Μόλις χθες, η μεγαλύτερη από τις πυρκαγιές που μαίνονται, από τον Σεπτέμβριο, στην Αυστραλία τέθηκε υπό έλεγχο. Οι βροχοπτώσεις που αναμένονται τις επόμενες μέρες θα συνδράμουν καθοριστικά στην ανάκτηση του ελέγχου των εστιών, από τις δυνάμεις πυρόσβεσης της χώρας, ωστόσο ο δρόμος για την πλήρη κατάσβεσή τους είναι μακρύς. Ακόμα κι αν το επόμενο δευτερόλεπτο τερματιζόταν κάθε εστία φωτιάς, ο απολογισμός θα ήταν αποκαρδιωτικός:

• 27 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ δεκάδες άλλοι αγνοούνται.
• Περισσότερα από 1 δισεκατομμύρια νεκρά ζώα (κυρίως θηλαστικά, πουλιά και ερπετά) και δεκάδες εκατομμύρια τραυματισμένα, αφυδατωμένα και με σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. 
• 11 εκατομμύρια εκτάρια δασικής και ημιδασικής γης έχουν καταστραφεί. Η έκταση αυτή αντιστοιχεί 11 φορές στο μέγεθος της Κύπρου και είναι 1,5 μεγαλύτερη από την έκταση της καταστροφής του Αμαζονίου τον περασμένο χρόνο.
• 2570 σπίτια έχουν καταστραφεί ολοσχερώς.
• 250 χιλιάδες άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους.
• Περισσότερα από 500 εκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα (CO2) εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα.

Πρόκειται για μια περιβαλλοντική τραγωδία, οι επιπτώσεις της οποίας θα πάρουν αρκετές δεκαετίες να αποκατασταθούν ή δε θα αποκατασταθούν ποτέ.

Υπάρχει σύνδεση των πυρκαγιών με την κλιματική αλλαγή;

Το φαινόμενο των πυρκαγιών δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο στην Αυστραλία, αφού οι ξηρές καταιγίδες, δηλαδή η ύπαρξη κεραυνών χωρίς βροχή στην επιφάνεια του εδάφους παρατηρείται συχνά. Τόσο οι αστυνομικές αρχές όσο και οι πυροσβεστικές υπηρεσίες των περιοχών με τις περισσότερες εστίες πυρκαγιών της χώρας, χαρακτηρίζουν ως κακόβουλες ενέργειες λιγότερο από το 1% των πυρκαγιών που έχουν ξεσπάσει από τον περασμένο Σεπτέμβριο.
ΩΣΤΟΣΟ, η αλλαγή του κλίματος της χώρας τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της επιδείνωσης του φαινομένου του θερμοκηπίου, επηρεάζει σημαντικά τόσο την συχνότητα εμφάνισης των ξηρών καταιγίδων όσο και την πιθανότητα αυτές να αποτελέσουν αιτία φωτιάς. Άμεση σύνδεση με τις κλιματικές συνθήκες έχει επίσης και η εξάπλωση των πυρκαγιών. Η ξηρασία των εδαφών, η άνοδος της θερμοκρασίας του αέρα και οι παρατεταμένες περίοδοι καύσωνα που διανύει η χώρα αποτελούν συνθήκες ιδανικές για την ένταση και εξάπλωσή τους.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τους τελευταίους τρεις μήνες ένα πρωτοφανές κύμα καύσωνα, με ρεκόρ θερμοκρασιών απλώνεται σε όλη την χώρα. Στα μέσα Δεκεμβρίου, καταγράφηκε η πιο ζεστή μέρα στην ιστορία της χώρας όπου η μέση θερμοκρασία ήταν 41,9 βαθμούς Κελσίου, ενώ τα τελευταία 50 χρόνια η μέση θερμοκρασία της χώρας έχει αυξηθεί κατά 1°C.

Διαχρονική πολιτική ευθύνη

Σε πρόσφατη αξιολόγηση του CCPI (Climate Change Performance Index) για τη λήψη μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής, η Αυστραλία έλαβε την 56η θέση ανάμεσα σε 61 χώρες έχοντας μάλιστα πτωτική στάση σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Το σκηνικό των πυρκαγιών που συντελείται τους τελευταίους μήνες στη χώρα δεν είναι τίποτα περισσότερο από το αποτέλεσμα μιας προαναγγελθείσας καταστροφής. Η εγκληματική απάθεια με την οποία ο σημερινός συντηρητικός πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Scott Morrison, αντιμετωπίζει της καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με την στάση των κυβερνήσεων της Αυστραλίας εδώ και δεκαετίες.

Ισχυρά lobbies σε συνεργασία με όλες –πλην ελαχίστων περιπτώσεων- κυβερνήσεις, παραμερίζουν με κάθε τρόπο οτιδήποτε θέτει σε αμφισβήτηση την απρόσκοπτη δραστηριοποίηση της χώρας με τα ορυκτά καύσιμα. Αναμενόμενο, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Αυστραλία είναι η πρώτη χώρα παγκοσμίως σε εξαγωγές άνθρακα (32% of global exports, 2016), ενώ μέχρι σήμερα το 91% της παραγωγής ενέργειας της χώρας προέρχεται από ορυκτά καύσιμα (75% άνθρακας, 16% φυσικό αέριο).

Είναι χαρακτηριστικά τα σχόλια του σημερινού πρωθυπουργού της χώρας ο οποίος, έχοντας γνώση του μεγέθους της καταστροφής, αναφέρει:

«Δεν θέλουμε στόχους που καταστρέφουν δουλειές, που καταστρέφουν την οικονομία (…) οι οποίοι δεν θα αλλάξουν το γεγονός ότι έχουν ξεσπάσει πυρκαγιές στην Αυστραλία»,

«Το να υπονοεί κανείς ότι υπάρχει κάποια πολιτική μείωσης των ρύπων ή κάποια πολιτική που αφορά στην κλιματική αλλαγή η οποία συνέβαλε άμεσα σε αυτές τις πυρκαγιές είναι απλώς γελοίο και η σύνδεση των δύο αυτών πραγμάτων, πιστεύω, είναι ιδιαίτερα απογοητευτική».
Μπορεί κανείς, όχι μόνο να διακρίνει αλλά και να δώσει συνεκτικές εξηγήσεις για τους λόγους της αυταπάρνησης με την οποία ο σημερινός πρωθυπουργός αντιμετωπίζει τις τοπικές αλλά και οικουμενικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Η οικοδόμηση της εγχώριας οικονομίας και των επακόλουθων συμφερόντων που έχουν δημιουργηθεί γύρω από ορυκτά αποθέματα έχει θέσει τη χώρα και τον φυσικό της πλούτο σε μια αυτοκαταστροφική τροχιά.

Η στάση της άσκεφτης ανυπακοής τόσο στα επιστημονικά δεδομένα, όσο και στα εμφανή –πλέον- σημάδια της φύσης, δυστυχώς, δεν παρατηρείται μόνο στη Αυστραλία. Δεκάδες ηγέτες ανά τον κόσμο, λόγω άγνοιας, ή ακόμα χειρότερα, λόγω συγκρουόμενων συμφερόντων κλείνουν τα μάτια τόσο στην επιστημονική κοινότητα που προειδοποιεί εδώ και δεκαετίες, όσο και στις προφανείς, δια γυμνού οφθαλμού, ενδείξεις του κλίματος. Ακραία καιρικά φαινόμενα, παρατεταμένες περίοδοι καύσωνα, απότομες εναλλαγές της θερμοκρασίας, αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του αέρα, των εδαφών και των θαλασσών είναι φαινόμενα με όλο και συχνότερη εμφάνιση σε όλο τον πλανήτη που θέτουν όχι μόνο τις οικονομικά ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες ανα τον κόσμο σε αβεβαιότητα, αλλά και ολόκληρο το οικοσύστημα σε ανισορροπία.

Η καταστροφή της Αυστραλίας τείνει να γίνει η νέα πραγματικότητα για όλους. Το ελάχιστο δυνατό μέτρο πρόληψης των πολιτών είναι η απομόνωση ιδεοληπτικών πολιτικών που θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον του πλανήτη και παράλληλα η απαίτηση για λήψη μέτρων. Λήψη μέτρων, έστω και τώρα, έστω και καθυστερημένα.

Tου Ορέστη Μάτσα