ότι αποτελεί τον βασικό και πλέον αξιόπιστο πυλώνα του δικού τους συστήματος ασφάλειας στην περιοχή. Εάν, για παράδειγμα, φύγει το Ισραήλ από τη μέση, ανοίγει μια μαύρη τρύπα. Το ίδιο, βεβαίως, συμβαίνει και με την Τουρκία. Οι Αμερικανοί δεν έχουν εναλλακτικές στρατηγικές επιλογές και υποσυστήματα ασφάλειας για να πάρουν απόφαση, προφανώς ακόμη και σε συνεννόηση με τους Ρώσους, για τεμαχισμό της Τουρκίας, κατά το μοντέλο της Γιουγκοσλαβίας. Πρόκειται, δηλαδή, για τη δημιουργία μικρότερων κρατών, των οποίων ο έλεγχος θα είναι ευκολότερος. Επιλογές προς αυτήν την κατεύθυνση δεν έχει δώσει ποτέ η Ελλάδα, η Κύπρος και άλλες χώρες, διότι δεν επιθυμούν να μπλέξουν σε περιπέτειες και γιατί δεν υπάρχει ούτε όραμα, ούτε πολιτική ικανή να παίξει με τα μεγάλα συμφέροντα, όπως συμβαίνει με το Ισραήλ. Ακόμη και αυτή η όποια συνεργασία με τις ΗΠΑ σκοντάφτει επί αριστερών συνδρόμων, που έχουν τις ρίζες τους στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Τα σύνδρομα αυτά  χρησιμοποιούνται σήμερα από τη Μόσχα, που συνεχίζει να είναι υπερδύναμη, αντικομουνιστικού, όμως, χαρακτήρα, με ένα πολιτειακό και πολιτικό σύστημα που δεν είναι καθόλου αριστερού χαρακτήρα. Από την πλευρά τους, ορθώς πράττουν οι Ρώσοι όταν μας χρησιμοποιούν για την εξυπηρέτηση των δικών τους εθνικών συμφερόντων. Από την άλλη, ακόμη και μια φιλοδυτική πολιτική δεν μπορεί να αγνοεί τα συμφέροντα που έχει η Κύπρος με τη Ρωσία, λόγω του άλυτου κυπριακού προβλήματος και της στήριξης που μπορεί να μας δώσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Όχι γιατί μας αγαπά, αλλά γιατί αυτό επιβάλλουν τα δικά της συμφέροντα. Αλλιώς, γιατί να μας στηρίζει. Αληθές είναι ότι ουδόλως θα πρέπει να μας έχει δεδομένους, όπως συνέβαινε επί μακρόν.

 

Διλήμματα ασφάλειας και ΝΑΤΟ    

 

Σήμερα, μια συμμαχία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ μπορεί να αποτελεί εναλλακτικό υποσύστημα ασφάλειας της Δύσης και, κυρίως, λόγω του Ισραήλ, ένα εναλλακτικό σύστημα ασφάλειας ως προς την Τουρκία, που, ούτως ή άλλως, μπορεί να προσφέρει αποτροπή. Ειδικότερα τώρα, λόγω του φυσικού αερίου, που αποτελεί εργαλείο οικονομικών και στρατιωτικών συμμαχιών, μπορεί να οικοδομήσει μακροχρόνιες συμμαχίες που θα κατοχυρώνουν τα συμφέροντα της Κύπρου, ανεξαρτήτως εάν ομαλοποιηθούν οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Τι είναι προτιμότερο; Να έχουμε σύμμαχο το Ισραήλ ή να αφεθούμε, ειδικώς σε μια λύση ομοσπονδιακή με συνομοσπονδιακό χαρακτήρα, στο έλεος της Τουρκίας; Το τονίζουμε αυτό, διότι με μια Κύπρο ομόσπονδη και αποστρατιωτικοποιημένη, η ασφάλειά μας θα περάσει στην Άγκυρα και από εκεί στο ΝΑΤΟ. Και εδώ εγείρεται το νέο ερώτημα: Γιατί να μην ενταχθεί και η Κύπρος στο ΝΑΤΟ; Η συμμετοχή σε ενιαίο σύστημα ασφάλειας, όπως η Βορειοατλαντική Συμμαχία, δεν χρειάζεται την υπογραφή συμφώνου φιλίας μεταξύ της Κύπρου, της Ελλάδας και της Τουρκίας. Άλλωστε, είναι αφελές να πιστεύει κάποιος ότι, εάν υπογραφεί ένα τέτοιο σύμφωνο φιλίας, με τις δύο από τις τρεις χώρες, δηλαδή τις Μητέρες Πατρίδες, να είναι κράτη του ΝΑΤΟ, δεν θα ελεγχόμαστε από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία.  Εάν, δε, η Άγκυρα δεν αποδεχθεί τη ΝΑΤΟϊκή επιλογή, τότε αποδεικνύεται ότι δεν επιδιώκει λύση στο σύστημα της ασφάλειας και, γενικότερα στο Κυπριακό, η οποία να στηρίζεται στη λογική του αμοιβαίου οφέλους, αλλά στη νομιμοποίηση του συνταγματικού και γεωπολιτικού ελέγχου του νησιού από την ίδια. Αυτό θα σημαίνει την ολοκλήρωση των σκοπιμοτήτων της εισβολής και της τουρκικής αναθεωρητικής της πολιτικής.

 

Τι αποκάλυψε ο Πρόεδρος   

 

Αυτή η νομική και γεωπολιτική ανάλυση είναι συναφής με την εγκαθίδρυση των S-400, διότι αποτελούν γεωστρατηγικό εργαλείο, που είναι δυνατό να αλλάξει τα ισοζύγια δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή. Επειδή το Κυπριακό είναι κυρίως γεωπολιτικό ζήτημα, η συνταγματική του πτυχή είναι κυρίως ο καθρέφτης των ισοζυγίων ή, κατά το δοκιμότερον, των ανισοζυγίων δυνάμεων. Επί του σημείου αυτού, ας μας επιτραπεί το εξής: Ανεξαρτήτως ποιες ήταν οι προθέσεις του Προέδρου Αναστασιάδη, τις οποίες κατά τεκμήριον δεν αμφισβητούμε, είχε υποστηρίξει, μέχρι σημείου παρεξηγήσεως, την πορεία ώς το Κραν Μοντανά για μια λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Αυτή η λύση κατέρρευσε στο Κραν Μοντανά. Εν συνεχεία, προώθησε, και πάλι μέχρι σημείου παρεξηγήσεως, τη χαλαρή ομοσπονδία, για άλλους τη λύση των δύο κρατών, χωρίς, όμως, αποτέλεσμα. Η εξευμενιστική πολιτική του Προέδρου, όπως και των προκατόχων του,  απέτυχαν, μεν, ως προς την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού, η τακτική, όμως, που υιοθέτησε, πέτυχε ως προς την απόδειξη του αυτονόητου: Ότι, δηλαδή, η Τουρκία δεν επιθυμεί βιώσιμη και λειτουργική λύση, δεν θέλει μια μορφή συμβιβασμού, αλλά τον πλήρη έλεγχο της Κύπρου. Στη διαπίστωση αυτή προέβη και ο ίδιος ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προ ολίγων ημερών, όταν ο κ. Ακιντζί αξίωσε τα πάντα, στη λογική του 50% και του βέτο στο θέμα του φυσικού αερίου, διευκρινίζοντας ότι, εάν δεν επιλυθεί το θέμα της  πολιτικής ισότητας, όπως την αντιλαμβάνεται η τουρκική πλευρά, δεν θα συζητηθεί το θέμα της ασφάλειας. Στην ουσία, η τουρκική πλευρά θέλει να καταστήσει ως κεκτημένο τη συνταγματική διχοτομική λογική μέσω της εκ περιτροπής Προεδρίας και μετά να εκβιάζει στα θέματα της ασφάλειας. 

 

Φιλοδυτική πολιτική και ασφυξία του Ισραήλ

 

Έχουμε μια Τουρκία, η οποία, παρά τα προβλήματά της με τις ΗΠΑ, συνεχίζει ακάθεκτη την πορεία της ως περιφερειακή δύναμη, έχοντας ως δεδομένη τη διχοτόμηση. Η φιλοδυτική πολιτική της Λευκωσίας, εάν δεν εδραιωθεί με στρατηγικές κινήσεις, μέσω της ευκαιρίας που προσφέρει το φυσικό αέριο, μπορεί να αποτύχει, στην περίπτωση ομαλοποίησης των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και βελτίωσης των σχέσεων της Άγκυρας με το Τελ Αβίβ. Επί του παρόντος, εάν γλιτώνουμε τα χειρότερα, οφείλεται κυρίως στην επιθετική πολιτική του Ερντογάν σε βάρος των ΗΠΑ και κυρίως εναντίον του Ισραήλ, που κλιμακώνεται με την εγκατάσταση των S-400, η οποία στοχεύει στην αποτροπή της ισραηλινής  αεροπορίας. Ταυτοχρόνως, με την πολιτική της αυτή, η Άγκυρα μπορεί να πωλεί προστασία σε όλες τις χώρες της περιοχής που έχουν πρόβλημα με το Τελ Αβίβ. Υπό αυτές τις συνθήκες, αλίμονο εάν το Ισραήλ επιτρέψει μια διευθέτηση του Κυπριακού που θα θέτει την Κύπρο, την ΑΟΖ και τον εναέριό της χώρο υπό τον έλεγχο της Τουρκίας. Είναι ως να αποδέχεται το σφίξιμο της θηλιάς γύρω από τον λαιμό του, που θέλει να του βάζει η Άγκυρα, η οποία, με την ομοσπονδιακή λύση, θα του δημιουργήσει συνθήκες ασφυξίας, κλείνοντας τη μοναδική διέξοδο που έχει το Ισραήλ προς τον έξω κόσμο, μέσω Κύπρου…