Οι τελευταίες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο με την υπογραφή του μνημονίου/συμφωνίας μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας και των παράνομων ερευνών/γεωτρήσεων με τα νεοαποκτηθέντα Τουρκικά γεωτρύπανα FATIH και YAVUZ από την μια πλευρά και της αναποφασιστικότητας Ελλάδας -Κύπρου από την άλλη, άλλαξαν τα δεδομένα στο επιχειρησιακό πεδίο και κατά συνέπεια στο πολιτικό και στο στρατηγικό πεδίο.
Το 2011 η Τουρκία αιφνιδιάστηκε από τις κινήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας και προσπάθησε να αντιδράσει με σκοπό την αναστολή του προγράμματος αξιοποίησης της ΑΟΖ μας, εκφοβίζοντας και απειλώντας να βυθίσει όποιον θα προέβαινε σε γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, (χωρίς βέβαια να διανοείτο ποτέ κάτι τέτοιο). Σήμερα αντιστράφηκαν οι όροι και τρέχουμε εμείς να σταματήσουμε την Τουρκία με τρόπους που, κατά την άποψή μου, δεν θα έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ολιγωρήσαμε και χάσαμε το πλεονέκτημα που αποκτήσαμε με την έναρξη του προγράμματος ερευνών/γεωτρήσεων δέκα ολόκληρα χρόνια πριν από την Τουρκία.
Το αποτέλεσμα πλέον είναι η μεν Κυπριακή Δημοκρατία να καταφεύγει σε διεθνή δικαστήρια με ελάχιστες πιθανότητες επιτυχούς έκβασης για να σταματήσει την Τουρκία και η Ελλάδα να απελαύνει τον πρέσβυ της Λιβύης και να προειδοποιεί ότι δεν θα ανεχθεί έρευνες και γεωτρήσεις νότια της Κρήτης. Η απειλή δε θερμού επεισοδίου άλλαξε πλέον κατεύθυνση, προς όφελος της Τουρκίας η οποία δεν απειλεί να αναλάβει δράση εναντίον των γεωτρύπανων για να σταματήσει τις δικές μας γεωτρήσεις αλλά για να προστατεύσει τα δικά της γεωτρύπανα, όσο παράνομα και εάν δρουν. Σε τέτοια περίπτωση η διεθνής κοινότητα στμπεριλαμβανομένου και του ΟΗΕ -που δεν θέλει άλλες κρίσεις- θα περιοριστεί σε ποντιοπιλατικές και σπανίως «σκληρές» δηλώσεις. Προφανώς η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να απειλήσει τα τουρκικά γεωτρύπανα αλλά και να μπορούσε δεν θα το έκανε και ας έχει όλο το δίκαιο μαζί της. Η δυναμική στρατιωτική ενέργεια εναντίον εμπορικού πλοίου ή πλατφόρμας θεωρείται αδιανόητη από οπουδήποτε και εάν προέρχεται και δεν είναι τυχαίο που ποτέ δεν το έκανε η Τουρκία! Ακόμα και στο οικόπεδο 3 τον Φεβ 2018 εκφόβισε την πλατφόρμα της ΕΝΙ με την παρουσία πολεμικών πλοίων στην πορεία της πλατφόρμας!)
Η Τουρκία εφαρμόζει από το 2011 με νέα εργαλεία και μεθόδους το στρατηγικό της σχέδιο για επέκταση και επικυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πρώτο σκέλος ήταν η έμπρακτη αμφισβήτηση της δικαιοδοσίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδας – Κύπρου στα FIR , ΝΑVTEX- περιοχή Έρευνας Διάσωσης και ΑΟΖ Αθηνών – Λευκωσίας αντίστοιχα.
Από το 2018 προχωρεί στο δεύτερο σκέλος που είναι η διεκδίκηση στο πεδίο με προκλητικές ενέργειες και επίδειξη στρατιωτικής ισχύος που όμως δεν πρόκειται να ταρακουνήσουν την διεθνή κοινότητα για να αντιδράσει δυναμικά, την στιγμή μάλιστα που δεν θίγονται τα ζωτικά τους συμφέροντα. Το τρίτο σκέλος του Τουρκικού Σχεδίου περιλαμβάνει την κατάληψη των διεκδικούμενων περιοχών με χρήση της στρατιωτικής ισχύος, εάν και εφόσον μετρήσει και κρίνει -όπως πράττει ανέκαθεν- ότι το κόστος θα είναι μικρότερο από το όφελος μιας τέτοιας ενέργειας .
Όπως και σε όλες τις φάσεις της ανθρωπίνων σχέσεων, αλλά ιδιαίτερα στις διεθνείς σχέσεις, η πολιτική αναλγησία και η αναποφασιστικότητα πληρώνονται ακριβά. Η διαφορά Ελλάδας-Κύπρου με την Τουρκία είναι ότι η δεύτερη ακολουθεί σταθερή και μακροπρόθεσμη σχεδίαση, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων, με αποτέλεσμα να λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις στον ελάχιστο χρόνο και να τις εφαρμόζει με πλήρη αφοσίωση. Ο Ερντογάν από την στιγμή που κατάφερε να επιβιώσει πολιτικά και κυρίως να ελέγξει τις ένοπλες δυνάμεις μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου 2016, διορίζοντας τον πρώην ΑΓΕΕΘΑ Χουλουσί Ακάρ ως Υπουργό Άμυνας, έγινε παντοδύναμος έχοντας ένα εξαιρετικά σημαντικό πλεονέκτημα έναντι Ελλάδας και Κύπρου: Σκέφτεται-αποφασίζει και εκτελεί στον ελάχιστο χρόνο, ενώ Ελλάδα και Κύπρος προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τις προθέσεις του, οι οποίες θα έπρεπε να είναι πλέον για μας ξεκάθαρες αφού τις έχει διακηρύξει παντού και συνεχίζει να τις διατυμπανίζει σε κάθε ευκαιρία. Σε αντίθεση, η δική μας πλευρά αποφασίζει και ενεργεί στιγμιαία, χωρίς ανάλυση σε βάθος και χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, και φυσικά χωρίς συνολική εκτίμηση της κατάστασης και των επιπτώσεων από όλα τα πιθανά σενάρια που μπορεί να προκαλέσει η Τουρκία σε τόπο και χρόνο και τα οποία είναι πολύ προβλέψιμα.
Με βάση τα παραπάνω, το 2023 θεωρείται έτος έκρηξης της αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας. Η φιλοδοξία, ο ναρκισσισμός και η αλαζονεία του Ερντογάν, ο οποίος πιστεύει ότι είναι ο αναμορφωτής της νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εκτιμάται ότι θα εκφραστεί 100 χρόνια μετά την ουσιαστική διάλυση της, η οποία επιτεύχθηκε το 1923 με την συνθήκη της Λωζάννης. Παρά τα προβλήματα της Τουρκικής οικονομίας και τις κακές διεθνείς σχέσεις του ο Ερντογάν επικεντρώνεται στην υλοποίηση αυτού του οράματος, λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει πετύχει:
• Πλήρη έλεγχο των Τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και του βαθέως κράτους κυρίως από τον στενό συνεργάτη του Ερντογάν πρώην ΑΓΕΕΘΑ και νυν Υπουργό Άμυνας Χουλουσί Ακάρ.
• Εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου επέκτασης της Τουρκίας, το οποίο ολοκληρώθηκε το 2010 και έχει συγκεκριμένους στόχους προς 3 κατευθύνσεις, Δυτικά - Ανατολικά και Νότια και εφαρμόζεται με ενέργειες χαμηλού ρίσκου (όφελος/κόστος>1)
• Έξαρση τον τουρκικού εθνικισμού όχι μόνο στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό με τα συνεχή συλλαλητήρια και πολεμικές ιαχές του Ερντογάν.
• Σταθερή αύξηση της στρατιωτικής ισχύος της με αποκορύφωμα την ολοκλήρωση του πρώτου αεροπλανοφόρου της Τουρκίας, το οποίο αποτελεί ένδειξη της φιλοδοξίας της να καταστεί ως μια από τις 10 μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, με δυνατότητα εκτέλεσης επιχειρήσεων ανά το παγκόσμιο!
• Μειωμένες σοβαρές διεθνείς αντιδράσεις και μη αποτρεπτικές κυρώσεις στις προκλητικές και παράνομες επεμβάσεις στις οποίες προέβη η Τουρκία στην Συρία, ΑΟΖ Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας.
• και το κυριότερο: Έχει προς το παρόν την ανοχή των Μεγάλων Δυνάμεων (Τραμπ – Πούτιν), που είναι το απαραίτητο στοιχείο που επιδιώκει πάντοτε η Τουρκία πριν από οποιαδήποτε στρατιωτική της επιθετική ενέργεια.
Αναφερθήκαμε πάμπολλες φορές ότι η μόνη επιλογή που είχαμε και έχουμε, για ακόμα λίγο χρόνο πριν χάσουμε το παιχνίδι, όχι μόνο της ΑΟΖ αλλά και της ίδιας μας της επιβίωσης, είναι η ενιαία εθνική στρατηγική Ελλάδας -Κύπριακής Δημοκρατίας -με ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας- εγκεκριμένη από τις κυβερνήσεις και την Βουλή Ελλάδας -Κύπρου. Παράλληλα η διασύνδεση των συμφερόντων μας με τα συμφέροντα άλλων ισχυρών φιλίων χωρών αποτελεί ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα επιθετικής ενέργειας της Τουρκίας. Αυτά όμως πρέπει να εφαρμοστούν στην πράξη και όχι απλά με υπογραφή συμφωνιών και μνημονίων τα οποία να χρησιμοποιούνται μόνο ως εξαγγελίες/επιτεύγματα των πολιτικών ηγετών. Κατά την άποψη του γράφοντος, η οποία έχει εκφραστεί και στα άρθρα με τίτλο
«Σφίγγει ο Τουρκικός κλοιός -Υπάρχει διέξοδος?» τον Ιούλιο 2019 και το πιο πρόσφατο «Ο πόλεμος των ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο» απαιτείται άμεσα :
1. Η πρακτική εφαρμογή των τριμερών συμφωνιών με την ανάπτυξη, στην πράξη, κοινού συστήματος ασφάλειας και αποτροπής στην Ανατολική Μεσόγειο, από το Σουέζ μέχρι την Κύπρο, στα πρότυπα της UNIFIL που επιτηρεί και αποτρέπει τα οποιαδήποτε θερμά επεισόδια στην περιοχή του Λιβάνου. Με αυτό τον τρόπο η Τουρκία δεν θα ενεργεί ούτε θα διεκδικεί τον ρόλο του κυρίαρχου στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο άξονας Αίγυπτος – Ισραήλ - Κύπρος – Ελλάδα και Γαλλία είναι η μοναδική μας διέξοδος. Με τις νέες δε εξελίξεις και αναδυόμενες συμμαχίες σε αυτό τον άξονα πρέπει να προσεγγιστεί για συμμετοχή και η Λιβύη του Στρατηγού Χαφτάρ (που παρεπιπτόντως στηρίζεται από την Γαλλία, Ιταλία και την Ρωσία μέχρι πρόσφατα!!)
2. Η οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας – Κύπρου, ΤΩΡΑ και κατάθεση στον ΟΗΕ με βάση το δίκαιο της θάλασσας ως αναφαίρετο δικαίωμα μας ( έστω και εάν η Αίγυπτος δεν εμπλακεί γιατί η Τουρκία δεν αμφισβητεί την δική της ΑΟΖ). Χωρίς την οριοθέτηση αυτή και την συνεργασία για συγκρότηση στρατιωτικής δύναμης ασφάλειας των φίλιων εμπλεκομένων χωρών που αναφέρθηκαν, δεν θα μπορέσει να υλοποιηθεί ούτε το πρόγραμμα του EASTMED ούτε και το EUROASIA INTERCONNECTOR! Και οι 2 αγωγοί διέρχονται από την περιοχή δυτικά της Πάφου που η Τουρκία διακηρύσσει παράνομα ως δική της υφαλοκρηπίδα (βλέπε παρακάτω χάρτη).Αυτά τα 2 προγράμματα είναι μεν πολύ φιλόδοξα αλλά εάν αρχίσουν από τον Ισραήλ θα τελειώσουν έστω και δύσκολα!!
3. Η επίσπευση της προμήθειας έξυπνων όπλων για την ΕΦ ικανών να προκαλέσουν υψηλό κόστος στις Τουρκικές Δυνάμεις κατοχής σε ξηρά, θάλασσα και αέρα σε πλήρη συνεργασία και συνδυασμό αμυντικών δυνατοτήτων με την Ελλάδα με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης πριν το 2023. Σκοπός μας δεν είναι ο πόλεμος αλλά η αποτροπή του και αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την απλή λογική «υψηλό κόστος του αντιπάλου έναντι του οφέλους του», με ισχυρές ένοπλες δυνάμεις από την Κύπρο μέχρι την Θράκη.
4. H εξόρυξη του οικοπέδου 12 από τις Αμερικανικές και Ισραηλινές εταιρείες έστω και με χαμηλό ποσοστό για την Κυπριακή Δημοκρατία, πριν να προλάβει η Τουρκία να εκτελέσει γεωτρήσεις. Το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά πρωτίστως στρατηγικό! Σπαταλήσαμε κρίσιμο χρόνο για τα ποσοστά εάν θα είναι 60% ή 58%, χαρίζοντας ουσιαστικά τεράστιο χρόνο στην Τουρκία για να μπει στο ενεργειακό παιχνίδι με εκτέλεση γεωτρήσεων. Κοιτάμε το δέντρο ενώ κινδυνεύει το δάσος! Με αυτή την κοντόφθαλμη πολιτική κινδυνεύουμε να τα χάσουμε όλα!
Δυστυχώς, το εγγύς μέλλον δεν διαφαίνεται ευοίωνο εάν η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία δεν προβούν άμεσα και αποτελεσματικά σε πρακτικές αποτρεπτικές ενέργειες. Στο θέμα της ΑΟΖ, η Τουρκία πλέον δεν απειλεί να βουλιάξει τα δικά μας γεωτρύπανα αλλά ισχυρίζεται ότι προστατεύει τα δικά της, όπου και εάν πάνε και όσες παραβιάσεις και παράνομες ενέργειες και εάν κάνουν. Στην ουσία προσπαθεί να αλλάξει την κατεύθυνση του θερμού επεισοδίου στο οποίο θα απαντήσει «αμυνόμενη» και πολύ πιθανόν η διεθνής κοινότητα να την δικαιολογήσει! Ο «πόλεμος των ΑΟΖ» εντάσσεται σε ένα ευρύτερο στρατηγικό σχέδιο της Τουρκίας που όπως διαφαίνεται θα ενταθεί στην πράξη το κρίσιμο έτος 2023, όταν θα νιώθει και θα πιστεύει ότι με την στρατιωτική της ισχύ με αιχμή του δόρατος το αεροπλανοφόρο της «Ανατολού», θα είναι η αδιαμφισβήτητη ηγέτιδα της Ανατολικής Μεσογείου και όχι μόνο!
Είναι προφανές ότι Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία πιέζονται τρομερά, αλλά με ενιαία εθνική στρατηγική, με διορατική, αποφασιστική και διεκδικητική πολιτική με συγκεκριμένους υλοποιήσιμους στόχους, αξιοποιώντας τις συγκυρίες στην Ανατολική Μεσόγειο, την Ε.Ε., τις τριμερείς συμφωνίες και τον Ελληνισμό της διασποράς, (κυρίως των ΗΠΑ), μπορεί να ανατρέψει τα σχέδια της Τουρκίας σε βάρος του Ελληνισμού.
Μπορούμε να προλάβουμε τα γεγονότα προς όφελος μας άμα το θελήσει σύσσωμη η πολιτική ηγεσία Ελλάδας και Κύπρου μακριά από κομματικές σκοπιμότητες στιγμιαίας εσωτερικής κατανάλωσης...
*Toυ Υποναυάρχου (ε.α) Κωνσταντίνου Φυτιρή
