Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξαν κομβικά στον τομέα της τεχνολογίας και ότι προμηνύουν μία τεχνολογική «έκρηξη», που όμοιά της δεν έχει δει ποτέ η ανθρωπότητα μέχρι τώρα. Η τεχνητή νοημοσύνη μπήκε στο σπίτι του κάθε ανθρώπου σε σημείο που για μερικούς έχει καταστεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς τους. Φυσικά, οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι αυτές που βλέπουμε σήμερα – ίσως το ανθρώπινο μυαλό είναι αδύνατο να τις συλλάβει στο παρόν στάδιο.

Οι κινδυνολογίες που εκφράζονται σχετικά με την πλήρη επικράτηση της τεχνητής νοημοσύνης και τη συνεπακόλουθη κατάργηση της ανθρώπινης παρέμβασης και σκέψης είναι συχνές. Αυτό που απαιτείται, όμως, είναι μια δεύτερη προσεκτικότερη ανάγνωση, ώστε να εκμαιεύσουμε όλα τα θετικά που απορρέουν από αυτό το τεχνολογικό θαύμα. Άλλωστε, όλες οι ανακαλύψεις δεν μπορούν από μόνες τους να είναι κερδοφόρες ή ζημιογόνες, αλλά είναι η χρήση τους από τους ανθρώπους που επιφέρει είτε θετικά είτε αρνητικά αποτελέσματα.

Θα εστιάσω σε έναν τομέα στον οποίο είμαι ειδήμονας και ο οποίος αναμένεται να αλλάξει δραματικά τα επόμενα χρόνια χάρις στην τεχνητή νοημοσύνη. Αναφέρομαι στον τομέα της εκπαίδευσης. Ο πλήρης αφορισμός της αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης από τους εκπαιδευτικούς θα οδηγούσε σε οπισθοδρομικές τάσεις. Η χρυσή τομή έγκειται στην χρησιμοποίηση αυτής της προηγμένης τεχνολογίας με τρόπο που να ενισχύει τη μάθηση.

Αναφέρω κάποια παραδείγματα: Θα μπορούσαν οι εκπαιδευτικοί να δημιουργήσουν υλικό μέσω της τεχνητής νοημοσύνης και οι μαθητές/ριες να αξιολογούν ή/και να τροποποιούν αυτό το υλικό. Για παράδειγμα, προκρίνεται η δημιουργία απλών ιστοριών μέσω της τεχνητής νοημοσύνης ανάλογα με το γνωστικό αντικείμενο, με τους μαθητές/ριες να τροποποιούν ή να επεκτείνουν αυτές τις ιστορίες, ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στο θέμα που διδάσκεται. Ακόμα, μπορεί να γίνει σύγκριση σημείων που προκύπτουν από την τεχνητή νοημοσύνη με αυτά που προκύπτουν από έρευνα. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές/ριες αξιολογούν κατά πόσο οι προσομοιώσεις της τεχνητής νοημοσύνης ευθυγραμμίζονται με ερευνητικά ευρήματα, ώστε να αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής ανάλυσης. Τέλος, είναι δυνατό να υπάρξει αναστοχασμός στις απαντήσεις της

τεχνητής νοημοσύνης με τους/ις μαθητές/ριες να αναστοχάζονται αναλύοντας τις απαντήσεις, λαμβάνοντας υπόψη προσωπικές εμπειρίες και συζητώντας με συμμαθητές/ριές τους.

Επιπρόσθετα, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει την εκπαιδευτική διαδικασία με πολλούς άλλους τρόπους όπως με τη δημιουργία σχεδίων μαθημάτων για τους εκπαιδευτικούς, την ανάπτυξη τεστ και τη βαθμολόγησή τους, την παροχή ανατροφοδότησης στους μαθητές, τον σχεδιασμό υλικού, και τη γενικότερη την παροχή πληροφοριών που μπορούν να βελτιώσουν τη μάθηση (π.χ., αποτελεσματικές στρατηγικές διδασκαλίας).

Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθώ στις ηθικές παραμέτρους που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Η χρήση της στην εκπαίδευση εγείρει σημαντικά ηθικά ζητήματα που σχετίζονται με την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια δεδομένων και την ανάγκη για διαφάνεια σχετικά με το πώς λειτουργεί αυτή και λαμβάνει αποφάσεις. Υπάρχουν κίνδυνοι αλγοριθμικής προκατάληψης και ανισότητας, καθιστώντας απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης είναι δίκαια, προσβάσιμα και πολιτισμικά ευαίσθητα. Η ανθρώπινη εποπτεία και η λογοδοσία είναι απαραίτητες για την αποτροπή υπερβολικής εξάρτησης από την τεχνητή νοημοσύνη και για τη διατήρηση της αυθεντικότητας της μαθησιακής εμπειρίας. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εξισορροπήσουν τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης με τις επιπτώσεις της στην κριτική σκέψη, ενώ παράλληλα λαμβάνουν υπόψη την επίδρασή της στην ψυχική υγεία και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Τέλος, πρέπει να υπάρχουν πολιτικές για την υπεύθυνη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, προετοιμάζοντας τους μαθητές για ένα μέλλον όπου αυτή ενσωματώνεται με σύνεση και ισότητα.

Δρ Γιώργος Π. Γεωργίου

Επίκουρος Καθηγητής Γλωσσολογίας

Διευθυντής Φωνητικού Εργαστηρίου

Αντιπρόεδρος Τμήματος Γλωσσών και Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

[email protected]