Η μοναξιά παραδοσιακά συνδέεται με τους ηλικιωμένους, καθώς τείνουν να γίνονται λιγότερο κοινωνικοί όσο μεγαλώνουν. Σύμφωνα με έρευνα δε, στην Κύπρο καταγράφηκαν τα πιο υψηλά ποσοστά μοναξιάς στους ενήλικες. 

Ωστόσο, στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι οι ηλικιωμένοι που βιώνουν τα υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς — είναι οι μεσήλικες, ηλικίας 50 ετών και άνω.

Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Emory στη Τζόρτζια μελέτησαν τα ποσοστά μοναξιάς σε 29 χώρες, σε άτομα ηλικίας από 50 έως 90 ετών.

Η Δρ Robin Richardson, καθηγήτρια στο πεδίο των κοινωνικών αιτιών των ψυχικών διαταραχών στο Emory, δήλωσε στη DailyMail ότι «υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι οι άνθρωποι αισθάνονται πιο μόνοι όσο γερνούν, αλλά στις ΗΠΑ ισχύει το αντίθετο, καθώς οι μεσήλικες είναι πιο μόνοι από τις μεγαλύτερες γενιές».

Οι ερευνητές του Emory, σε συνεργασία με συναδέλφους από το Πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη, το Πανεπιστήμιο McGill στον Καναδά και το Πανεπιστήμιο Mayor στο Σαντιάγο της Χιλής, ανέλυσαν δεδομένα από περισσότερα από 64.000 άτομα από χώρες της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.

Στόχος τους ήταν να εξετάσουν τη συχνότητα εμφάνισης της μοναξιάς και τη σχέση της με παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο και η υγεία, προσπαθώντας να εντοπίσουν τι επηρεάζει τη μοναξιά στην τρίτη ηλικία.

Οι ΗΠΑ παρουσίασαν πολύ υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς στους μεσήλικες από κάθε άλλη χώρα της μελέτης, εκτός από την Ολλανδία.

Οι ερευνητές υπολόγισαν βαθμολογίες μοναξιάς (0–6) χρησιμοποιώντας τυποποιημένες ερωτήσεις από τρεις μεγάλες έρευνες για τη γήρανση. Οι ΗΠΑ κατετάγησαν στην 25η θέση με σκορ 1,4.

Η απουσία γάμου, η ανεργία, η κατάθλιψη και η κακή υγεία ήταν βασικοί παράγοντες μοναξιάς στους μεσήλικες, ενώ σε άλλες χώρες οι ίδιοι παράγοντες επηρέαζαν περισσότερο τους ηλικιωμένους.

Οι ενήλικες στη Δανία ανέφεραν τα χαμηλότερα επίπεδα μοναξιάς, ενώ στην Ελλάδα και την Κύπρο καταγράφηκαν τα υψηλότερα.

Οι βαθμολογίες μοναξιάς βασίστηκαν σε μεγάλες, εθνικά αντιπροσωπευτικές έρευνες, όπως η Έρευνα για την Υγεία, τη Γήρανση και τη Συνταξιοδότηση στην Ευρώπη (2019–2020), η Έρευνα Υγείας και Συνταξιοδότησης των ΗΠΑ και η Μελέτη Υγείας και Γήρανσης του Μεξικού.

Οι ερωτήσεις περιλάμβαναν: «Πόσο συχνά αισθάνεστε ότι σας λείπει η συντροφιά;», «Πόσο συχνά αισθάνεστε ότι μένετε απ’ έξω;» και «Πόσο συχνά αισθάνεστε απομονωμένοι από τους άλλους;». Οι απαντήσεις βαθμολογήθηκαν ως εξής: 0 (σχεδόν ποτέ), 1 (μερικές φορές), 2 (συχνά), με άθροισμα από 0 έως 6.

Οι σκανδιναβικές και δυτικοευρωπαϊκές χώρες ανέφεραν τα χαμηλότερα επίπεδα μοναξιάς, με τη Δανία (0,4), την Ελβετία (0,5) και την Αυστρία (0,5) να προηγούνται.

Οι ερευνητές σημείωσαν ότι χώρες όπως η Δανία διαθέτουν πιο ισχυρά κοινωνικά δίχτυα ασφαλείας – δωρεάν δημόσια υγειονομική περίθαλψη, επιδοτούμενη φροντίδα παιδιών, εγγυημένες συντάξεις, άδειες γονέων με αποδοχές, παροχές για αναπηρίες και στέγαση – που μειώνουν το άγχος και αυξάνουν την εμπιστοσύνη στους θεσμούς.

Η Δανία διατηρεί επίσης την κουλτούρα του Hygge, που προάγει τη ζεστασιά, την άνεση και τη σύνδεση, καθώς και την έμφαση στην οικογένεια και στην ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Ο σχετικά μικρός και πολιτισμικά ομοιογενής πληθυσμός ενισχύει την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Η Νότια και Ανατολική Ευρώπη καταγράφουν τα υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς, ιδιαίτερα η Ελλάδα και η Κύπρος (και οι δύο με 1,7), ακολουθούμενες από τη Σλοβακία (1,5) και την Ιταλία (1,3). Πιθανοί παράγοντες είναι η οικονομική αστάθεια, τα ασθενέστερα κοινωνικά δίχτυα και η φθίνουσα οικογενειακή υποστήριξη.

Η απουσία κοινωνικού δικτύου ασφαλείας και η ανεργία συνδέονται με υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς στους μεσήλικες στις ΗΠΑ.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα εργαλείο που ονομάζεται Δείκτης Συγκέντρωσης (COIN) για να εξετάσουν πώς εξελίσσεται η μοναξιά από τα 50 έως τα 90 έτη. Το εργαλείο αυτό παρήγαγε γραφήματα που δείχνουν αν η μοναξιά είναι πιο συχνή στους μεσήλικες (50–60 ετών) ή στους ηλικιωμένους (70 και άνω).

Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Aging & Mental Health.

Ο Δρ. Esteban Calvo, Κοσμήτορας Κοινωνικών Επιστημών και Τεχνών στο Πανεπιστήμιο Mayor της Χιλής, ανέφερε: «Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η μοναξιά δεν είναι μόνο ένα ζήτημα της τρίτης ηλικίας. Πολλοί μεσήλικες — που παλεύουν με εργασία, φροντίδα και απομόνωση — είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι και χρειάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις όσο και οι ηλικιωμένοι».

«Σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να διευρύνουμε τους ελέγχους για κατάθλιψη και στις μεσήλικες ηλικίες, να ενισχύσουμε τη στήριξη για όσους είναι άνεργοι ή άγαμοι και να προσαρμόσουμε αυτές τις προσπάθειες στο πλαίσιο κάθε χώρας — γιατί μια ενιαία λύση δεν μπορεί να επιλύσει ένα τόσο παγκόσμιο πρόβλημα».

Ο πρώην Γενικός Χειρουργός των ΗΠΑ, Vivek Murthy, χαρακτήρισε τη μοναξιά «επιδημία» στις ΗΠΑ, επισημαίνοντας τη σύνδεσή της με τον εθισμό και τη βία. Σημείωσε ότι «η μοναξιά είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα κακό συναίσθημα — βλάπτει την υγεία τόσο του ατόμου όσο και της κοινωνίας. Συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, άνοιας, εγκεφαλικού, κατάθλιψης, άγχους και πρόωρου θανάτου.

Οι αρνητικές συνέπειες μιας κοινωνίας χωρίς κοινωνική σύνδεση φαίνονται στα σχολεία, στους εργασιακούς χώρους και στους δημόσιους θεσμούς, όπου η απόδοση, η παραγωγικότητα και η συμμετοχή φθίνουν».

Διαβάστε επίσης: Η «σκοτεινή» προφητεία του Αγίου Μαλαχία για τη διαδοχή του Πάπα