Αντί να οικοδομήσουν τα θεμέλια μιας υγιούς οικονομίας ενισχύοντας την οικονομική ευημερία, οι τράπεζες σήμερα συλλέγουν «ενοίκια» (“rents”) και εξάγουν και μεταφέρουν τον υπάρχοντα πλούτο από τους πολλούς στους λίγους αντί να δημιουργούν νέο πλούτο για όλους. Και το κάνουν αυτό με τηn συνεργασία, ευλογία και προστασία της πολιτική ελίτ.

Οι τράπεζες έχουν τους ακόλουθους δύο ρόλους και αποτυγχάνουν οικτρά και στους δύο:

1. Να χορηγούν παραγωγικά δάνεια και μόνο μετά από κατάλληλη αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής.

2. Να παρέχουν ένα αποτελεσματικό και ανέξοδο σύστημα πληρωμών για τη διευκόλυνση των συναλλαγών στην οικονομία.

Χορήγηση βιώσιμων Δανείων

Οι τράπεζες κερδίζουν περισσότερα χρήματα δίνοντας καλά εξασφαλισμένα αλλά συχνά μη βιώσιμα και χωρίς ικανότητα αποπληρωμής δάνεια. Αναφέρθηκα πολλές φορές σ’ αυτό και έχω δημοσιεύσει πολλά άρθρα που αναλύουν και το εξηγούν. Ιδίως διότι η Κύπρος είναι τρανταχτό κακό παράδειγμα για όλο τον κόσμο που οδήγησαν στο κούρεμα καταθέσεων το 2013. Που όμως αντί να μάθουμε από το πάθημα μας τράπεζες και πολιτεία εξακολουθούμε να εφαρμόζουμε τις ίδιες και χειρότερες πρακτικές.

Οι τράπεζες μας δάνειζαν μόνο βάσει εξασφάλισης και χωρίς να διεξάγουν αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής ως οφείλουν. Ήταν και ο μόνος τρόπος να διαθέσουν τις πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια που έφερναν στην Κύπρο οι συνεργάτες τους, δικηγόροι, λογιστές και πολιτικοί από ύποπτες χώρες και ανεξέλεγκτα από την Εποπτική Αρχή. Προσφέραν αβέρτα τα δάνεια μόνο βάσει υποθήκης και άλλων εξασφαλίσεων ούτως ώστε να έχουν κάποιο εισόδημα. Αυτό ήταν και το μέγα έγκλημα όλων αυτών. Και αντί να τις κρατικοποιήσουν και ακόμη να βάλουν πολλούς από αυτούς φυλακή όπως έκανε η Ισλανδία οι πολιτικοί μας τους χειροκροτούν και τους διορίζουν μάλιστα σε θέσεις κλειδιά. Έχω αρθρογραφήσει για το καυτό αυτό θέμα πολλές φορές. Μερικά από τα άρθρα μου μπορεί κάποιος να κατεβάσει από το Author page μου στο SSRN Library (www.ssrn.com/author=262460). Ο δεύτερος ρόλος μιας τράπεζας είναι:

Η παροχή ενός αξιόπιστου και ανέξοδου συστήματος πληρωμών

(An efficient and reliable payment system)

Οι τράπεζες σήμερα, στο πλαίσιο ενός υπερβολικά απελευθερωμένου χρηματοπιστωτικού συστήματος και χωρίς καμιά ρύθμιση ή έλεγχο, χρησιμοποιούν και τις δύο βασικές λειτουργίες για να αποσπάσουν μονοπωλιακά κέρδη και προνομιακές χρεώσεις σε ένα περιβάλλον καρτέλ αντί ανταγωνισμού. Το αποτέλεσμα είναι ότι αντί να διευκολύνουν την οικονομική ανάπτυξη για όλους, καταστρέφουν τα ίδια τα θεμέλια μιας αποτελεσματικής και αποδοτικής οικονομίας της αγοράς.

Γιατί οι τράπεζες πιέζουν τους πελάτες τους να εγκαταλείψουν τις πληρωμές σε μετρητά για ψηφιακές πληρωμές; Παραθέτω το παρακάτω (από έναν άγνωστο συγγραφέα – ευχαριστίες στον φίλο που μου απέστειλε το παράδειγμα) για να γίνει καλυτέρα αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος και της εξαπάτησης από το καρτέλ των τραπεζών στο σύστημα πληρωμών!

Παράδειγμα: «Γιατί οι ψηφιακές πληρωμές γίνονται όλο και πιο εύκολες;

Το ακόλουθο παράδειγμα παραθέτει με απλό τρόπο πως οι τράπεζες χρεώνουν τις πληρωμές στην οικονομία όταν αυτές δεν γίνονται με μετρητά αλλά με χρεωστική κάρτα:

Ένα χαρτονόμισμα των 50 ευρώ κυκλοφορεί στην οικονομία.

• Έχω ένα χαρτονόμισμα των 50 ευρώ στην τσέπη μου, το φέρνω στο εστιατόριο και πληρώνω για το δείπνο μου.
• Ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου χρησιμοποιεί τα ίδια 50 ευρώ για να πληρώσει τον λογαριασμό για το πλύσιμο του αυτοκινήτου του.
• Ο ιδιοκτήτης του πλυντηρίου αυτοκινήτων πληρώνει για το κούρεμα του.
• Ο κομμωτής χρησιμοποιεί αυτά τα 50 ευρώ για να ψωνίσει στην αγορά.
• Μετά από απεριόριστο αριθμό πληρωμών, το χαρτονόμισμα των 50 ευρώ παραμένει χαρτονόμισμα των 50 ευρώ, γέμισε το κύκλωμα για το οποίο σχεδιάστηκε, εκπλήρωσε τη λειτουργία του για όλους όσους το χρησιμοποίησαν ως μέσο πληρωμής.
• Η τράπεζα δεν έλαβε μέρος, οπότε δεν κέρδισε τίποτα από αυτές τις συναλλαγές.

Η ίδια συναλλαγή με χρεωστική κάρτα

Αν πάω σε ένα εστιατόριο και πληρώσω ψηφιακά με χρεωστική κάρτα, τι θα συμβεί;

• Το κόστος της ψηφιακής πληρωμής που χρεώνει ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου, συμπεριλαμβανομένου του ποσοστού των τελών συναλλαγής, είναι 2,5%, δηλαδή 1,25 ευρώ για κάθε επόμενη συναλλαγή πληρωμής.
• (Αυτό σημαίνει ότι κάθε πράξη ψηφιακής πληρωμής κοστίζει €1,25).

o Η ίδια τιμή ισχύει όταν ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου πληρώνει τον ψηφιακό λογαριασμό του στο σταθμό πλυσίματος αυτοκινήτων,

o Το ίδιο ποσοστό ισχύει όταν ο ιδιοκτήτης του πλυντηρίου αυτοκινήτων πληρώνει τον κομμωτή.

o Η πράξη αυτή επαναλαμβάνεται διαδοχικά για μεταγενέστερες πληρωμές κ.λπ.

· Έτσι, μετά τις πρώτες 36 συναλλαγές, τα 50 ευρώ έπεσαν στα 5 ευρώ και τα υπόλοιπα 45 ευρώ έγιναν ιδιοκτησία των τραπεζών... Επιπλέον, το κόστος μιας χρεωστικής κάρτας αυξάνεται κατά μέσο όρο στα 2,25 ευρώ το μήνα, οπότε τα 50 ευρώ μετά από ένα μήνα χρήσης είναι μόνο 47,75 ευρώ.

Τώρα σκεφτείτε δισεκατομμύρια ανθρώπους και δισεκατομμύρια συναλλαγές. Οι τράπεζες είναι το καλύτερο παράδειγμα για το πως μπορείτε να κερδίσετε χρήματα από το τίποτα! Ταυτόχρονα, προκαλούν τεράστιες ζημιές, αποστραγγίζουν χρήματα από την κυκλοφορία και προωθούν τον πληθωρισμό. Προσθέστε σε όλα τα πιο πάνω τις αδικαιολόγητες χρεώσεις από το καρτέλ των τραπεζών ακόμη και σε καταθετικούς λογαριασμούς με την αστεία δικαιολογία ότι μας «παρκάρουν» τα λεφτά μας!

Το συμπέρασμα είναι ότι δεν μαθαίνουμε από τα λάθη μας και είμαστε όπως πάντα, ανίκανοι να αντιδράσουμε στο ίδιο έργο θεατές. Οι τράπεζες εξακολουθούν όπως και προηγουμένως να δίνουν νέα δάνεια στους λίγους πλέον που απέμειναν και θεωρούνται ότι έχουν ακόμη πιστοληπτική ικανότητα πρωτίστως βάσει εξασφαλίσεως. Και σαν δεν έφταναν όλα αυτά έχουν δημιουργήσει με την σιωπή και ανεκτικότητα των εποπτικών αρχών και της πολιτείας ένα μονοπωλιακό καρτέλ που επιβαρύνει και εκμεταλλεύεται στο μέγιστο το σύστημα πληρωμών στην οικονομία. Οι τράπεζες στην Κύπρο, όπως έγραψε και ο Michael Hudson (2015) στον τίτλο του βιβλίου του "Killing the Host", αργά αλλά σταθερά σκοτώνουν την οικονομία (τον οργανισμό που τους φιλοξενεί).

References: 1. Savvides, Savvakis. "A Banking System That Facilitates Wealth Transfer Rather Than Wealth Creation" (September 5, 2021) 2. Savvides, Savvakis. “The disconnect of funding from wealth creation”. World Economics Journal, Vol. 23, No. 2, June 2022 3. Savvides, Savvakis. "Collateral Damage of Reckless Lending" (December 27, 2019). John Deutsch International Development Discussion Paper, Queen's University, DDP 2019-13

4. Hudson, Michael. “Killing the Host: How financial parasites and debt bondage destroy the global economy", Counterpunch books, 2015.

* Ο Σαββάκης Κ. Σαββίδης είναι οικονομολόγος που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Ήταν πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και έχει διατελέσει τακτικός επισκεπτόμενος λέκτορας στο πανεπιστήμια του Harvard και Queen’s του Καναδά. Author Page: http://ssrn.com/author=262460