Σε αυτεπάγγελτη παρέμβαση προχώρησε η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων,  Μαρία Στυλιανού – Λοττίδη, σχετικά με την δημόσια καταγγελία από μαθητική ομάδα κοριτσιών πετοσφαίρισης Λυκείου για διάκριση λόγω φύλου.

Η τοποθέτηση των μαθητριών έγινε μετά την απόφαση του Υπουργείου Παιδείας,για μη μετάβαση της ομάδας στη Βραζιλία για το σκοπό της συμμετοχής της στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Μαθητικών Ομάδων Πετοσφαίρισης, για οικονομικούς λόγους.

Στην παρέμβασή της Επίτροπος σημειώνει μεταξύ άλλων πως:

*Στο χώρο του αθλητισμού, οι δομές και τα πρότυπα που δυστυχώς εξακολουθούν να επικρατούν, υπονομεύουν τη γενική αρχή της ισότητας και παρεμποδίζουν την ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων

*Ο δείκτης ισότητας των φύλων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου, δείχνει σαφώς ότι οι γυναίκες αφιερώνουν περισσότερο χρόνο σε δραστηριότητες φροντίδας σε σύγκριση με τους άνδρες και συμμετέχουν λιγότερο σε άλλες κοινωνικές δραστηριότητες

* Όπως ασφαλώς γνωρίζει το Υπουργείο, το σχολείο και η εκπαίδευση διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην πολύπλευρη ανάπτυξη των μαθητών και μαθητριών, στην κοινωνική αλληλεπίδραση τους, στις εμπειρίες προσαρμογής και ένταξης τους στο κοινωνικό σύνολο και στην επαφή, κατανόηση και αποδοχή όλων των εκφάνσεων της ετερότητας που συνυπάρχουν τόσο στο σχολικό όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον.

* αναγνωρίζεται η αυξημένη ευθύνη του σχολείου, τόσο για την προαγωγή, μέσω του προγράμματος εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, των αρχών της ισότητας και του πλουραλισμού όσο και για ανατροπή κοινωνικών στερεότυπων και προκαταλήψεων, που επενεργούν αρνητικά στις δυνατότητες των μαθητών και μαθητριών για προσωπική ανάπτυξη και αναπαράγουν αδικαιολόγητες διακρίσεις και αθέμιτους αποκλεισμούς.

Η κα. Λοττίδου καταλήγει πως λαμβάνοντας  υπόψην ότι το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, κατά τη λήψη απόφασης για συμμετοχή στο παγκόσμιο πρωτάθλημα πετοσφαίρισης μαθητικής ομάδας αγοριών και αποκλεισμού αντίστοιχης ομάδας κοριτσιών, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη αντικειμενικά κριτήρια ως προς την τελική του απόφαση η οποία θα σχετίζεται με τον συγκεκριμένο σκοπό και οχι λόγους οι οποίοι εκφεύγουν αυτού (σκοπού) .

Μια τέτοια αυθαίρετη απόφαση θα συνεπάγεται παραβίαση της ευρωπαϊκής και συνταγματικής αρχής της ισότητας των φύλων, αλλά και Ευρωπαϊκής  Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που απαγορεύει κάθε διάκριση και θα είναι αντίθετη με τις προσπάθειες που καταβάλλονται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για καταπολέμηση και εξάλειψη των στερεότυπων που εξακολουθούν επικρατούν ως προς τη συμμετοχή των γυναικών στο τομέα του αθλητισμού και θα αποθαρρύνει ειδικότερα τις όποιες προσπάθειες καταβάλλονται μέσω του εκπαιδευτικού προγράμματος από τις σχολικές μονάδες για ενίσχυση αυτής της συμμετοχής.

Άλλωστε σύμφωνα με ην ομολογία του ΕΔΔΑ «η έννοια της διάκρισης περιλαμβάνει συνήθως τις περιπτώσεις στις οποίες ένα πρόσωπο ή μια ομάδα υφίσταται ,χωρίς επαρκείς δικαιολογίες ,χειρότερη μεταχείριση απο κάποιο άλλο ,ακόμα και αν η Σύμβαση δεν απαιτεί την πιο ευνοϊκή μεταχείριση» .

Τέλος η Επίτροπος εισηγείται, όπως τα παραπάνω ληφθούν υπόψη κατά την άσκηση της διακριτικής σας ευχέρειας στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων  σας  προτού ληφθεί η τελική σας απόφαση .

Αυτούσια η Αυτεπάγγελτη παρέμβαση / διαμεσολάβηση Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων:

Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα στον ημερήσιο τύπο, η μαθητική ομάδα κοριτσιών πετοσφαίρισης (volleyball) του Λυκείου Αποστόλων Πέτρου και Παύλου Λεμεσού, διαμαρτυρήθηκε με ανάρτηση της στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης Facebook, για διάκριση λόγω φύλου σε βάρος της, εξαιτίας της απόφασης του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, για μη μετάβαση της ομάδας στη Βραζιλία για το σκοπό της συμμετοχής της στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Μαθητικών Ομάδων Πετοσφαίρισης, για οικονομικούς λόγους.

Η παραπονούμενη ομάδα κοριτσιών πετοσφαίρισης, στη σχετική ανάρτηση της ανέφερε τα εξής:

«..Σχεδόν πάνω από μια δεκαετία ως σχολείο κερδίζουμε τους επαρχιακούς και παγκύπριους αγώνες κοριτσιών.

Έχουμε συμμετάσχει αυτά τα χρόνια σε όλους τους πανελλήνιους αγώνες και κάθε 2 χρόνια στο παγκόσμιο σχολικό. Έτσι και φέτος κερδίσαμε με μεγάλη διαφορά σε όλους τους αγώνες το παγκύπριο πρωτάθλημα….

..Το παγκόσμιο φέτος είναι στη Βραζιλία και ενώ αρχικά το υπουργείο είχε πει ότι λόγω κόστους δεν θα έστελνε κάποια ομάδα έχει τώρα αποφασίσει να στείλει μόνο αγόρια. Όπως θα νιώσετε ακούγοντας το εσείς έτσι κι εμείς. Μήπως νιώσατε κι εσείς ότι πάλι γίνεται μια διάκριση μεταξύ φύλων;

Γιατί άλλο λόγο δεν μπορούμε εμείς να διαπιστώσουμε. Η ομάδα περιέχει με διαφορά τις καλύτερες παίχτριες της Λεμεσού. 4 παίχτριες της εθνικής (σάλας και beach volley), 4 παίχτριες παίζουν στην πρώτη κατηγορία Γυναικών και τουλάχιστον 7 είναι από την πρωτοπόρο Ανόρθωση Λεμεσού που παίζει στη Β κατηγορία γυναικών και τα τελευταία χρόνια έχουν πάρει πρωταθλήματα στα αναπτυξιακά….».

Επί του θέματος το Υπουργείο εξέδωσε ανακοίνωση ημερομηνίας 24 Φεβρουαρίου 2020, σημειώνοντας μεταξύ άλλων, ότι δεν μπορεί και δεν προβλέπεται να καλύπτεται συμμετοχή σε όλες τις διεθνείς εκδηλώσεις και επομένως πρέπει να γίνονται επιλογές, οι δε αποφάσεις ως προς το εύρος της συμμετοχής σε διάφορες διεθνείς διοργανώσεις, λαμβάνονται με αντικειμενικά κριτήρια αναλόγως των εκάστοτε δεδομένων και κατόπιν διαβουλεύσεων με άλλους αρμόδιους φορείς όπως είναι οι ομοσπονδίες των διαφόρων αθλημάτων. Σχετική, όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση, είναι η εγκύκλιος του Υπουργείου που θέτει το «θεσμικό πλαίσιο συμμετοχής σε αθλητικές διοργανώσεις πέραν των παγκύπριων» και στην οποία αναφέρεται ότι, η συμμετοχή της Κύπρου σε Πανελλήνιες και Παγκόσμιες σχολικές αθλητικές διοργανώσεις κρίνεται με βάση ειδικά κριτήρια τα οποία ισχύουν για κάθε διοργάνωση ξεχωριστά και η απόφαση συμμετοχής ή όχι λαμβάνεται αποκλειστικά από την Επιθεώρηση Φυσικής Αγωγής.

Όσον αφορά ειδικά στη συμμετοχή στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πετοσφαίρισης στη Βραζιλία, σημειώνεται στην ίδια πιο πάνω ανακοίνωση ότι «βρίσκεται στο στάδιο της εξέτασης, γίνονται σχετικές διαβουλεύσεις και δεν έχουν ακόμα ληφθεί κάποιες αποφάσεις».

Υπό το φως των ανωτέρω και στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου ως Εθνική Ανεξάρτητη Αρχή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (NHRI), αποφάσισα την αυτεπάγγελτη παρέμβαση μου επί του εγερθέντος ζητήματος ενώ στη συνέχεια υποβλήθηκε σχετικό παράπονο .
Για το σκοπό αυτό, θέτω υπόψη σας τα ακόλουθα:

1. Στο χώρο ιδίως του αθλητισμού, οι δομές και τα πρότυπα που δυστυχώς εξακολουθούν να επικρατούν, υπονομεύουν τη γενική αρχή της ισότητας και παρεμποδίζουν την ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων. Ειδικότερα σε σχέση με το φύλο, είναι ενδεικτικός, μεταξύ άλλων, ο συνήθης κοινωνικός διαχωρισμός των αθλημάτων σε αντρικά και γυναικεία, η μεγαλύτερη προβολή που δίδεται από τα ΜΜΕ στη κάλυψη των ανδρικών αθλημάτων σε σχέση με τα γυναικεία καθώς και η απουσία γυναικών από την αθλητική δημοσιογραφία.

2. Όπως επισημαίνεται από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), o αθλητισμός θεωρείται ανδρικό πεδίο, είναι παραδοσιακά ένας τομέας στον οποίο κυριαρχούν οι άνδρες, η δε πρόοδος όσον αφορά την ισότητα των φύλων παρεμποδίζεται από τις κοινωνικές αντιλήψεις περί θηλυκότητας και αρρενωπότητας, οι οποίες συχνά συνδέουν τον αθλητισμό με «ανδρικά» χαρακτηριστικά όπως η σωματική δύναμη, η αντοχή και η ταχύτητα, ακόμα και το εξαιρετικά ανταγωνιστικό, ενίοτε συγκρουσιακό πνεύμα.

3. Τα επικρατούντα στερεότυπα ως προς τα φύλα επηρεάζουν, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα, τη συμμετοχή των γυναικών όχι μόνο στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των αθλητικών οργανώσεων αλλά και στις ίδιες τις αθλητικές δραστηριότητες.

4. Ο δείκτης ισότητας των φύλων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου, δείχνει σαφώς ότι οι γυναίκες αφιερώνουν περισσότερο χρόνο σε δραστηριότητες φροντίδας σε σύγκριση με τους άνδρες και συμμετέχουν λιγότερο σε άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, όπως οι αθλητικές.

5. Ενόψει των ανωτέρω, σημειώνεται από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, ότι ένας τρόπος για την ενίσχυση της ισότητας των φύλων στον αθλητισμό είναι η συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου στους σχετικούς τομείς, δηλαδή, η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε κάθε στάδιο ανάπτυξης και εφαρμογής μιας πολιτικής ή ενός προγράμματος που αφορά στον αθλητισμό.

6. Όπως ασφαλώς γνωρίζει το Υπουργείο, το σχολείο και η εκπαίδευση διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην πολύπλευρη ανάπτυξη των μαθητών και μαθητριών, στην κοινωνική αλληλεπίδραση τους, στις εμπειρίες προσαρμογής και ένταξης τους στο κοινωνικό σύνολο και στην επαφή, κατανόηση και αποδοχή όλων των εκφάνσεων της ετερότητας που συνυπάρχουν τόσο στο σχολικό όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον. Οι ετερότητες αυτές αφορούν και συνδέονται με ποικίλα χαρακτηριστικά και στοιχεία της ταυτότητας του ατόμου, όπως μεταξύ άλλων, είναι τα διαφορετικά επίπεδα ικανοτήτων, η γλώσσα, η κουλτούρα και σαφώς το φύλο.

7. Εξ’ ου και αναγνωρίζεται η αυξημένη ευθύνη του σχολείου, τόσο για την προαγωγή, μέσω του προγράμματος εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, των αρχών της ισότητας και του πλουραλισμού όσο και για ανατροπή κοινωνικών στερεότυπων και προκαταλήψεων, που επενεργούν αρνητικά στις δυνατότητες των μαθητών και μαθητριών για προσωπική ανάπτυξη και αναπαράγουν αδικαιολόγητες διακρίσεις και αθέμιτους αποκλεισμούς.

8. Το άρθρο 28 του Συντάγματος κατοχυρώνει τη θεμελιώδη αρχή της ισότητας ενώπιον του νόμου, της διοίκησης και της δικαιοσύνης και το δικαίωμα των πολιτών, ανεξάρτητα φύλου, να τυγχάνουν ίσης προστασίας και μεταχείρισης, χωρίς ουδεμία διάκριση άμεση και έμμεση συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων εκπαίδευσης όπου εμπίπτει και ο αθλητισμός .

9. Επίσης, το άρθρο 21 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαγορεύει κάθε διάκριση, ιδίως λόγω φύλου και το άρθρο 23 ορίζει ότι η ισότητα ανδρών και γυναικών πρέπει να εξασφαλίζεται σε όλους τους τομείς.

Κατά προέκταση των ανωτέρω, και λαμβάνοντας  υπόψην ότι το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, κατά τη λήψη απόφασης για συμμετοχή στο παγκόσμιο πρωτάθλημα πετοσφαίρισης μαθητικής ομάδας αγοριών και αποκλεισμού αντίστοιχης ομάδας κοριτσιών, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη αντικειμενικά κριτήρια ως προς την τελική του απόφαση η οποία θα σχετίζεται με τον συγκεκριμένο σκοπό και οχι λόγους οι οποίοι εκφεύγουν αυτού (σκοπού)   .

Μια τέτοια αυθαίρετη απόφαση θα συνεπάγεται παραβίαση της ευρωπαϊκής και συνταγματικής αρχής της ισότητας των φύλων, αλλά και Ευρωπαϊκής  Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που απαγορεύει κάθε διάκριση και θα είναι αντίθετη με τις προσπάθειες που καταβάλλονται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για καταπολέμηση και εξάλειψη των στερεότυπων που εξακολουθούν επικρατούν ως προς τη συμμετοχή των γυναικών στο τομέα του αθλητισμού και θα αποθαρρύνει ειδικότερα τις όποιες προσπάθειες καταβάλλονται μέσω του εκπαιδευτικού προγράμματος από τις σχολικές μονάδες για ενίσχυση αυτής της συμμετοχής.

Άλλωστε σύμφωνα με ην ομολογία του ΕΔΔΑ «η έννοια της διάκρισης περιλαμβάνει συνήθως τις περιπτώσεις στις οποίες ένα πρόσωπο ή μια ομάδα υφίσταται,χωρίς επαρκείς δικαιολογίες ,χειρότερη μεταχείριση απο κάποιο άλλο ,ακόμα και αν η Σύμβαση δεν απαιτεί την πιο ευνοϊκή μεταχείριση» 

Ως εκ τούτου εισηγούμαι  όπως τα παραπάνω ληφθούν υπόψη κατά την άσκηση της διακριτικής σας ευχέρειας στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων  σας προτού ληφθεί η τελική σας απόφαση .