H εξαγγελία κοινωνικών πολιτικών χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό σε μια χώρα με εμφανή απουσία μακροπρόθεσμης και σταθερής ενεργειακής πολιτικής, αυτά τα αποτελέσματα έχει. Να πετάμε εγκληματικά πράσινη ενέργεια στον κάλαθο των αχρήστων, να αποκόπτονται ολοένα και πιο συχνά τα φωτοβολταϊκά συστήματα σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, και οι καταναλωτές μονίμως να πληρώνουν τα σπασμένα. Γιατί στη νήσο Κύπρο αντί οράματος, ευδοκιμεί η προχειρότητα και η έλλειψη τεχνογνωσίας στον κρατικό τομέα.  

Για όλα φταίει ο… Χατζηπετρής 

Οι στίχοι του Λουκιανού Κηλαηδόνη από το τραγούδι «Φταίει ο χοντρός», είναι πιο επίκαιροι από ποτέ για να περιγράψει κανείς τα τεκταινόμενα στον τομέα της ενέργειας. Δυστυχώς όμως στην προκειμένη ο Χατζηπετρής είναι οι δύσμοιροι καταναλωτές, οι οποίοι καλούνται να υποστούν τις συνέπειες των στρεβλώσεων και των παραλείψεων του μοντέλου πράσινης ενέργειας που επιχειρεί να εφαρμόσει η κυβέρνηση στη χώρα μας. Από την παρότρυνση και τις επιχορηγήσεις για την καθολική εφαρμογή του σχεδίου «Φωτοβολταϊκά για όλους», καταλήξαμε στις ολοένα αυξανόμενες περικοπές στα φωτοβολταϊκά συστήματα από τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφορά (ΔΣΚΜ), ο οποίος προειδοποιεί με blackout εάν δεν κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση.

Έτσι οι καταναλωτές βρέθηκαν και πάλι στον ίδιο παρονομαστή: Να πληρώνουν ακριβά την ηλεκτρική ενέργεια παρά τις πρόσκαιρες ελπίδες τους ότι με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα νοικοκυριά τους θα ξεφούσκωναν επιτέλους οι λογαριασμοί ρεύματος. Αντ’ αυτού, μόνο για τον Ιανουάριο του 2025 έγινε αποκοπή 6-7 φορές, ενώ για το 2024 οι αποκοπές σε εμπορικά φωτοβολταϊκά πάρκα και οικιστικά συστήματα υπερέβησαν το 30% του δυναμικού παραγωγής. Αυτό σημαίνει πως εκτός του ότι οι καταναλωτές δεν βλέπουν φως στο τούνελ για φθηνότερο ρεύμα, η χώρα μας δεν θα είναι σε θέση να πετύχει τους εθνικούς της στόχους και τίθεται σοβαρό θέμα της ευστάθειας του δικτύου της.  

Η προχειρότητα στο μεγαλείο της  

Η απουσία οράματος και η προχειρότητα στην κυβερνητική πολιτική είναι εμφανείς από το γεγονός ότι περικοπές υφίστανται όσοι καταναλωτές εγκατέστησαν φωτοβολταϊκά συστήματα από τον Μάϊο του 2023 και έπειτα. Όσοι πρόλαβαν να το πράξουν πριν από τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο θα πρέπει να θεωρούνται και τυχεροί, εφόσον ο Διαχειριστής Μεταφοράς (ΔΣΜΚ) δεν έχει πρόσβαση στα δικά τους συστήματα. Μέχρι πρότινος, οι περικοπές αφορούσαν μόνο τα εμπορικά φωτοβολταϊκά πάρκα. Από τη στιγμή όμως που οι κυβερνώντες επέτρεψαν την εφαρμογή φωτοβολταϊκών από χιλιάδες νοικοκυριά χωρίς σωστό σχεδιασμό, με το πρόσχημα της πράσινης μετάβασης και της πρόσβασης σε φθηνότερη ενέργεια, φτάσαμε στο άλλο άκρο. Αυτό που η μόνη λύση είναι να κλείνουμε προσωρινά τα συστήματα φωτοβολταϊκών για να μην καταρρεύσει το Ηλεκτρικό Σύστημα της χώρας.  

Η ενεργειακή φτώχεια και η έλλειψη εμπιστοσύνης στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)  

Η ελλιπής ενημέρωση και η αδιαφάνεια που επικρατεί σε πολλούς τομείς σε αυτόν τον τόπο και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις ΑΠΕ -οι οποίες είναι σχετικά καινούργιες πηγές ενέργειας ως προς τη χρήση τους- έχει ως επακόλουθο να χάσουν οι καταναλωτές την εμπιστοσύνη τους. Γιατί εκεί που καλλιεργήθηκε επιμελώς η πεποίθηση ότι με τις ΑΠΕ θα είχαν φθηνό ρεύμα, το γεγονός πως φθάσαμε σε αυτή την κατάσταση για την οποία δεν προειδοποιήθηκαν, δικαιολογημένα έχει επιφέρει αναστάτωση και προβληματισμό ως προς την πραγματική αξία τους. Στην προκειμένη όμως, το πρόβλημα σαφώς δεν είναι οι ΑΠΕ, αλλά το κράτος που δεν προχώρησε σε εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση του Δικτύου, για να αρθούν τα τεχνικά εμπόδια και να επέλθει η περαιτέρω διείσδυση της διεσπαρμένης ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ.

Ακόμα ένας λόγος που φθάσαμε στο απροχώρητο, είναι ότι το αρμόδιο Υπουργείο δεν προνόησε για την αποθήκευση ενέργειας, η οποία σύμφωνα με ειδικούς επί του ζητήματος κρίνεται επιτακτική για να επιτευχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη των ΑΠΕ, διασφαλίζοντας ένα δίκαιο και αποτελεσματικό ενεργειακό μέλλον για τη χώρα μας. Σε μια χώρα μάλιστα που η ενεργειακή φτώχεια ανέρχεται στο 16,9% για το 2023 -πάνω από τον μέσο όρο του 10,6% της ΕΕ- είναι προφανές πως δεν έχουμε σε μια καμία περίπτωση την πολυτέλεια να πετάμε πράσινη ενέργεια στον κάλαθο των αχρήστων. Μέχρι το τέλος Οκτωβρίου του 2024, υπολογίζεται ότι η απώλεια πράσινης ενέργειας ένεκα περικοπών έφτασε τις 145 GWh, ποσότητα που αντιστοιχεί στις ετήσιες ανάγκες περίπου16.000 νοικοκυριών. Αυτή η χαμένη ενέργεια αντικαταστάθηκε από παραγωγή με συμβατικά καύσιμα, οδηγώντας σε επιπλέον εκπομπές περίπου 100.000 τόνων CO₂ και εκτιμώμενο επιπρόσθετο κόστος 7 εκατομμυρίων ευρώ σε δικαιώματα ρύπων. Αυτό το κόστος, σωστά μαντέψατε. Επιβαρύνει άμεσα τους καταναλωτές.  

Στο άγνωστο, με βάρκα την ελπίδα  

Για άλλη μια φορά, αποδεικνύεται περίτρανα ότι υστερούμε από μια συνεκτική και μακροπρόθεσμη ενεργειακή στρατηγική, η οποία θα επιτρέψει την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της ΕΕ για την ενέργεια και το κλίμα. Αποδέκτες της απουσίας οράματος, οργάνωσης και στρατηγικής στους ενεργειακούς σχεδιασμούς του κράτους, σε συνδυασμό με τις συχνές αλλαγές πορείας και κατευθύνσεων με κάθε κυβερνητική εναλλαγή, είναι μονίμως οι καταναλωτές. Ακόμα μια απόδειξη ότι δεν υπάρχει πλάνο ήρθε διά στόματος του Εκπροσώπου Τύπου του ΔΣΜΚ, κα. Χαράς Κουσιάππα, η οποία δήλωσε ότι δεν υπάρχει άμεση λύση, ενώ η ηλεκτρική διασύνδεση θα βοηθήσει στην προστασία του Συστήματος που αδυνατεί επί του παρόντος να απορροφήσει περισσότερη παραγωγή. Μιλάμε φυσικά για την ίδια ηλεκτρική σύνδεση που επί του παρόντος δεν γνωρίζουμε πόσα θα κοστίσει και κατά πόσο είναι όντως βιώσιμο το εν λόγω επίδοξο έργο.  

Από την παραγωγή στην αποθήκευση 

Η λύση στο πρόβλημα είναι η εγκατάσταση αποθήκευσης σε μεγάλη κλίμακα, η οποία θα προσφέρει εναλλακτικές μεθόδους αποθήκευσης και διαχείρισης της παραγωγής από φωτοβολταϊκά. Η ΑΗΚ -την ώρα που δεν ξεκαθάρισε ακόμα τι θα γίνει με την πολυσυζητημένη αναβάθμιση του σταθμού της Δεκέλειας και την εγκατάσταση νέων γεννητριών, και εάν το κόστος θα βαρύνει τους καταναλωτές και σε ποιο βαθμό- θέλοντας προφανώς να κερδίσει τις εντυπώσεις και να έχει το προβάδισμα, ανακοίνωσε πως θα εγκαταστήσει σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας στη Δεκέλεια, δίνοντας ως χρονικό ορίζοντα τους επόμενους 12-18 μήνες.

Το ζήτημα βέβαια στην προκειμένη είναι να μην οδηγηθούμε στην τελική σε ένα ακόμα μονοπώλιο της ΑΗΚ, διότι το μονοπώλιο ένα πράγμα σημαίνει: Ότι οι καταναλωτές δεν έχουν δικαίωμα της επιλογής και της πρόσβασης σε φθηνότερη ενέργεια. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι παρόλο που η αποθήκευση θα επιτρέψει την περαιτέρω διείσδυση ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της Κύπρου, θα συμβάλλει στη μείωση των διακυμάνσεων, θα αυξήσει την ευελιξία στη διαχείριση της παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές και θα εξασφαλίσει την αξιοπιστία και τη σταθερότητα του ηλεκτρικού δικτύου, δεν πρέπει να αποτελεί πανάκεια.

Γιατί στο τέλος της ημέρας, αυτό που χρειαζόμαστε είναι έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό για τον τομέα της ενέργειας, ο οποίος θα καλύπτει όλες τις πτυχές -ανάμεσα και το κρίσιμο ζήτημα της αποθήκευσης- με ζητούμενο ένα εξυπνότερο δίκτυο παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ και την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου, θα συντείνουν επιτέλους και σωστά στη μετάβαση της Κύπρου στην πράσινη ενέργεια. Και όχι κάνοντας μονίμως δουλειές του ποδαριού.