Ως οργανωτική ομάδα του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου (CITF), θέλουμε να δηλώσουμε ξεκάθαρα ότι το φεστιβάλ μας καταδικάζει απερίφραστα κάθε μορφή βίας, παρενόχλησης και κακοποίησης. Την ίδια στιγμή, υπερασπιζόμαστε τη σημαντικότητα του ανοιχτού διαλόγου, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για δύσκολα και αμφιλεγόμενα ζητήματα. Το CITF δεν επιδιώκει να δικαιολογήσει ή να αποσιωπήσει οποιεσδήποτε καταδικαστέες πράξεις, αλλά να διερευνήσει σε βάθος την περίπλοκη σχέση μεταξύ καλλιτεχνικής δημιουργίας, ατομικής ευθύνης και των ευρύτερων επιπτώσεων της «κουλτούρας της ακύρωσης».

Η παραπάνω, αυτονόητη, θέση μας εκφράζεται ως απάντηση σε αντιδράσεις σχετικά με την παρουσία στο φετινό Φεστιβάλ του διεθνούς φήμης καλλιτέχνη Jan Fabre, καθώς στο παρελθόν είχε αντιμετωπίσει σοβαρές κατηγορίες. Οι αντιδράσεις εκδηλώθηκαν ευθύς μετά την ανακοίνωση του προγράμματός μας, το οποίο, σημειώστε, περιλάμβανε, όχι τυχαία, και μια συζήτηση μαζί με τον Βέλγο δημιουργό.

Οι αντιδράσεις, που με λύπη σημειώνουμε ότι είχαν επιπτώσεις στο Φεστιβάλ σε επίπεδο συνεργασιών, δημιούργησαν την εσφαλμένη αντίληψη ότι η πρόσκληση του φεστιβάλ προς τον Fabre συνιστά αποδοχή των πράξεών του, αντί για μια ευκαιρία κριτικού διαλόγου. 

Αν και κατανοούμε πλήρως τις ανησυχίες και αναγνωρίζουμε ότι εκφράζονται με αγνά κίνητρα,πιστεύουμε ότι η καλλιτεχνική σκηνή δεν είναι δικαστήριο. 

Αντιθέτως, αποτελεί έναν χώρο όπου, παραδοσιακά, τέτοια ζητήματα προσεγγίζονται και συζητούνται με ειλικρίνεια και κριτική σκέψη.

Τέχνη, ευθύνη και «κουλτούρα της ακύρωσης» – τρεις έννοιες που πυροδοτούν έντονες συζητήσεις κάθε φορά που διασταυρώνονται. Πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε έναν καλλιτέχνη του οποίου το έργο έχει διαμορφώσει το σύγχρονο θέατρο και τις εικαστικές τέχνες, αλλά του οποίου οι προσωπικές πράξεις τον οδήγησαν ενώπιον της δικαιοσύνης; 

Μπορούμε να διαχωρίσουμε την τέχνη από τον καλλιτέχνη; Πρόκειται για ένα ερώτημα χωρίς εύκολη απάντηση, που αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα στην περίπτωση του Jan Fabre.

 
Σχετικά με τον Jan Fabre

Για περισσότερες από τέσσερεις δεκαετίες, ο Jan Fabre αποτελεί σημαντικότατη μορφή για τις σύγχρονες εικαστικές τέχνες, αναγνωρισμένος παγκοσμίως για την τολμηρή και συχνά προκλητική καλλιτεχνική του προσέγγιση. Το έργο του έχει παρουσιαστεί σε κορυφαίους πολιτιστικούς θεσμούς σε όλο τον κόσμο – από ατομικές εκθέσεις στο Λούβρο έως παραστάσεις που επαναπροσδιορίζουν τα όρια του θεάτρου. Η καλλιτεχνική του γλώσσα, γνωστή για τον ωμό και συχνά αμφιλεγόμενο χαρακτήρα της, έχει τόσο υμνηθεί όσο και αμφισβητηθεί.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η δημόσια συζήτηση γύρω από τον Fabre έχει μετατοπιστεί από την καλλιτεχνική του κληρονομιά στη συμπεριφορά του ως άτομο. Το 2018, προέκυψαν καταγγελίες για παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ανάρμοστη συμπεριφορά στον εργασιακό χώρο, οι οποίες οδήγησαν σε δικαστική απόφαση το 2022. Ο Fabre κρίθηκε ένοχος για ορισμένες κατηγορίες και του επιβλήθηκε ποινή με αναστολή. Ο ίδιος αρνείται σταθερά τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι οι μέθοδοι εργασίας του παρερμηνεύθηκαν.

Αυτή η υπόθεση άνοιξε μια μεγαλύτερη συζήτηση για το ποια είναι η ευθύνη του καλλιτεχνικού χώρου, αν και πώς πρέπει να συνεχίζεται η προβολή καλλιτεχνών με αμφιλεγόμενο παρελθόν και πόσο επηρεάζει η κοινή γνώμη τη διαμόρφωση της πολιτιστικής πραγματικότητας.

Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι ανά το παγκόσμιο, δεν υπάρχει μία ενιαία στάση έναντι του Jan Fabre και της θέσης του στις τέχνες. Μάλιστα, μετά την ολοκλήρωση της νομικής του υπόθεσης, έχει προσκληθεί για ατομικές εκθέσεις και παραστάσεις στη Βενετία, το Λονδίνο, τη Ρώμη και την Αθήνα, όπου η παρουσία του δεν προκάλεσε καμία αντίδραση.

 
Η παράσταση – I AM A MISTAKE

Η σόλο παράσταση του Jan Fabre, I AM A MISTAKE, γράφτηκε το 1988, πολύ πριν από τις πρόσφατες εξελίξεις. Το έργο εξερευνά θέματα όπως η καλλιτεχνική αποτυχία, η αυτοαμφισβήτηση και η αντίσταση στις κοινωνικές προσδοκίες – ζητήματα που σήμερα αντηχούν ακόμα πιο δυνατά. Αν και αρχικά σχεδιάστηκε ως ένα εσωτερικό ταξίδι αυτογνωσίας, η παράσταση αποκτά αναπόφευκτα νέες διαστάσεις υπό το πρίσμα της προσωπικής ιστορίας του Fabre, καθιστώντας την ως ένα έργο προβληματισμού και όχι μια δήλωση εξιλέωσης.

 
Σχετικά με το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου (CITF)

Το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου είναι ένας νέος θεσμός, που δημιουργήθηκε από καλλιτέχνες με στόχο τη συμβολή στα πολιτιστικά δρώμενα της Κύπρου, με απόλυτο σεβασμό και εκτίμηση προς τους Κύπριους δημιουργούς. Για τον λόγο αυτό, όπως και πέρσι έτσι και στο φετινό φεστιβάλ, προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν αξιόλογες κυπριακές παραγωγές, ώστε να συνυπάρξουν με διεθνείς δημιουργίες που εμπλουτίζουν το θεατρικό και πολιτιστικό προϊόν της χώρας.

Τις επόμενες ημέρες, η Κύπρος θα φιλοξενήσει ένα φεστιβάλ διεθνούς εμβέλειας, σηματοδοτώντας μια πρωτόγνωρη πολιτιστική στιγμή για το νησί. Σε διάστημα δύο μηνών, σε δύο πόλεις, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει έξι διεθνείς παραστάσεις, καθώς και δημόσιες συζητήσεις, διαλέξεις και masterclasses από διεθνώς αναγνωρισμένες προσωπικότητες του σύγχρονου θεάτρου, του χορού και του θεάματος. Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία, τόσο για το κοινό όσο και για τους Κύπριους καλλιτέχνες που θα έρθουν σε επαφή με παγκοσμίου εμβέλειας δημιουργούς και καλλιτεχνικές ομάδες. 

Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, θα παρουσιαστούν θεατρικές και χορευτικές παραγωγές, καθώς και περισσότερες από 25 εκδηλώσεις, με τη συμμετοχή 100 καλλιτεχνών από την Κύπρο, τις ΗΠΑ, την Ιταλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Εσθονία και τη Λετονία. Στις εκδηλώσεις του φεστιβάλ αναμένεται ότι θα παρευρεθούν περίπου 10.000 θεατές και επισκέπτες. 

Τέλος, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε ότι πιστεύουμε στον ανοιχτό διάλογο, την καλλιτεχνική ελευθερία και τη σημασία της ενασχόλησης με αμφιλεγόμενα ζητήματα, παρά της αποσιώπησής τους. Πέραν της θέασης των παραστάσεων, το φεστιβάλ είναι ένας χώρος για συζήτηση, στοχασμό και ουσιαστικό πολιτιστικό διάλογο. Για αυτό, προσκαλούμε τους πάντες να συμμετέχουν και να βιώσουν το θέατρο ως μια εμπειρία που προκαλεί σκέψη και αναστοχασμό.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.citf.cy