Η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα με την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Δεν είναι μόνον η κατοχική Τουρκία η οποία αμφισβητεί, εισέβαλε, κατέχει μέγα τμήμα της και διεξάγει παράνομα έρευνες και γεωτρήσεις.

Τρεις μεγάλες δυνάμεις, οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Βρετανία, την αμφισβητούν και αυτές. Η αμφισβήτηση άρχισε ταυτόχρονα με την τουρκική εισβολή στην κυπριακή ΑΟΖ, στις 4.5.2019 χωρίς μέχρι σήμερα να υπάρξει σχεδόν καμία σοβαρή δημόσια αντίδραση εκ μέρους της κυβέρνησης. Απλώς φαίνεται να έγιναν κάποια διαβήματα από το υπουργείο Εξωτερικών.

• Ο πρόεδρος Αναστασιάδης, πέντε τουλάχιστον φορές, χαρακτήρισε ορθά την τουρκική  πειρατεία και συνεχιζόμενη κατοχή μεγάλου τμήματος της κυπριακής – και ευρωπαϊκής – ΑΟΖ, ως εισβολή παρόμοια με εκείνη του 1974.

Την ίδια μέρα που οι Τούρκοι πειρατές εισέβαλαν στην κυπριακή ΑΟΖ, με ανακοίνωσή της, η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Λευκωσία αναγνώριζε μεν το δικαίωμα της Κύπρου «να αναπτύξει τους πόρους της στην Αποκλειστική της Οικονομική Ζώνη» αλλά αποθάρρυνε «κάθε ενέργεια ή ρητορική που αυξάνει τις εντάσεις στην περιοχή». Ποιοί έκαναν «ενέργειες» ή επιδίδονταν σε τέτοια «ρητορική»; Μα, οι Τούρκοι, φυσικά!

«Την οποία αξιώνει»

Ουδεμία αναφορά εκ μέρους των Αμερικανών. Όμως, στις 6.5.2019, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σε δήλωσή του υπογράμμισε ότι, «οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν βαθιά για τις εξαγγελθείσες προθέσεις της Τουρκίας που αφορούν την έναρξη υπεράκτιων γεωτρήσεων σε μια περιοχή την οποία αξιώνει η Κυπριακή Δημοκρατία ως Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη. Αυτό το βήμα είναι ιδιαίτερα προκλητικό και δημιουργεί τον κίνδυνο για την αύξηση της έντασης στην περιοχή».

• Ώστε, οι «προθέσεις της Τουρκίας» για γεωτρήσεις αφορούν «μια περιοχή την οποία αξιώνει η Κυπριακή Δημοκρατία ως Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη». Δηλ. δεν  της ανήκει αλλά την αξιώνει ως δική της. Ήταν η πρώτη κραυγαλέα αμφισβήτηση της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας, της νομιμότητας και της ιδιοκτησίας της κυπριακής ΑΟΖ από τις ΗΠΑ.

Όμως, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στις 16.6.2019, χαρακτήρισε ως ένα «ιδιαίτερο προκλητικό βήμα» την τοποθέτηση που είχε κάνει στις αρχές Μαΐου 2019 ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Τσαβούσογλου, ο οποίος είχε υποστηρίξει ότι η Άγκυρα έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για τη διεξαγωγή παράνομων γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Απαντώντας σε ερώτηση του ιστότοπου, Hellas Journal, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξέφρασε την βαθιά ανησυχία της Ουάσινγκτον για τις δηλώσεις. Τσαβούσογλου, και υπενθύμισε προηγούμενη ανακοίνωση, με την οποία το Στέιτ Ντιπάρτμεντ καλούσε την Άγκυρα να ακυρώσει την απόφαση της για παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.

Αμερικανική ασάφεια

Ποια είναι η πολιτική των ΗΠΑ στο θέμα της ΑΟΖ και γενικά στα ελληνοτουρκικά; Όπως ο καθηγητής, Ευάγγελος Κουφουδάκης, ομότιμος Κοσμήτορας της Σχολής Τεχνών και Επιστημών του Πανεπιστημίου της Ινδιάνα, επισήμανε σε δηλώσεις του («Σημερινή», 19.1.2020): «Δεν υπάρχει καθαρή πολιτική, ούτε γνωρίζουμε ποιος τη διαμορφώνει. Άλλα λέει ο Πρόεδρος, άλλα λέει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αλλά κάνει τη μια στιγμή ο κ. Τραμπ και άλλα την άλλη».

• Ενδεικτική της αμερικανικής ασάφειας στην εξωτερική πολιτική, είναι η στάση της Ουάσινγκτον έναντι μιας Τουρκίας η οποία: Συμμάχησε με τη Ρωσία.  Αγόρασε τους πυραύλους S-400 παρά τις οργίλες προειδοποιήσεις της Ουάσινγκτον.  Υπονομεύει το ΝΑΤΟ. Καθυβρίζει την Δύση. Συμμάχησε με το Ιράν. Πολεμά κατά των Κούρδων  που έδωσαν τη νίκη στις ΗΠΑ στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών. Αντιμάχεται τα συμφέροντα των Αμερικανών στην Μέση Ανατολή. Εισέβαλε στη Λιβύη.

Αντί, λοιπόν, να υπάρξει σοβαρή και στιβαρή αντίδραση στις τουρκικές υπονομεύσεις, ο πρόεδρος Τραμπ, εξαιτίας και προσωπικών συμφερόντων που τον συνδέουν με τον Τούρκο ομόλογό του, κάνει τα στραβά μάτια. Εξευτελίζει τις ΗΠΑ ενώπιον του δικτάτορα Ερντογάν. Όπως αναλύσαμε και παλαιότερα, η Ουάσινγκτον δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Τουρκία στα χέρια του Ρώσου προέδρου, Πούτιν.

«Η Κύπρος διεκδικεί»

Έτσι, λοιπόν, οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να κατονομάσουν, έστω, τον Τούρκο πειρατή που εισέβαλε και ακόμα κατέχει μέγα τμήμα της κυπριακής ΑΟΖ. Και όμως! Όφειλαν να πάρουν ξεκάθαρη θέση αφού θεωρούν την Κυπριακή Δημοκρατία «στρατηγικό εταίρο» (από την εποχή της επίσκεψης Μπάιντεν) και πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην Αν. Μεσόγειο.

• Άλλωστε, στις 7.11.2018, ΗΠΑ και Κύπρος υπέγραψαν «Δήλωση  Προθέσεων  για ενίσχυση και ανάπτυξη της διμερούς σχέσης ασφάλειας», που «θα προωθήσει τα κοινά συμφέροντα στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, ενίσχυση της θαλάσσιας και συνοριακής ασφάλειας και προώθηση της περιφερειακής σταθερότητας».

Τελευταία ευθεία αμφισβήτηση της κυπριακής ΑΟΖ από τις ΗΠΑ έγινε μόλις πρόσφατα. Σε συνέντευξή της στον εκλεκτό συνάδελφο, Ανδρέα Πιμπίσιη («Φιλελεύθερος», 26.4.2020) η Αμερικανίδα πρέσβειρα, Τζούντιθ Γκάρμπερ, ερωτήθηκε για τη νέα εισβολή του τουρκικού γεωτρύπανου «Γιαβούζ» στην κυπριακή ΑΟΖ. Απάντησε:

• «Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ενήμερες για τα δημοσιεύματα ότι το Τουρκικό γεωτρύπανο έφθασε στις 20 Απριλίου σε περιοχή που η Κύπρος διεκδικεί ως αποκλειστική οικονομική της ζώνη. Προτρέπουμε τις τουρκικές Αρχές να σταματήσουν αυτές τις επιχειρήσεις και εξακολουθούμε να καλούμε όλα τα μέρη να αποφεύγουν ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν βαθιά για τις πρόσφατες αναφορές σχετικά με τα σχέδια της Τουρκίας για γεώτρηση στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Αυτή η προκλητική ενέργεια αυξάνει τις εντάσεις στην περιοχή».

Ας προσεχθεί η φρασεολογία και η ορολογία: «Περιοχή που η Κύπρος διεκδικεί ως αποκλειστική οικονομική της ζώνη». Οι ΗΠΑ αμφιβάλλουν ότι η ΑΟΖ ανήκει στην Κύπρο και αμφισβητούν το Δίκαιο της Θάλασσας, που οι ίδιες δεν υπέγραψαν, όπως και η Τουρκία.

Και: «Καλούμε όλα τα μέρη να αποφεύγουν ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή». Πόσα και ποια «μέρη» «ενεργούν και αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή;». Μόνον η Τουρκία. Αλλ’ ο φίλος του προέδρου Τραμπ, είναι στο απυρόβλητο ενώ η μικρή και κατεχόμενη Κύπρος έχει το… θράσος να «διεκδικεί» μια περιοχή «ως αποκλειστική οικονομική της ζώνη».

«Αμφιλεγόμενα ζητήματα»

Αλλ’ είναι και οι Ρώσοι. Σε συνέντευξη στον εκλεκτό συνάδελφο, Κώστα Βενιζέλο («Φιλελεύθερος», 10.5.2020), ο πρέσβης της Ρωσίας, Στανισλάβ Οσάτσι, ερωτήθηκε πώς αντιδρά η χώρα του ενώπιον του γεγονότος ότι η Τουρκία, εν μέσω πανδημίας, συνεχίζει τις προκλήσεις με νέες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.

Ο Ρώσος πρέσβης αναγνώρισε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, κατέχει τα κυριαρχικά της δικαιώματα εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης». Και πρόσθεσε

• «Η ρωσική πλευρά δεν μπορεί να μην ανησυχεί εξαιτίας της αυξανόμενης προοπτικής μιας κρίσης σε μια τόσο ευαίσθητη περιοχή (στην Αν. Μεσόγειο). Η όξυνση της κατάστασης γύρω από την ΑΟΖ της Κύπρου είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και δυνατόν να έχει αρνητικές συνέπειες. Καλούμε να επιδειχθεί αυτοσυγκράτηση, λογική, πολιτική σοφία και επίλυση των αμφιλεγόμενων ζητημάτων, που προκύπτουν μέσω ενός διαλόγου και επίτευξης αμοιβαίων αποδεκτών αποφάσεων εντός των πλαισίων του Διεθνούς Δικαίου».

Διερωτάται κανείς: Ο Ρώσος πρέσβης και δι’ αυτού η Μόσχα δεν γνωρίζουν ποιος δημιουργεί την όξυνση, η οποία προκαλεί ανησυχίες στην ρωσική πλευρά; Βεβαίως και η Μόσχα γνωρίζει. Όμως, επειδή αυτή προκαλείται από τη φίλη και μέγα εμπορικό εταίρο της, την Τουρκία, την οποία αξιοποιεί για να πλήττει την Δύση και εργαλειοποιεί για να υπονομεύει το ΝΑΤΟ, ο Ρώσος πρέσβης επιδίδεται ξανά σε γνωστές διπλωματικές φλυαρίες.

«Κλιμάκωση της έντασης»

Ο κ.Οσάτσι, όμως, προέβη και αυτός σε μία πρωτοφανή αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας επί της αναγνωρισμένης από το Δίκαιο της Θάλασσας, κυπριακής ΑΟΖ. Με πατερναλιστικό ύφος καλεί «να επιδειχθεί αυτοσυγκράτηση, λογική, πολιτική σοφία και επίλυση των αμφιλεγόμενων ζητημάτων». Τι επιχειρεί ο κ. Οσάτσι;

>Πρώτον, εξισώνει άγαρμπα και προκλητικά τον Τούρκο πειρατή με τη νόμιμη Κυπριακή Δημοκρατία.

>Δεύτερον, αντί να απευθυνθεί μόνο προς την παρανομούσα και έκνομη Τουρκία, καλεί και τις δύο πλευρές να επιδείξουν «αυτοσυγκράτηση, λογική, πολιτική σοφία» για να επιλύσουν «τα αμφιλεγόμενα ζητήματα». Ποια είναι αυτά τα μη κατονομαζόμενα «αμφιλεγόμενα ζητήματα;». Πότε ο Ρώσος πρέσβης τα ανακάλυψε;

• Δεν τα… ανακάλυψε! Προηγήθηκε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών. Με αφορμή την εισβολή (4.5.2019) της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, το ρωσικό ΥπΕξ, την ίδια μέρα εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία δήλωνε ότι «ανησυχεί βαθύτατα για τις πληροφορίες σχετικά με την κλιμάκωση της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο».

Ποιος κλιμάκωσε την κατάσταση; Άγνωστον! Μάλλον… εξωγήινοι! Καμία αναφορά στην φίλη Τουρκία. Παρά μόνο η εξοργιστική αναφορά:

«Απευθύνουμε έκκληση να μην αναλαμβάνονται δράσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν ένταση και να δημιουργήσουν επιπρόσθετα εμπόδια στην πορεία για τη διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος».

Τι εννοούσε το ρωσικό ΥπΕξ, με την αναφορά σε «δράσεις» που «θα μπορούσαν να προκαλέσουν ένταση»; Εξισώνοντας τον Τούρκο πειρατή με τη νόμιμη Κυπριακή Δημοκρατία, εννοούσε εμφανώς ότι και οι έρευνες της Κύπρου προκαλούσαν ένταση επειδή… προκαλούσαν την Τουρκία!

Ρωσικά παιγνίδια

Ο κ. Οσάτσι, πιστός στη γραμμή της Μόσχας να μη ενοχλείται ούτε να καταδικάζεται η πειρατική συμπεριφορά της Τουρκίας, είπε ακριβώς  τις ίδιες θέσεις αμφισβήτησης της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και σε άλλη συνέντευξή του στον συνάδελφο Κ. Βενιζέλο («Φιλελεύθερος», 23.2.2020).

Αφού υποστήριξε ότι η συνεργασία Ρωσίας-Τουρκίας δεν αναπτύσσεται σε βάρος της Κύπρου, είπε: «Καλούμε όλες τις πλευρές να αποφεύγουν ενέργειες, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε αποσταθεροποίηση και αύξηση της πιθανότητας κρίσεων στην περιοχή».

• Τι ωραία διπλωματική φλυαρία; Ποιες και πόσες είναι οι «πλευρές» που με ενέργειές τους οδηγούν σε αποσταθεροποίηση και πιθανότητα κρίσεων; Μόνο μία: Η Τουρκία! Τα συμφέροντα και τα παιγνίδια της Μόσχας με την Τουρκία είναι τόσο τεράστια ώστε δεν υπάρχει καμία περίπτωση η Ρωσία να δυσαρεστήσει ή να ενοχλήσει έναν επιτήδειο σύμμαχο και εταίρο. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι απλώς για να εισπράττει εύηχες φλυαρίες.

«Κυριαρχία υπό αμφισβήτηση»

Έτι χειρότεροι των Αμερικανών και των Ρώσων, είναι οι Βρετανοί. Μία εβδομάδα μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή της κυπριακής ΑΟΖ, ο υπουργός Ευρώπης, σερ Άλαν Ντάνκαν, μιλώντας στη Βουλή των Κοινοτήτων (11.5.2019) προέβη στην εξής εξωφρενική δήλωση:

• «Η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ότι, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, διερευνητικές γεωτρήσεις δεν θα πρέπει να προχωρούν σε οποιαδήποτε περιοχή στην οποία η κυριαρχία είναι υπό αμφισβήτηση».

Ποιος αμφισβητεί την κυριαρχία της Κύπρου στην ΑΟΖ της; Η Τουρκία, διαχρονικά φίλη της Βρετανίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, προκλήθηκαν αντιδράσεις στην Κύπρο και στην παροικία.

Ο πρόεδρος Αναστασιάδης ερωτηθείς από δημοσιογράφους, είπε ότι «υπήρξε και παραμένει απαράδεκτος ο κ. Άλαν Ντάνκαν». Πρόσθεσε ότι η Κύπρος στήριξε «χωρίς προηγούμενο» τη Βρετανία για το Brexit και επισήμανε ότι «δεν είναι η πρώτη φορά που καταγράφονται οι συμπεριφορές του εν λόγω κυρίου». Ερωτηθείς από ενήμερο δημοσιογράφο αν η συμπεριφορά του o κ. Ντάνκαν είναι «τύπου Κραν Μοντανά», ο Πρόεδρος απάντησε «βεβαιότατα, ναι».

• Ο Πρόεδρος εννοούσε προφανώς την αισχρή και άκρως φιλοτουρκική στάση του Ντάνκαν στις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά όπου ενεργούσε περισσότερο ως αδίστακτος Τούρκος παρά ως εκπρόσωπος της Βρετανίας.

«Διαφορές…»

Στις 4.6.2019, ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής, Στίβεν Λίλι, μιλώντας σε δεξίωση για τα γενέθλια της βασίλισσας Ελισάβετ, είπε ότι η χώρα παρακολουθεί «με ανησυχία τις εξελίξεις στην Μεσόγειο» και πρόσθεσε:

• «Οι διαφορές επιλύονται όχι μέσω βίας, στρατιωτικοποίησης ή εξαναγκασμού, αλλά μέσω διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Έχουμε καλέσει την Τουρκία να μην προχωρήσει σε γεώτρηση σε αυτή την περιοχή».

Σε ποιες «διαφορές» αναφερόταν ο Βρετανός Αρμοστής; Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν ζητά τίποτε περισσότερο παρά την ισχύν του Διεθνούς Δικαίου και την εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας που και η Βρετανία υπέγραψε.

Γιατί, λοιπόν, η Λευκωσία να συζητήσει επί ανύπαρκτων «διαφορών»; Για να νομιμοποιήσει τις τουρκικές παράνομες διεκδικήσεις; Αυτό υποβάλλει με ωμότητα ο Εγγλέζος Αρμοστής.

• Στις διεθνείς και διακρατικές σχέσεις, ισχύουν δύο απαράβατοι κανόνες. Ο πρώτος αφορά την αξιοπιστία και τη σοβαρότητα με τις οποίες ένα εξίσου σοβαρό κράτος διεκδικεί με όλα τα μέσα και τρόπους τα συμφέροντα και τα δίκαια του. Ο δεύτερος, αφορά την υπεράσπιση της ασφάλειας και της ευημερίας των πολιτών του με πολιτική, οικονομική και στρατιωτική ισχύ, με συμμαχίες και αμυντικές συνεργασίες.

Ατυχώς, η Κυπριακή Δημοκρατία απέτυχε διαχρονικά να στείλει τέτοια ευκρινή μηνύματα προς όλους. Γι’ αυτό και υφίσταται, αδιαμαρτύρητα, τόσους εξευτελισμούς και αμφισβητήσεις της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της αξιοπρέπειάς της.