Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε η δημόσια εναρκτήρια εκδήλωση του στρατηγικού ερευνητικού έργου «EXCELSIOR’: ERATOSTHENES: Excellence Research Centre for Earth Surveillance and Space-Based Monitoring Of the Environment».
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2019 στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου υπό την αιγίδα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκου Αναστασιάδη, στην παρουσία αξιωματούχων και εξέχουσων προσωπικοτήτων από τη διπλωματική, πολιτική και ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου και του εξωτερικού.
Tο ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα EXCELSIOR, μέσα από μια έντονα ανταγωνιστική διαδικασία, η οποία κατέταξε τη συγκεκριμένη ερευνητική πρόταση ως πρώτη πανευρωπαϊκά, εξασφάλισε χρηματοδότηση ύψους 15 εκατ. € διάρκειας επτά ετών από το Πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 της ΕΕ ‘Spreading Excellence and Widening Participation – Teaming Phase 2’, με σκοπό τη δημιουργία ενός βιώσιμου και αυτόνομου Κέντρου Αριστείας για την παρατήρηση της Γης και τη διαστημική παρακολούθηση του περιβάλλοντος. Το έργο έχει επίσης λάβει χρηματοδότηση ύψους 15 εκατ. € διάρκειας δεκαπέντε ετών από την Κυπριακή Δημοκρατία και 8 εκατ. € διάρκειας δεκαπέντε ετών από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (φορέας συντονιστής).
Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της κοινοπραξίας του έργου, η οποία αποτελείται από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης και Γεωπεριβάλλοντος-Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής), του Γερμανικού Οργανισμού Αεροναυτικής και Διαστήματος (DLR), του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, του Γερμανικού Ινστιτούτου για μελέτη της Τροπόσφαιρας στη Λειψία (TROPOS) και του Τμήματος Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων της Κυπριακής Δημοκρατίας (DEC‐MTCW). Ο Διευθυντής του Τμήματος Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών κ. Γιώργος Κωμοδρόμος, ο Δρ. Χάρης Κοντοές, Διευθυντής Ερευνών του Αστεροσκοπείου Αθηνών και Διευθυντής του Κέντρου Αριστείας BEYOND, ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Γερμανικού Κέντρου Δεδομένων Τηλεπισκόπησης (DFD) του Γερμανικού Οργανισμού Αεροναυτικής και Διαστήματος (DLR) κ. Gunter Schreier και ο Δρ. Albert Ansmann από το German Leibniz Institute for Tropospheric Research (TROPOS) ανέπτυξαν τους ρόλους που θα διαδραματίσουν οι εταίροι φορείς στο έργο.
Να σημειωθεί ότι το έργο EXCELSIOR υποστηρίζεται από περισσότερους από 95 οργανισμούς από την Κύπρο και το εξωτερικό (π.χ. NASA, ISPRS, NEREUS, GEO, ACTRIS, CYTA, ETEK, I-BEC, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο) συμπεριλαμβανομένων 6 Υπουργείων, 19 κρατικών υπηρεσιών, Δήμων (μεταξύ άλλων του Δήμου Λεμεσού, του Δήμου Αγίας Νάπας, Πέγειας και Γεροσκήπου) και επιχειρήσεων έρευνας και καινοτομίας. Σημαντική η στήριξη του Δήμου Λεμεσού στη Δημιουργία του Κέντρου Αριστείας ‘ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ’ με στόχο την εφαρμογή των διαστημικών τεχνολογιών και γεωπληροφορικής για επίλυση προβλημάτων του Δήμου και συμμετοχή σε κοινές εκδηλώσεις.
Την εκδήλωση χαιρέτισαν επίσης ο Σύμβουλος της Πρεσβείας της Γερμανίας στην Κύπρο Ulrich Peitz και ο Επιτετραμένος της Πρεσβείας της Ελλάδος στην Κύπρο Ιωάννης Μαλλικούρτης. Τη σημασία του Κέντρου για την Κύπρο και τη γεωγραφική περιοχή τόνισαν εκπρόσωποι της Εξωτερικής Συμβουλευτικής Επιτροπής του έργου EXCELSIOR και του Κέντρου Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ όπως οι Vincent Ambrosia (NASA / Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας), Simonetta Cheli (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος/ EUROPEAN SPACE AGENCY), Marcello Maranesi (ανεξάρτητος σύμβουλος με μεγάλη εμπειρία σε οργανισμούς διαστήματος όπως την Telespazio στην Ιταλία), Καθηγήτρια Lena Halounova (Πολυτεχνείο Πράγας και γραμματέας της ISPRS - International Society for Photogrammetry and Remote Sensing), Dr. Peter Zeil (Spatial Services Gmbh από την Αυστρία), και Daniel Barok (Independent Consultant με προϋπηρεσία στην ISRAEL SPACE AGENCY).
Ο Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και Καθηγητής Διόφαντος Γ. Χατζημιτσής, συντονιστής του έργου EXCELSIOR, στην ομιλία του ανέφερε ότι το έργο έχει «ως στόχο τη διεξαγωγή υψηλού επιπέδου βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας στους τομείς που σχετίζονται με την παρατήρηση της Γης μέσω της συνδυαστικής χρήσης τεχνολογιών διαστήματος, τηλεπισκόπησης και γεωπληροφορικής για τη συστηματική και σε βάθος παρακολούθηση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος». Επίσης τόνισε τη σημασία της χρήσης των δορυφορικών δεδομένων SENTINEL από το COPERNICUS παρουσιάζοντας διάφορες εφαρμογές χρήσης δορυφορικών δεδομένων στην Κύπρο όπως της συστηματικής παρακολούθησης της ποιότητας του νερού σε υδατοφράκτες, θαλάσσιας ρύπανσης, ατμοσφαιρικής ρύπανσης, εντοπισμού διαρροών νερού, εφαρμογών στη γεωργία (εντοπισμός ασθενειών σε καλλιέργειες, διαχείριση άρδευσης κ.α), εντοπισμού αρχαιολογικών καταλοίπων, διαχείριση φυσικών κινδύνων, εντοπισμό δασικών πυρκαγιών, στήριξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων κ.α.». Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι ο Συντονιστής του έργου, Καθηγητής Διόφαντος Γ. Χατζημιτσής, εκλέγηκε Συντονιστής (Chair) του Mediterranean Regional Information Network (MedRIN) της ΝΑSA, το οποίο έχει ως στόχο την εδραίωση της παρατήρησης της Γης σε θέματα προώθησης έρευνας, καινοτομίας εκπαίδευσης και αειφορίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, χαιρετώντας την εκδήλωση, τόνισε ότι το Κέντρο Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ θα καταστεί κόμβος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας στον τόπο μας και πρωταγωνιστής στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για την Κύπρο και την Ευρώπη.
Ο Πρύτανης του ΤΠΚ, Καθηγητής Ανδρέας Αναγιωτός, ανέφερε ότι ίσως πρόκειται για το πιο φιλόδοξο έργο το οποίο εξασφάλισε το νεαρό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και διαβεβαίωσε για την υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών που θα προσφέρει το Κέντρο σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Τόνισε επίσης ότι είναι σημαντικό, η εμπειρογνωμοσύνη που αποκτήθηκε από τον ακαδημαϊκό χώρο και την έρευνα, να μεταφερθεί στη βιομηχανία για την εμπορική ανάπτυξη συναφών υπηρεσιών.
Ο εκπρόσωπος της Γενικής Διεύθυνσης για Έρευνα και Καινοτομία (DG-RTD) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Stefan Weiers και ο Προϊστάμενος της Διεύρυνσης της Αριστείας, της Διεύρυνσης της Συμμετοχής, της Επιστήμης για την Κοινωνία, του Εκτελεστικού Οργανισμού Έρευνας (REA), κ. Ales Fiala ανέφεραν ότι η ΕΕ έχει μεγάλες προσδοκίες από την εφαρμογή και τα αποτελέσματα του προγράμματος, αλλά και από τον αντίκτυπο στην Κύπρο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όσον αφορά στην προώθηση της επιστήμης και της καινοτομίας, που δημιουργούν ευκαιρίες για οικονομική ανάπτυξη.
Ο Επικεφαλής Επιστήμονας Έρευνας και Καινοτομίας Δρ. Κυριάκος Κόκκινος ανέφερε
ότι στο συγκεκριμένο έργο συνεργάζονται διεθνώς αναγνωρισμένα κέντρα με σκοπό την επίτευξη της αριστείας. Ο Δρ. Κόκκινος τόνισε την εκτεταμένη εμπειρία των εταίρων της κοινοπραξίας καθώς και την ενεργό συμμετοχή διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών από τη βιομηχανία, την κοινωνία, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, γεγονός το οποίο διασφαλίζει την επιτυχία του έργου. Τέλος ο Δρ. Κόκκινος τόνισε ότι μέσω του έργου EXCELSIOR ανοίγει νέος ορίζοντας για την Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή στον τομέα του Διαστήματος.
Ο Δρ. Χάρης Κοντοές, Διευθυντής Ερευνών του Αστεροσκοπείο Αθηνών και Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διαστημικής Παρακολούθησης του περιβάλλοντος της Γης ‘BEYOND’, παρουσίασε υπηρεσίες για συνεχή παρατήρηση, καταγραφή πληροφοριών και εξαγωγή επιστημονικής γνώσης για τις φυσικές καταστροφές που συμβαίνουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο κ. Gunter Schreier παρουσίασε τη συμβολή της DLR στο έργο μέσω της μεταφοράς τεχνογνωσίας για εγκατάσταση κεραίας λήψης δορυφορικών δεδομένων στην Κύπρο. Ο Δρ. Albert Ansmann από το TROPOS παρουσίασε τη σημαντικότητα της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου σε θέματα παρακολούθησης κλιματικών αλλαγών και μελέτης της ατμόσφαιρας μέσω των δορυφορικών παρατηρήσεων. Τέλος, ο Δρ. Ansmann παρουσίασε τα οφέλη από τη δημιουργία επίγειου σταθμού ατμοσφαιρικής τηλεπισκόπησης στην Κύπρο. Ο Διευθυντής του Τμήματος Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών κ. Γιώργος Κωμοδρόμος τόνισε τη σημασία που αποδίδει η Κυπριακή Δημοκρατία στον τομέα του διαστήματος αναφέροντας διάφορες δράσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα όπως τη συμμετοχή της Κύπρου στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και παρουσίασε τη συμβολή του Τμήματός του στο έργο για προώθηση των διαστημικών τεχνολογιών σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη στην Κύπρο.
Ο τομέας του Περιβάλλοντος αναγνωρίστηκε από τη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης για τη Κύπρο (S3Cy), ως η πρώτη οριζόντια προτεραιότητα για τη μελλοντική ανάπτυξη του νησιού. Το έργο είναι πλήρως ευθυγραμμισμένο με την Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Κύπρου σε πολλούς τομείς, ενισχύοντας σημαντικά τον αντίκτυπο των στοχευμένων περιφερειακών και εθνικών επενδύσεων, δηλαδή, το περιβάλλον και τις ΤΠΕ. Το Κέντρο Αριστείας που θα προκύψει μέσω του υφιστάμενου δυναμικού του κέντρου Ερατοσθένης, με την εμπειρία και τις υποδομές του, θα αποτελέσει κόμβο για δραστηριότητες που σχετίζονται με την παρατήρηση της Γης στη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, εξαιτίας της γεωστρατηγικής θέσης της Κύπρου.
Το Κέντρο θα εδρεύει στη Λεμεσό με ερευνητικές υποδομές στους παράκτιους δήμους της Κύπρου. Στα επόμενα χρόνια, στο Κέντρο Αριστείας αναμένεται να εργοδοτηθούν 112 άτομα σε θέσεις ερευνητικού, διοικητικού και τεχνικού προσωπικού με στόχο την ανάπτυξη νέων ερευνητικών δραστηριοτήτων και συνεργασιών με εταιρείες και κυβερνητικούς οργανισμούς. Το Κέντρο Αριστείας θα καταστεί κόμβος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας στον τόπο μας και στη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για την Κύπρο και την Ευρώπη. Σημαντική είναι επίσης η μεταφορά τεχνογνωσίας από το Αστεροσκοπείο Αθηνών μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διαστημικής Παρακολούθησης του περιβάλλοντος της Γης ‘BEYOND’, που έχει ως σκοπό να συλλέγει συνεχώς πληροφορίες από τον πλανήτη σχετικά με τα εξελισσόμενα φυσικά φαινόμενα και κυρίως με τις φυσικές καταστροφές, προκειμένου να ενημερώνει τις αρχές και τον πολίτη ώστε να λαμβάνονται εγκαίρως κατάλληλα μέτρα προστασίας. Επιπρόσθετα σημαντική είναι η προσφορά της DLR για την εγκατάσταση κεραίας λήψης δορυφορικών δεδομένων παρατήρησης Γής στις εγκαταστάσεις της ΑΤΗΚ και του ερευνητικού ινστιτούτου TROPOS για τη δημιουργία επίγειου σταθμού ατμοσφαιρικής τηλεπισκόπησης που θα αποτελεί την εθνική υποδομή του δικτύου ACTRIS-ERIC.
