Αναφέρομαι στο άρθρο του συνάδελφου  κ. Κώστα Βενιζέλου στον «Φιλελεύθερο» Κυριακή 21.7. 2019 με τίτλο «Foreign Office: Παράνομη η Συνθήκη Εγγυήσεως».

Έγραψε ο συνάδελφος σχετικά:

« Παραδοχή Βρετανών

Από την έρευνα του Βρετανού πρώην διπλωμάτη, ιστορικού, καθηγητή Πολιτικών Ιδεών και Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Guglielmo Marconi της Ιταλίας, Γουίλιαμ Μάλινσον, στο Φόρεϊν Όφις προκύπτει ότι οι ίδιοι οι Βρετανοί εμπειρογνώμονες θεωρούν παράνομη τη Συνθήκη Εγγυήσεως, που το Λονδίνο, με τη βοήθεια τής τότε ελληνικής κυβέρνησης, επέβαλε στον Μακάριο!
Η Συνθήκη Εγγυήσεως, που επέβαλε η Βρετανία στον Μακάριο, είναι παράνομη, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες του Φόρεϊν Όφις, γιατί παραβιάζει το άρθρο 2.4 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ενώ η ισχύς της συμπαρασύρεται και καταπίπτει από το άρθρο 103. Οι απόψεις αυτές καταγράφονται στο έγγραφο NA FCO 27/166/MF/10/41 των Βρετανικών Κρατικών Αρχείων. Για τη νομιμότητα της Συνθήκης Εγγυήσεων απαντήσεις δίνουν οι ίδιοι οι Βρετανοί. Οι απόψεις αυτές καταγράφονται στο έγγραφο NA FCO 27/166/MF/10/41 των Βρετανικών Κρατικών Αρχείων.»
Όχι. Το Φόρειν ΄Οφις δεν είπε ότι η Συνθήκη Εγγυήσεως είναι παράνομη.  Παρερμηνεύθηκε η γνωμάτευση τω Νομικών του Φ.Ο,  γι΄αυτό και όταν πρωτο-χρησιμοποιήθηκε το 2017 αυτή η παρερμηνεία, από τον κ. Δημήτρη Κωνσταντακόπουλο που είχε την ίδια πηγή όπως και ο κ. Κώστας Βενιζέλος,  έγραψα   στην «Σημερινή»  την 1 Οκτωβρίου 2017 με τίτλο  « Μύθοι και αλήθειες για τις Εγγυήσεις».

www.sigmalive.com/simerini/politics/458625/mythoi-kai-alitheies-gia-tis-eggyiseis

Οι νομικοί αποφάνθηκαν όχι ότι η Συνθήκη ήταν παράνομη, αλλά ότι (ανοίγω εισαγωγικά): «Επομένως, μια τουρκική απειλή για εισβολή της Κύπρου και οποιαδήποτε διά της βίας επέμβαση στην Κύπρο από μέρους των άλλων εγγυητριών δυνάμεων, δίχως τη συγκατάθεση της κυπριακής Κυβέρνησης, μπορεί να θεωρηθεί απαγορευμένη από τον Χάρτη και έτσι να είναι παράνομη».

Δηλαδή, η τυχόν δια της βίας επέμβαση στην Κύπρο δίχως την συγκατάθεση της κυπριακής κυβέρνησης μπορούσε να θεωρηθεί παράνομη και όχι η καθεαυτό Συνθήκη!

Παραθέτω το ιστορικό της γνωμάτευσης εκείνης ημερ. 24 Νοεμβρίου 1967  όπως έγραψα στο άρθρο μου  της 1.10.2017 στην «Σημερινή»,   που,  σήμερα απαντά και στην σχετική αναφορά  στο κείμενο του  Κώστα Βενιζέλου.

«Πρόσφατα έγινε λόγος για μια γνωμάτευση των Νομικών του Φόρεϊν Όφις και προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι ο Νομικοί αποφάνθηκαν πως η Συνθήκη Εγγυήσεως είναι παράνομη (unlawful).

Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, είναι παρερμηνευμένη η ερμηνεία αυτή, γι’ αυτό πρέπει να εξηγήσουμε το πώς και γιατί κατ’ αρχήν δόθηκε η εν λόγω γνωμάτευση, η οποία ζητήθηκε τον Νοέμβριο του 1967 και δόθηκε λίγες μέρες αργότερα.

Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα ιστορικά.

Τις ημέρες εκείνες (Νοέμβριος 1967) η Τουρκία απειλούσε με εισβολή και όπως και το 1964 την απέτρεψαν οι Αμερικανοί, διά του Προέδρου Λίντον Τζόνσον, πράγμα που δεν συγχώρησαν στους Αμερικανούς οι Τούρκοι. Και αυτό επιβεβαίωσε και ο Δρ Νιχάτ Ερίμ, σε συνέντευξή του αργότερα. Η οποία πιστεύω ακόμα βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του τουρκικού Υπ. Εξωτερικών.

Στις 24 Νοεμβρίου 1967, λοιπόν, στο Φόρεϊν Όφις έλαβε χώρα μια σύσκεψη για το Κυπριακό, με τη συμμετοχή των Νομικών Συμβούλων του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας. Οι Νομικοί Σύμβουλοι κλήθηκαν τότε να συμβουλεύσουν, συγκεκριμένα, κατά πόσον η Συνθήκη Εγγυήσεως υποχρέωνε το Ηνωμένο Βασίλειο να προβεί σε μονομερή δράση κάτω από την τότε επικρατούσα κατάσταση, δηλαδή σε περίπτωση απειλής τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, για να προστατεύσει την Κυπριακή Δημοκρατία από μια τέτοια εισβολή.

Οι Νομικοί Σύμβουλοι δεν γνωμάτευσαν ότι η Συνθήκη Εγγυήσεως ήταν παράνομη, αλλά αναφέρθηκαν και στη θέση της τότε κυπριακής Κυβέρνησης, η οποία τη θεωρούσε άκυρη και αντίθετη με το άρθρο 2.4 του καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Και σχολίασαν τη θέση της κυπριακής Κυβέρνησης από διάφορες απόψεις.

Η απόφαση των Νομικών

Σε τελική ανάλυση, οι Νομικοί αποφάνθηκαν όχι ότι η Συνθήκη ήταν παράνομη, αλλά ότι (ανοίγω εισαγωγικά): «Επομένως, μια τουρκική απειλή για εισβολή της Κύπρου και οποιαδήποτε διά της βίας επέμβαση στην Κύπρο από μέρους των άλλων εγγυητριών δυνάμεων, δίχως τη συγκατάθεση της κυπριακής Κυβέρνησης, μπορεί να θεωρηθεί απαγορευμένη από τον Χάρτη και έτσι να είναι παράνομη, έστω και αν γίνει σύμφωνα με τις πρόνοιες της Συνθήκης Εγγυήσεως. Όμως, διά της βίας επέμβαση στην Κύπρο από το Ηνωμένο Βασίλειο ή την Ελλάδα κατόπιν καλέσματος από την κυπριακή Κυβέρνηση για να προστατεύσει την Κύπρο έναντι τουρκικής εισβολής, δεν θα είναι αντίθετη με τον Χάρτη του ΟΗΕ».

«In effect therefore, the threatened Turkish invasion of Cyprus and any forcible intervention in Cyprus undertaken by the other guaranteeing Powers without the consent of the Cyprus Government, might well be held to be forbidden by the Charter and thus to be unlawful, even though committed in reliance on the Treaty of Guarantee. But forcible intervention in Cyprus by the United Kingdom or Greece at the request of the Cyprus Government and to protect it against a Turkish invasion would not be contrary to the Charter».

Εν τω μεταξύ, ο κίνδυνος τουρκικής εισβολής αποφεύχθηκε με την αποχώρηση, τις ίδιες ημέρες, της Ελληνικής Μεραρχίας, που ήταν και ο στόχος των τουρκικών απειλών…
Τις ίδιες μέρες, Βρετανοί βουλευτές, «φίλοι» της Κύπρου, κατέθεταν ερωτήσεις στη Βουλή των Κοινοτήτων ζητώντας από τη βρετανική κυβέρνηση ενεργότερη εμπλοκή. Οι βουλευτές θεωρούσαν ότι η βρετανική κυβέρνηση όφειλε, λόγω των υποχρεώσεών της βάσει της Συνθήκης Εγγυήσεως, να κάνει περισσότερα και να βοηθήσει την κυπριακή Κυβέρνηση εν όψει των τουρκικών απειλών για εισβολή.

Ετοιμαζόμενος ως προς το πώς να απαντήσει στις ερωτήσεις βουλευτών, ο αξιωματούχος του Φόρεϊν Όφις, κ. R. H. G. Edmonds, έγραψε στις 30 Νοεμβρίου 1967 σε εσωτερικό σημείωμα προς τους συναδέλφους του:

«Κάτω από το άρθρο ΙΙ της Συνθήκης Εγγυήσεως του 1960, Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζουν και εγγυώνται την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι Νομικοί μας Σύμβουλοι μάς συμβούλευσαν ότι η Συνθήκη δεν επιβάλλει οποιαδήποτε υποχρέωση πάνω μας να πάρουμε μονομερή δράση για να προστατεύσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία έναντι μιας εισβολής από την Τουρκία. Το άρθρο ΙV καθορίζει τις συνθήκες στις οποίες ίσως να έχουμε δικαίωμα επέμβασης. Όμως, η νομική ερμηνεία εδώ είναι περίπλοκη και καλύτερα να αποφεύγεται η δημόσια συζήτηση του θέματος».

Δεν θα επενέβαινε το Η.Β.


Ο Βρετανός Πρωθυπουργός, τον Δεκέμβριο του 1963 είχε αποφασίσει ότι, και να εισέβαλλαν τότε οι Τούρκοι στην Κύπρο, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν επρόκειτο να επέμβει. Και αυτό είχε μεταβιβάσει αμέσως στον Υπ. Αποικιών που βρέθηκε στην Κύπρο, μετά τις τουρκικές επιθέσεις εναντίον μας. Η απόφαση εκείνη επαναβεβαιώθηκε το 1972 και το έκαναν, τελικά, πράξη το 1974.

Η Συνθήκη Εγγυήσεως καλύπτει ακόμα ένα θέμα εκτός των «εγγυητικών υποχρεώσεων» των τριών εγγυητριών δυνάμεων. Με τη Συνθήκη αυτή, τόσο η Κυπριακή Δημοκρατία όσο και η Ελλάδα και η Τουρκία υποχρεούνται να εγγυώνται την ασφάλεια και λειτουργία των βρετανικών κυρίαρχων περιοχών των Βάσεων.

Συνθήκες «πακέτο»

Τέλος, η Συνθήκη Εγγυήσεως, όσο και να είναι αναχρονιστική, όσο και να μη μας αρέσει, το γεγονός που παραμένει είναι ότι ισχύει, εφόσον ισχύει και η Κυπριακή Δημοκρατία. Απλώς, γιατί οι Συνθήκες ήταν ένα πακέτο και δεν μπορεί ένα μέρος να ακυρώνεται αυτόματα με δηλώσεις είτε από ελλαδικής είτε από κυπριακής πλευράς. Το 1959/60 είχαν συμφωνήσει ότι, όταν ένα συμβαλλόμενο μέρος έχει πρόβλημα με κάποια Συνθήκη, πρέπει να ζητήσει σύσκεψη όλων των μερών για συζήτηση και αναθεώρηση.

Μέχρι σήμερα δεν ακούσαμε να έχει τεθεί γραπτώς τέτοιο αίτημα και να έχει γνωστοποιηθεί στον λαό στην Κύπρο, πρωτίστως από την κυπριακή Κυβέρνηση, και ποια ήταν η θέση, επί του προκειμένου, των υπολοίπων συμβαλλομένων μερών. Ακούσαμε ότι η ελλαδική πλευρά ζητεί την ακύρωσή της κ.λπ και παρόμοιες θέσεις να εκφράζονται και από κυπριακής πλευράς, αλλά δεν διαβάσαμε, ούτε ακούσαμε σχετικό επίσημο αίτημα από την κυπριακή Κυβέρνηση.

Όπως έγραψα και σε προηγούμενο άρθρο μου, η πρώτη που επέκρινε έντονα το Φόρεϊν Όφις για το λεκτικό της Συνθήκης Εγγυήσεως ήταν η Γενική Εισαγγελία της Αγγλίας και Ουαλίας, εβδομάδες μετά τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου…»

Την καυστικότατη επιστολή της τότε Γενικής Εισαγγελίας της Βρετανίας  ημερ. 15 Απριλίου 1959 προς το Φόρειν ΄Οφις κακίζοντας το λεκτικό της Συνθήκης, όταν το τελευταίο στις 13 Απριλίου 1959 αναγκάστηκε, εξ΄αιτίας της επιμονής του τότε Έλληνα ΥΠΕΞ Ευάγγελου Αβέρωφ για τροποποίησή της (φοβούμενος για όσα είχε δεχθεί) δημοσίευσα στο βιβλίο μου « Από την Ένωση στην Κατοχή» που εκδόθηκε το 1995 στη Λευκωσία.


Φανούλα Αργυρού      Ερευνήτρια/δημοσιογράφος  Λονδίνο 21.7.2019

Υ.Γ. Αναφορά στο θέμα έγινε και στο πρόγραμμα του συνάδελφου Μάριου Πούλλαδου, Πρώτη Εκπομπή, Ράδιο Πρώτο 22.7.2019

IMG_2038

IMG_2037

Η γνωμάτευση των Νομικών 24 Νοεμβρίου 1967 αποτελείτο από τρεις σελίδες. Παραθέτω απόσπασμα της πρώτης σελίδας και ολόκληρη την σχετική 3η σελίδα.