Πολιτικό θέμα προέκυψε τις τελευταίες μέρες με το ζήτημα της στάθμευσης των δύο πυροσβεστικών αεροσκαφών του μηχανισμού «rescEU» στην Κύπρο. Ο λόγος είναι πως τα δύο αεροσκάφη «Air Tractor», ισπανικής εταιρείας με ισπανικό πλήρωμα, τα οποία εξασφάλισε η Κύπρος για την φετινή θερινή περίοδο, με συγχρηματοδότηση της ΕΕ, θα σταθμεύουν στην «Δυτική Βρετανική Βάση» στο Ακρωτήρι αντί στο Αεροδρόμιο Πάφου. Σκοπός των δύο πρόσθετων εναέριων μέσων είναι η ενίσχυση της έγκαιρης αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών και η πρόληψή τους μέσα από την πραγματοποίηση περιπολιών.

Το «SigmaLive» καταγράφει το χρονικό της εξέλιξης της πολιτικής συζήτησης και παραθέτει την άποψη του Τμήματος Δασών, μαζί με τους σχετικούς χάρτες των τεχνοκρατών του, το οποίο υπογραμμίζει πως το όφελος από την στάθμευση στο Ακρωτήρι είναι «μέχρι και τα 11 λεπτά, γεγονός καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη μιας πυρκαγιάς». 

Σύστημα «rescEU» και το πολιτικό θέμα

Στις αρχικές δηλώσεις του στην «Πρώτη Εκπομπή» στο «Ράδιο Πρώτο» (05/05/2020), ο Υπουργός Γεωργίας ανέφερε ήταν μεγάλη επιτυχία η στάθμευση σκαφών της «rescEU», αφού αρχικά η Κύπρος δεν συμπεριλαμβανόταν στο πρόγραμμα. Ερωτηθείς για την επιλογή για παραμονή στο Αεροδρόμιο των Βάσεων, η οποία έγινε με το ΥΠΕΞ για να μην υπάρχει πολιτικό ζήτημα, θα είναι φιλοξενία και δεν δίδεται αρμοδιότητα αλλά γίνεται «στο πλαίσιο των διευκολύνσεων που παρέχονται ούτως ή άλλως εδώ και 15 χρόνια για σκοπούς αεροπυρόσβεσης».

Η συζήτηση ξεκίνησε μετά από δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου» (09/05/2020) που ανέφερε ότι ο σχεδιασμός αυτός ανατρέπεται αφού θα σταθμεύουν σε μη-ευρωπαϊκό έδαφος. Πηγές του «Φιλελεύθερου» έθεσαν ερωτηματικά για τον διακανονισμό. Συγκεκριμένα, ανέφεραν πως υπήρξαν πιέσεις της Τουρκίας προς την ΕΕ «ώστε να μην εδρεύουν τα πυροσβεστικά αεροσκάφη της ΕΕ σε έδαφος της ΚΔ, επειδή αυτά χρησιμοποιούνται και σε περίπτωση πυρκαγιών στα κατεχόμενα». Έτσι, έθεσαν την ΚΔ προ του διλήμματος ή Ακρωτήρι ή τίποτα.

Σε μετέπειτα δηλώσεις του στον «Alpha» (11/05/2020) ο Υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής ανέφερε πως ήταν αρχικά πρωτοβουλία του Κύπριου τέως Επιτρόπου Χρίστου Στυλιανίδη με μακροπρόθεσμο στόχο την δημιουργία στην Κύπρο σταθερής βάσης για τέσσερα πυροσβεστικά αεροσκάφη με κάλυψη του κόστους από την ΕΕ. Διευκρίνισε πως αυτή είναι μια μεταβατική φάση.

Ο ΥΠΓΕ ανέφερε πως ήταν εξ’ αρχής επιλογή της ΚΔ η εγκατάσταση να είναι είτε στο Ακρωτήρι, είτε στο Αεροδρόμιο Πάφου και πως δεν υπήρχε «καμία απολύτως παρέμβαση» ούτε σε πολιτικό, ούτε σε τεχνοκρατικό επίπεδο. Παρουσίασε μάλιστα και τη σχετική αίτηση, που υπογράφηκε ως συμφωνία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «άρα καμία παρέμβαση σε κανένα επίπεδο, επιλέγηκε με καθαρά επιχειρησιακά και τεχνοκρατικά κριτήρια για να καλύψει τις νότιες πλαγιές του Τροόδους».

Ο κ. Καδής πρόσθεσε πως με το αεροδρόμιο του Ακρωτηρίου υπάρχει συνεργασία από το 2006 για σκοπούς πυρόσβεσης και όλα έγιναν με την συμβουλή και την καθοδήγηση του Υπουργείου Εξωτερικών. Θεωρεί πως όχι μόνο δεν υπάρχει κάτι μεμπτό, αλλά ήταν επιτυχία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Αρνήθηκε ότι εκχωρούνται αρμοδιότητες στις Βάσεις, αλλά η στάθμευση των αεροσκαφών γίνεται μόνο για πρόσβαση, αφού το ζητούμενο είναι να μπορούν τα αεροσκάφη να βρίσκονται στο σημείο της πυρκαγιάς όσο γίνεται πιο νωρίς.

Ο ΥΠΓΕ ανέφερε ότι οι υπεύθυνοι τεχνοκράτες που επιλήφθηκαν του θέματος ήταν το Τμήμα Δασών, το οποίο διαθέτει και το ίδιο δύο παρόμοιου τύπου αεροσκάφη τα οποία σταθμεύουν στη Λάρνακα. Επίσης, διαθέτει δύο υπενοικιαζόμενα ελικόπτερα που σταθμεύουν στο Αεροδρόμιο Πάφου. Γι’ αυτούς τους λόγους, είπε ο κ. Καδής, το Τμήμα Δασών θεωρεί πως θα έπρεπε να καλυφθεί και η ενδιάμεση περιοχή αφού τα πρώτα λεπτά και δευτερόλεπτα είναι κρίσιμα.

Ανησυχίες & κομματικές αντιδράσεις

Δημοσιογραφικές πληροφορίες μέχρι χθες ανέφεραν ότι το Υπουργείο Άμυνας δεν είχε γνώση των εξελίξεων. Ο Υποναύαρχος ε.α. Κώστας Φυτιρής, τέως Διοικητής του Κέντρου Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης (ΚΣΕΔ), στην «Πρώτη Εκπομπή» του «Ράδιο Πρώτο» (11/05/2020) πως είναι «μπερδεμένος» με τα δημοσιεύματα και τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Γεωργίας. Διαφωνεί με την απόφαση, διότι για τέτοια ζητήματα πρέπει να υπάρχει μελέτη για όλες τις διαστάσεις, και την επιχειρησιακή και την πολιτική, και τα θέματα ασφάλειας και αξιοπρέπειας.

Στην ίδια εκπομπή, ο Συνταγματάρχης ε.α. Άντρης Λοΐζου ανέφερε τα παραδείγματα Ελλάδας και Γαλλίας όπου το θέμα των πυροσβεστικών σταθμών τυγχάνει μεταχείρισης από την Πολεμική Αεροπορία της χώρας, «γι’ αυτό και στην Ελλάδα όλοι οι πιλότοι αυτών των αεροσκαφών είναι πιλότοι της Πολεμικής Αεροπορίας». Ο κ. Λοΐζου θεωρεί πως αποτελεί εκχώρηση κρατικής κυριαρχίας στις Βρετανικές Βάσεις και θα μπορούσαν να σταθμεύουν στο Αεροδρόμιο Πάφου όπου υπάρχουν στρατιωτικές υποδομές, κάτι που θα ωφελούσε και τα στελέχη της ΕΦ.

Σε σημερινή του τοποθέτηση στην «Πρώτη Εκπομπή», ο Υποπτέραρχος ε.α. Γαβριήλ Δημητρίου, πρώην Διοικητής της Διοίκησης Αεροπορίας της ΕΦ, ανέφερε πως δεν υπάρχει το στοιχείο της συνωμοσίας από πλευράς ΕΕ, Βρετανίας και Τουρκία και φαίνεται πως η απόφαση ήταν όντως αποτέλεσμα του επιχειρησιακού σχεδιασμού του Τμήματος Δασών. Ωστόσο, ανέφερε ο κ. Δημητρίου, αφού γνωρίζουμε την βρετανική διαιρετική πολιτική επί του Κυπριακού, «δεν είναι και η ώρα του να κουβαλάμε νερό στον μύλο της αγγλικής πολιτικής».

Αφού εξέφρασε προβληματισμούς για την επιχειρησιακή διάσταση, ανέφερε πως υπήρχε και η δυνατότητα χρήσης του παλιού Στρατιωτικού Αεροδρομίου Λακατάμιας, όπου υπήρχαν και υποδομές υδροληψίας, αντλίες και στέγαστρο. Σύμφωνα με τον Πτέραρχο, το Τμήμα Δασών θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το αεροδρόμιο «εάν δεν οικοπεδοποιείτο η Λακατάμια από την κυβέρνηση Χριστόφια».

Ο κ. Δημητρίου ανέφερε πως δεν χρειαζόταν να ενημερωθεί και το Υπουργείο Άμυνας, αφού υπάρχει υπόστεγο στην νότια πλευρά του πολιτικού Αεροδρόμιου Πάφου που έχει εγκαταλειφθεί και θα μπορούσε να συντηρηθεί. Η εκτίμηση του πρώην Διοικητή Αεροπορίας είναι πως οι εμπειρογνώμονες του Τμήματος Δασών θεώρησαν πως κυκλοφοριακά τα δύο αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου θα ήταν δύσκολο να δίνουν προτεραιότητα λόγω συνωστισμού, τότε προτίμησαν το Ακρωτήρι, πράγμα που οι Βρετανοί πρόθυμα αποδέχτηκαν στα πλαίσια των «κοινωνικών ανοιγμάτων».

Τοποθετήσεις το θέμα υπήρξαν και από πλευράς πολιτικών κομμάτων. Σε ανακοίνωση τύπου στις 9 Μαΐου, και υπό το φως των πληροφοριών του «Φιλελεύθερου», η ΕΔΕΚ κάλεσε την κυβέρνηση να ανατρέψει τον σχεδιασμό, εάν αυτός προκλήθηκε από πιέσεις της Τουρκίας και των Βρυξελλών για να μην σταθμεύουν τα αεροσκάφη σε έδαφος της ΚΔ. Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Παύλος Μυλωνάς ανέφερε πως «τέτοιες ενέργειες επιβεβαιώνουν την άποψη ότι ακόμα ο απογαλακτισμός από τα κατάλοιπα της αποικιοκρατίας είναι μακριά». 

Σε προχθεσινή ανακοίνωσή του το ΕΛΑΜ χαρακτήρισε το όλο συμβάν ως «γκάφα ολκής με τραγικές και συνάμα οδυνηρές συνέπειες για τα συμφέροντα της ΚΔ» και πως η απόφαση συνιστά «αποδοχή των τουρκικών πιέσεων που υιοθέτησε η ΕΕ», ενώ διαφώνησε με την «αποδοχή να σταθμεύουν σε κατεχόμενο από τους Βρετανούς έδαφος όπου δεν ασκεί κυριαρχία η Δημοκρατία».

Οι Οικολόγοι χαρακτήρισαν την απόφαση «πολύ περίεργη και επικίνδυνη» ενώ η Αλληλεγγύη ανέφερε πως «η κυβέρνηση υπέκυψε στη βρετανοτουρκική πίεση», πράγμα που «ξεκάθαρα καταργεί» την κυριαρχία της ΚΔ. 

Υπουργείο Εξωτερικών

Τοποθέτηση για το θέμα έκανε και ο Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης. Μιλώντας στην «Πρώτη Εκπομπή» του «Ράδιο Πρώτο» σήμερα, διέψευσε πως το Υπουργείο Άμυνας δεν γνώριζε και υπήρξε διαβούλευση όλων των αρμόδιων υπηρεσιών της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Αφού υπενθύμισε πως από το 2006 χρησιμοποιείται ο χώρος των Βρετανικών Βάσεων για σκοπούς πυρόσβεσης «και ο λόγος αφορά αποκλειστικά επιχειρησιακά δεδομένα και το γεγονός ότι η αξιοποίηση της εν λόγω περιοχής δίνει πλεονεκτήματα στην αντιμετώπιση πυρκαγιών, ειδικότερα στην περιοχή της Λεμεσού, ειδικότερα για τέτοιου είδους περιστατικά στην περιοχή του Δάσους Τροόδους. Ούτε εμπλοκή από πλευράς Ε.Ε., ούτε εμπλοκή από πλευράς Τουρκίας υπάρχει στην εν λόγω απόφαση», ανέφερε ο κ. Χριστοδουλίδης.

Βρετανικές Βάσεις

Οι Βρετανοί δεν θεωρούν πως είναι στην αρμοδιότητά τους ο σχολιασμός της πολιτικής διάστασης του θέματος.

Εκπρόσωπος των Βρετανικών Βάσεων που μίλησε στο «SigmaLive» ανέφερε πως «οι Βάσεις εργάζονται στενά με την Κυπριακή Δημοκρατία για την καταπολέμηση των πυρκαγιών στο νησί, είναι κάτι για το οποίο πάντα εργαζόμασταν και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε». Υπογραμμίστηκε η επιτυχημένη επιχειρησιακή συνεργασία τους παρελθόντος, όπως για παράδειγμα με τα πυροσβεστικά ελικόπτερα «Griffin».

Σε σχέση με το πιο πάνω, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας (Royal Air Force - RAF), «τα ελικόπτερα “Griffin” στην RAF Akrotiri παίζουν ένα σημαντικό ρόλο έρευνας και διάσωσης με την Αστυνομία της Κυπριακής Δημοκρατίας και την Διοίκηση Αεροπορίας της Εθνικής Φρουράς». 

Τμήμα Δασών

Όπως πληροφορείται το «SigmaLive», το Τμήμα Δασών θεωρεί πως είναι ένα απλό τεχνοκρατικό θέμα. Δεν θεωρεί πως υπάρχει καν πολιτικό θέμα και ούτε είναι εξ' άλλου στην αρμοδιότητα του να εμπλακεί. Όλες οι ενέργειες που έχουν γίνει ήταν απόλυτα συμβατές με την πολιτική της ΚΔ και του ΥΠΕΞ, που είναι και το αρμόδιο υπουργείο για αυτά τα θέματα. 

Υπάρχει μάλιστα δυσφορία με την προχειρότητα με την οποία έγιναν οι πρώτες αναφορές στο ζήτημα, αφού τα πυροσβεστικά αεροσκάφη για τα οποία γίνεται λόγος δεν είναι καν «Canadair», αλλά «Air Tractor». Οι αρμόδιοι θεωρούν πως η αποστολή των δύο πυροσβεστικών αεροσκαφών «Air Tractor» συνιστά αναβάθμιση και όχι υποβάθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφού αποτελεί προπομπό για την εγκατάσταση σταθερής ευρωπαϊκής βάσης στην χώρα μας, με προοπτική να επιχειρεί σε όλη την Μέση Ανατολή. 

Με σκοπό να ξεκαθαρίσει το θέμα, το «SigmaLive» επικοινώνησε με τον Διευθυντή του Τμήματος Δασών, Χαράλαμπο Αλεξάνδρου, ο οποίος επιβεβαίωσε τα όσα δήλωσαν οι Υπουργοί Εξωτερικών και Γεωργίας για το ζήτημα. Εξήγησε πως η αίτηση είχε κατατεθεί από τον Ιανουάριο στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα μέσω της Πολιτικής Άμυνας, η οποία είναι και ο εθνικός αντιπρόσωπος της ΚΔ στο rescEU (European Civil Protection & Humanitarian Aid Operations), και έτυχε έγκρισης από τον οργανισμό.

Στους σχετικούς χάρτες του Τμήματος Δασών που δημοσιεύει σήμερα το «SigmaLive», αναδεικνύονται τα επιχειρησιακά οφέλη του σχεδιασμού, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες. Ο κ. Αλεξάνδρου υπέδειξε, με βάση τους πιο κάτω χάρτες, πως σε μεγάλο μέρος των περιοχών «θα υπάρχει γρηγορότερη ανταπόκριση από τη Βάση Ακρωτηρίου η οποία θα μπορεί να φθάσει μέχρι και τα 11 λεπτά, γεγονός καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη μιας πυρκαγιάς».