Το καμουφλάζ των κατά παραγγελία στατιστικών!  

Οι "στατιστικές" που μας παρουσιάζουν οι πολιτικοί, αλλά όχι μόνο, βασίζονται σε μετρήσεις του εισοδήματος (παρόλο που και αυτό δεν το μετρούν σωστά) που όμως δεν υπολογίζουν ή λαμβάνουν υπόψη την κάθετη πτώση στην καθαρή αξία (net worth) των ισολογισμών των νοικοκυριών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Και έτσι προσπερνούν το ότι οι πλείστοι στην Κύπρο, που τώρα δεν έχουν περιουσιακά στοιχεία σαν μαξιλάρι όπως παλιά, τώρα δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα. 

Στην Κύπρο μας έχουν πτωχεύσει διότι μας φόρτωσαν χρέη μέσω βουνών μη βιώσιμων δανείων και με την αρπαγή των περιουσιακών μας στοιχείων μέσω αυτών των δανείων που ούτε καν αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής δεν έτυχαν. Και αυτό δεν έχει γίνει τυχαία αλλά επί σκοπό για να πλουτίζουν διάφοροι επιτήδειοι εις βάρος του κόσμου όπως τράπεζες, δικηγόροι, λογιστές και εργολάβοι. 

Και έχουν το θράσος να χειροκροτούνε τους εαυτούς τους για αυτή την κατάντια που μας έχουν φέρει πασάροντας μας «μπούρδες» όπως ότι τάχα έχει πέσει η ανεργία! Αγνοώντας ότι αν έρχονταν όσοι σπουδάζουν πίσω στην Κύπρο αντί να αναζητούν εργασία σε άλλες χώρες η ανεργία θα ήταν τουλάχιστον η διπλάσια! Παραθέτω πιο κάτω το πρόσφατο άρθρο μου «Η Ευημερία του λαού στην Εντατική» για το ίδιο θέμα [1]. 

Τα μειωμένα εισοδήματα είναι η μισή ιστορία 

Ο κάθε ένας από εμάς, είτε το αντιλαμβάνεται είτε όχι, έχει δύο πηγές εισοδημάτων. Από την εργασία του και, άμεσα ή έμμεσα, από την καθαρή αξία (net worth) του ισολογισμού του (κυρίως ενοίκια ή/και από εκποίηση περιουσίας). Όμως, η συνήθης ανάλυση που γίνεται αναφέρεται σχεδόν αποκλειστικά μόνο στα εισοδήματα μέσω εργασίας ή και μέσω κοινωνικών απολαβών [2]. Αυτό όμως, δυστυχώς, είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος που διόλου δεν δίνει όλη την εικόνα και το μέγεθος της τεράστιας καταστροφής που επέφεραν στον Κύπριο πολίτη οι μυωπικές και εγωκεντρικές τακτικές πολιτικών και άλλων επιτήδειων που μόνο στόχο είχαν το προσωπικό όφελος. 

Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο τραγική αν κάποιος λάβει υπόψη ότι οι τράπεζες μας με τις ευλογίες και παροτρύνσεις ειδικών συμφερόντων και πολιτικάντηδων που ήταν στην εξουσία δέχονταν δεκάδες δισεκατομμύρια καταθέσεις από την ενορχηστρωμένη απάτη των Διαβατηρίων και με την συγκατάθεση μάλιστα της τότε Κεντρικής Τράπεζας φόρτωναν αυτά στους ώμους του μέσου Κυπρίου που ήταν «πλούσιος» σε περιουσία. Όμως το έγκλημα στην οικονομία είναι ότι οι τράπεζες, με την Κεντρική να σφυρίζει αδιάφορα, το έκαναν αυτό μόνο βάση της υποθήκης και άλλων εξασφαλίσεων. Τα πλείστα από αυτά τα δάνεια ήταν μη παραγωγικά ή για σκοπούς κατανάλωσης. Καμία αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής δεν γινόταν από τις τράπεζες (όπως και σήμερα φοβούμαι να παρατηρήσω). 

Φτωχοποίηση μέσω σπασμένων ισολογισμών 

Αν κάποιος κοιτάξει πιο σφαιρικά, το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που μπορεί να δείχνουν οι στατιστικές των εισοδημάτων. Η μεσαία τάξη έχει φτωχοποιηθεί μέσω ανεύθυνου χρέους από τις «τράπεζες ζόμπι» μας οι οποίες χόρευαν στις ορέξεις και τους ρυθμούς πολιτικάντηδων και άλλων ενδιάμεσων όπως δικηγόρους και λογιστές που έχουν πλουτίσει και οι ίδιοι. 

Αυτό είχε δυο καταστροφικές επιπτώσεις που ακόμη δεν έχουν γίνει πλήρως αντιληπτές κατά την ταπεινή μου γνώμη. Η μια είναι η πτώχευση μέσω υποθηκών κακών δανείων των νοικοκυριών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η πώληση των δανείων αυτών σε ξένα ταμεία έχει διογκώσει το πρόβλημα ιδίως επειδή δεν δινόταν ως οφείλαν το δικαίωμα της επιλογής να εξαγοράσει ο ίδιος ο δανειολήπτης τα δάνειο του στην εξευτελιστικά χαμηλή τιμή που το πρόσφεραν στους ξένούς. 

Αλλά ακόμη πιο δεινές όμως προβλέπονται να είναι στην οικονομία και την ευημερία του λαού γενικά οι μακροχρόνιες επιπτώσεις από την δημιουργία ισολογισμών με μειωμένη και ακόμη αρνητική καθαρή αξία. Έχουν γραφθεί πάρα πολλά άρθρα για το πώς το ιδιωτικό χρέος οδηγεί στην «Ύφεση Ισολογισμών» [3][4][5]. 

Το αποτέλεσμα είναι η συμπίεση της μεσαίας τάξης, και όχι μόνο, μέσω τραπεζών. Σκουπίζοντας το πρόβλημα του τεράστιου αλλά καλά εξασφαλισμένου ιδιωτικού χρέους με υποθήκες κάτω από το χαλί ξεπουλώντας τα σε ξένα Ταμεία Γύπες κάθε άλλο παρά θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα [6]. Αντιθέτως το επιδεινώνει διότι εδραιώνει και κάνει πιο μόνιμη την πτώχευση των πλείστων νοικοκυριών και εταιρειών καθιστώντας μάλιστα την ικανότητα ανάληψης νέων δανείων πρακτικά αδύνατη. Το χειρότερο, αλλά πιο μακροχρόνιο όμως πρόβλημα, είναι ότι εκμηδενίζεται έτσι η αγοραστική δύναμη πάνω στην οποία θα μπορούσαν να βρεθούν και να χρηματοδοτηθούν νέα οικονομικά βιώσιμα έργα. 

Συμπέρασμα 

Η Ισλανδία που είχε πέσει θύμα των ιδίων (τραπεζών και πολιτικών) έλυσε το πρόβλημα της σε 3-4 χρόνια κλείνοντας τις τράπεζες και φυλακίζοντας τους απατεώνες. Έτσι απλά. Στην Κύπρο ακούγαμε κραυγές που πολιτικούς ηγετίσκους που μας έλεγαν κατηγορηματικά μάλιστα "… σώστε τις τράπεζες για να σωθεί η οικονομία"! Στην πράξη, πολλοί από αυτούς είχαν οι ίδιοι προσωπικά σωθεί, πατώντας όμως πάνω στα θύματα τους για να προσφέρουν στις τράπεζες που μας προκάλεσαν το πρόβλημα όχι μόνο σανίδα σωτηρίας αλλά μέχρι και «πολυτελή κρουαζιερόπλοια» για να διαφύγουν της δικαιοσύνης. 

Βιβλιογραφία 

Σαββάκης Κ. Σαββίδης, Ευημερία του Λαού στην Εντατική , Stockwatch, 07 Οκτωβρίου 2024 

Γιώργος Καλλινίκου, This is Cyprus: Χρυσές αυξήσεις σε αξιωματούχους, ενώ 457.926 άτομα ψωμοζούνε Philenews, 05 Οκτωβρίου 2024 
Koo, Richard (2015), The Escape from Balance Sheet Recession and the Q.E. Trap, Wiley. 

Vague, Richard (2014), Government Debt Isn't the Problem—Private Debt Is, http://www.theatlantic.com/business/archive/2014/09/government-debt-isnt-the-problemprivate-debt-is/379865/, September. 

Manison, Leslie and Savvides, Savvakis (2017), Neglect private debt at the economy’s peril, World Economics Journal, Vol. 18, No. 1, January–March. 
Σαββάκης Κ. Σαββίδης, Το Ιδιωτικό Χρέος είναι το πρόβλημα, Stockwatch, 02 Φεβρουαρίου 2024 

Ο Σαββάκης Κ. Σαββίδης είναι οικονομολόγος, με ειδίκευση στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Είναι πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Ανάπτυξης και έχει διατελέσει τακτικός επισκέπτης λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Harvard και σήμερα στο Queen's University. 

Author page: http://ssrn.com/author=262460.