Μια Ιστορία που Ξεγυμνώνει τις αδυναμίες μας

Ένας φίλος δικηγόρος μού διηγήθηκε πρόσφατα την ιστορία του κυρίου Γιώργου, ενός 72 χρόνου Κύπριου. Ο Γιώργος, συνταξιούχος δάσκαλος, πέρασε ολόκληρη τη ζωή του κρύβοντας τη σεξουαλική του ταυτότητα. Όταν τελικά βρήκε το θάρρος να αποκαλύψει την αλήθεια του, η μικρή κοινότητα όπου έζησε του γύρισε την πλάτη. Από σεβαστός δάσκαλος έγινε ο αφύσικος και παρακατιανός. Δεν μπορώ να γράψω περισσότερα για να μην εκθέσω την μνήμη του αλλά κυρίως γιατί δεν ξέρω αν ο ίδιος θα επιθυμούσε κάτι τέτοιο. Ο Γιώργος δεν είναι μόνος. Η ιστορία του είναι ένας μικρόκοσμος της κυπριακής πραγματικότητας, όπου τα LGBTQI+ άτομα –και ειδικά οι ηλικιωμένοι– παραμένουν στο περιθώριο. Αυτός ο αποκλεισμός, που συχνά περνά απαρατήρητος, μας προκαλεί να εξετάσουμε όχι μόνο τη νομοθεσία αλλά και τις πολιτισμικές και κοινωνικές

Η Κύπρος στο σταυροδρόμι της Ισότητας: Πρόοδος ή Αυταπάτη;

Η Κύπρος έχει κάνει βήματα για την προώθηση των LGBTQI+ δικαιωμάτων, όπως η νομιμοποίηση του συμφώνου συμβίωσης και η ποινικοποίηση της ρητορικής μίσους. Ωστόσο, τα δεδομένα αποκαλύπτουν βαθιές ανισότητες. Μόλις το 30% των Κυπρίων υποστηρίζει την ισότητα στον γάμο, ενώ 367000 κύπριοι θεωρούν την ομοφυλοφιλία «αφύσικη» (Eurobarometer, 2023). Το 65% των ηλικιωμένων LGBTQI+ ατόμων δηλώνει κοινωνική απομόνωση. Το 80% των ηλικιωμένων δεν λαμβάνει υποστήριξη από την οικογένειά του (Ινστιτούτο Μεσογειακών Μελετών, 2023).

Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απλώς στατιστικά. Είναι οι σιωπηλές κραυγές ανθρώπων που αποκλείονται από την κοινωνική και οικογενειακή ζωή. Ο κύριος Γιώργος δεν ζήτησε τίποτα περισσότερο από σεβασμό, αλλά η κοινότητά του τον έκρινε ανεπαρκή για τα δικά της στερεότυπα περί «ηθικής». Αυτό που παρατηρούμε στην Κύπρο είναι μια κοινωνία σε σύγχυση. Οι νόμοι μπορεί να εξελίσσονται, αλλά οι κοινωνικές αντιλήψεις παραμένουν εγκλωβισμένες στη στασιμότητα χωρίς μάλιστα κανέναν ορίζοντα προόδου.

Η Ελλάδα: Μια Αντικρουόμενη Ιστορία Προόδου

Η Ελλάδα παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα διττή εικόνα: Από τη μία πλευρά, η νομική πρόοδος είναι αξιοσημείωτη αφού ο Μητσοτάκης διάλεξε την πλευρά της ιστορίας που πίστευε την ίδια ώρα μάλιστα που διάφορες αριστερές συλλογικότητες που ωρύονται για την ατομική ελευθερία και ισότητα αντιμετωπίζουν το ζήτημα ως αόρατο, και από την άλλη, οι κοινωνικές ανισότητες επιμένουν. Με τη νομιμοποίηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών το 2024, η

Ελλάδα έγινε η πρώτη ορθόδοξη χώρα που προχώρησε σε αυτή τη θεσμική αναγνώριση. Παρόλα αυτά, το 25% των LGBTQI+ ατόμων βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας. Το 45% των ηλικιωμένων τρανς ατόμων ζει σε επισφαλείς συνθήκες στέγασης, ενώ το 28% των περιστατικών βίας κατά LGBTQI+ ατόμων καταγράφεται σε δημόσιες υπηρεσίες, όπως νοσοκομεία και αστυνομία (ILGA-Europe, 2023). Αυτά τα δεδομένα καταδεικνύουν την αντίφαση μιας κοινωνίας που υιοθετεί προοδευτικούς νόμους αλλά δεν έχει καταφέρει να ενσωματώσει την αποδοχή στη συλλογική της κουλτούρα. Η περίπτωση της Ελλάδας λειτουργεί ως καθρέφτης για την Κύπρο. Και στις δύο χώρες, η πρόοδος είναι συχνά επιφανειακή, περιορισμένη σε νομικά πλαίσια που δεν συνοδεύονται από κοινωνικές αλλαγές.

Οι έρευνες και ο παγκύπριος σύνδεσμος ψυχολόγων που κάνει την Πάπια….

Η ψυχολογική υποστήριξη LGBTQI+ ατόμων αποτελεί ζωτικής σημασίας υπηρεσία, αλλά στην Κύπρο, οι δομές παραμένουν ανεπαρκείς. Μόλις το 3% των ψυχολόγων έχει εκπαιδευτεί σε LGBTQI+ ζητήματα, ποσοστό που υπολείπεται σημαντικά από χώρες όπως ο Καναδάς, όπου το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 85%.Αυτό το έλλειμμα δεν είναι απλώς αριθμητικό. Όπως μου είπε μια φίλη ψυχολόγος: «Χωρίς εθνικές κατευθυντήριες γραμμές, οι θεραπευόμενοι LGBTQI+ βρίσκονται στο έλεος της προσωπικής προσέγγισης του κάθε ειδικού». Αυτή η έλλειψη συνοχής αφήνει πολλά LGBTQI+ άτομα χωρίς τη στήριξη που χρειάζονται. Και για άτομα όπως ο κύριος Γιώργος, που αντιμετωπίζουν την επιπρόσθετη πρόκληση της ηλικίας, οι επιπτώσεις είναι δραματικές. Οι ψυχολόγοι έχουν σημαίνοντα ρόλο αρκεί να αποκτήσουν πρώτα μία ενιαία συλλογική ιδιότητα και έπειτα να ενσκύψουν και σε αυτήν την ομάδα πληθυσμού. Κατά τη διάρκεια του δημόσιου διαλόγου στην Ελλάδα για την νομιμοποίηση υπήρχαν σύνδεσμοι και συνεταιρισμοί ειδικών ψυχικής υγείας οι οποίοι διευκόλυναν την διεργασία του διαλόγου με επιστημονικό και ορθολογικό τρόπο. Στην χώρα μας δυστυχώς καμία επιστημονική γνώμη δεν υπάρχει για να ενισχύσει την πληροφόρηση που χρειάζονται οι πολίτες. Αυτό ίσως βοηθήσει και αυτούς να αυτοθεσμιστούν πιο ωφέλιμα στην κυπριακή πολιτεία. Είναι λυπηρό ο παγκύπριος σύδεσμος ψυχολόγων να αναφέρει σε ανακοίνωση του για το νέο του συμβούλιο ότι «Εν όψει της ανάληψης των καθηκόντων του, το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του Παγκύπριου Συλλόγου Ψυχολόγων διαβεβαιώνει τα μέλη του και το κοινό ότι θα συνεχίζει να εργάζεται για την προάσπιση των συμφερόντων της επιστήμης της ψυχολογίας και του επαγγέλματος του ψυχολόγου και θα προβάλλει το έργο των ψυχολόγων της Κύπρου σε τοπικό και διεθνές επίπεδο» Πιο ωφέλιμο θα είναι για την κυπριακή κοινωνία να εργάζονται για την προάσπιση των ανθρώπων, να προβάλλουν με επιστημονικούς όρους πως μπορούν να θεραπεύσουν μία κοινωνία που η συλλογική ψυχολογική κατάσταση βρίσκεται σε αταξία. Έτσι θα προβάλλεται το έργο τους καλύτερα και με απτά αποτελέσματα.

Η Μετανάστευση των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων απλά μεταφέρει το πρόβλημα γεωγραφικά.

Πολλοί LGBTQI+ Έλλαδίτες και Κύπριοι αναζητούν καλύτερη τύχη στο εξωτερικό, αλλά οι τραυματικές εμπειρίες που έχουν βιώσει στη χώρα τους τους ακολουθούν.Το 60% των LGBTQI+ μεταναστών δηλώνει ότι οι οικογένειές τους δεν τους αποδέχονται. Το 30% αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα που σχετίζονται με το στίγμα και την απόρριψη. Αυτή η διαρκής αναμέτρηση με το στίγμα δείχνει ότι η μετανάστευση δεν θεραπεύει πάντα τις πληγές. Αντίθετα, συχνά μεταφέρει το τραύμα σε νέες γεωγραφίες.

Είμαστε Μέρος της Αλλαγής ή της Απραξίας;

Η ιστορία του κυρίου Γιώργου μας προκαλεί να σκεφτούμε: πώς φτάνουμε σε μια κοινωνία που αποδέχεται τη διαφορετικότητα; Ποιο είναι το όριο μεταξύ ατομικής ελευθερίας και συλλογικής ηθικής; Οι αριθμοί είναι καθρέφτης της πραγματικότητας, αλλά η φιλοσοφία είναι αυτή που μπορεί να μας δώσει τις απαντήσεις. Η αποδοχή δεν είναι θέμα νόμων, αλλά κουλτούρας. Και η κουλτούρα αλλάζει όταν ο φόβος αντικαθίσταται από την κατανόηση.μΟ Γιώργος, όπως και χιλιάδες άλλοι, παλεύει να υπάρξει σε έναν κόσμο που του λέει ότι η διαφορετικότητα του είναι ανεπιθύμητη. Αλλά το ερώτημα δεν είναι για τον Γιώργο. Είναι για εμάς.Θα συνεχίσουμε να παρατηρούμε απαθείς από μακριά ή θα γίνουμε μέρος μιας κοινωνίας όπου η ισότητα δεν είναι προνόμιο αλλά δικαίωμα; Το ταξίδι για την αλλαγή ξεκινά από την απόφαση να δούμε τον άλλον όχι ως διαφορετικό, αλλά ως ίσο. Και αυτή είναι μια δίκη που όλοι μας καλούμαστε να κερδίσουμε.

Πολιτικός Επιστήμονας και εκπαιδευτής ενεργής πολιτότητας, μέλος της ομάδας παραγωγής πολιτικής για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα του ΔΗΣΥ