Το άγχος, ένας αόρατος συνοδοιπόρος που εμφανίζεται σε στιγμές έντασης, συχνά φαντάζει

ως βάρος ή εμπόδιο. Ωστόσο, η αλήθεια του είναι πιο περίπλοκη και πολυδιάστατη. Μέσα

από μια διαφορετική ματιά, το άγχος αναδεικνύεται ως ένας ψιθυριστής του οργανισμού μας,

ένα μήνυμα που μας καλεί να στρέψουμε το βλέμμα προς τις ανάγκες και τις αλλαγές που

ζητά η ζωή μας. Όταν μάθουμε να αφουγκραζόμαστε τη φωνή του, μπορούμε να πλάσουμε

μαζί του μια πιο αρμονική, σχεδόν θεραπευτική σχέση.

 

Στην καθημερινότητα, το άγχος μπορεί να λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη. Μας ωθεί να

προετοιμαστούμε για προκλήσεις, να αναλάβουμε ευθύνες, να προστατεύσουμε τον εαυτό

μας από πιθανούς κινδύνους. Χάρη σε αυτό, θυμόμαστε να δέσουμε τη ζώνη ασφαλείας στο

αυτοκίνητο ή να περιορίσουμε βλαβερές συνήθειες που απειλούν την υγεία μας. Όμως, όταν

η ένταση και η διάρκεια του άγχους ξεπερνούν τα όρια της αντοχής μας, τότε μετατρέπεται

σε κάτι δυσλειτουργικό, που μας καθηλώνει και επηρεάζει την ποιότητα της ζωής μας. Σε

αυτή τη μορφή, το άγχος παύει να λειτουργεί ως μια βοηθητική πηγή κινητοποίησης, και

μεταμορφώνεται σε μια δύναμη που ζητά επίμονα να την ακούσουμε.

 

Η κρίση πανικού, από την άλλη πλευρά, είναι ένα ξαφνικό κύμα που παρασέρνει το άτομο.

Μοιάζει με καταιγίδα που κορυφώνεται μέσα σε λίγα βασανιστικά λεπτά, αφήνοντας πίσω

της κόπωση και φόβο. Ωστόσο, όσο έντονη κι αν είναι, έχει πάντα αρχή και τέλος. Η

μεγαλύτερη παγίδα είναι η προσπάθεια να την ελέγξουμε καθώς αυτή εξελίσσεται. Η κρίση

πανικού είναι σαν μια ανεξέλεγκτη θύελλα: δεν μπορείς να τη σταματήσεις, αλλά μπορείς να

περιμένεις να περάσει, γνωρίζοντας ότι είναι προσωρινή. Η πραγματική δουλειά, όμως, δεν

γίνεται μέσα στην ίδια την κρίση, αλλά στις ώρες που ακολουθούν, όταν το άτομο έχει την

ευκαιρία να επεξεργαστεί την εμπειρία και να προετοιμαστεί για το μέλλον.

 

Συχνά, οι κρίσεις πανικού αφήνουν πίσω τους φόβο και υπερεπαγρύπνηση. Το άτομο αρχίζει

να παρακολουθεί κάθε σωματική του λειτουργία, φοβούμενο την επανεμφάνιση της κρίσης.

Μια φυσιολογική αύξηση του καρδιακού ρυθμού μπορεί να παρερμηνευτεί ως

προειδοποίηση μιας νέας κρίσης, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο άγχους. Εκεί εστιάζει η

ψυχοθεραπεία: στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς το σώμα, στη ρεαλιστική

κατανόηση των συμπτωμάτων και στην απομάκρυνση των παρερμηνειών που διογκώνουν

τον φόβο.

 

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι κρίσεις πανικού δεν προκύπτουν απαραίτητα από αδυναμία.

Αντίθετα, συχνά πλήττουν ανθρώπους που έχουν αναλάβει πολλαπλές ευθύνες, που

ξεπερνούν τα όρια της αντοχής τους για να φροντίσουν άλλους, ξεχνώντας τον εαυτό τους.

Αυτοί οι άνθρωποι, μέσα στη δύναμη και την ανθεκτικότητά τους, παραβλέπουν τις δικές

τους ανάγκες, με αποτέλεσμα ο οργανισμός τους να δημιουργεί μια «φασαρία» για να

τραβήξει την προσοχή τους. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: ήρθε η ώρα να κάνεις αλλαγές, να

φροντίσεις τον εαυτό σου, να αναζητήσεις ισορροπία.

 

Το άγχος και οι κρίσεις πανικού είναι ένας καθρέφτης της σχέσης που έχουμε με τον εαυτό

μας και τη ζωή μας. Αντί να τα δούμε ως εχθρούς, μπορούμε να τα αγκαλιάσουμε ως

ενδείξεις ότι κάτι χρειάζεται να αλλάξει. Η αυτοφροντίδα, η αξιολόγηση των σχέσεων μας, η

επαναπροσδιορισμός των σκέψεων και των προσδοκιών μας είναι κλειδιά για να μειώσουμε

την ένταση και να βρούμε ξανά τον δρόμο μας. Πού αφιερώνουμε τον χρόνο μας;

Φροντίζουμε τον εαυτό μας; Είμαστε ευχαριστημένοι με τις επιλογές μας; Πόσα

προσφέρουμε και πόσα δεχόμαστε στις σχέσεις μας; Μήπως συχνά αφήνουμε τον εαυτό μας

να εγκλωβιστεί, θυσιάζοντας τις δικές μας ανάγκες για να εξυπηρετήσουμε τις απαιτήσεις

των άλλων; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας.

Το άγχος και οι κρίσεις πανικού δεν είναι καταδίκες. Είναι προσκλήσεις για να ξαναβρούμε

την ισορροπία μας. Όταν τις ακούμε και δίνουμε στον εαυτό μας τη φροντίδα που του αξίζει,

μπορούμε να τις δούμε όχι ως βάρος, αλλά ως ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη και

μεταμόρφωση.

 

Δρ. Ιφιγένεια Στυλιανού

Κλινική Ψυχολόγος, Σχολική Ψυχολόγος

Επιστημονική Συνεργάτιδα Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου

Κλινική Επόπτρια, Πανεπιστημίου Λευκωσίας

 

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental

disorders (5th ed.).

Craske, M. G., & Barlow, D. H. (2006). Mastery of your anxiety and panic: Workbook (4th

ed.). Oxford University Press.

Kessler, R. C., Petukhova, M., Sampson, N. A., Zaslavsky, A. M., & Wittchen, H. U. (2012).

Twelve-month and lifetime prevalence and lifetime morbid risk of anxiety and mood disorders

in the United States. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 21(3), 169–

184.

Nevid, J. S., Rathus, S. A., & Greene, B. (2009). Psychology and the challenges of life:

Adjustment and growth (11th ed.). Wiley.

Smith, M., Robinson, L., & Segal, J. (2019). Panic attacks and panic disorder. HelpGuide.