Η οργανική χημεία έχει ανοίξει νέες ευκαιρίες έρευνας για την αρχαιολογία, με την Ανάλυση Οργανικών Υπολειμμάτων (ORA) να αποτελεί μία από τις πιο πρόσφατες μεθόδους, η οποία εξετάζει τα οργανικά κατάλοιπα και έχει εξελιχθεί σε βασικό εργαλείο στις επιστημονικές αρχαιολογικές ανασκαφές. Όταν συνδυάζεται με άλλες ιστορικές επιστήμες, η ORA μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη γνώση μας για το παρελθόν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση του οπίου από την αρχαιότητα, και η Κύπρος αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς στην έρευνα αυτή.

Σύμφωνα με το Biblical Archeology, η αλληλεπίδραση του ανθρώπου με τον παπαρούνα (Papaver somniferum L.), από την οποία παράγεται το όπιο, είναι μακρόχρονη και πολυδιάστατη, καθώς χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή φαρμάκων, καλλυντικών και αρωμάτων. Στην αρχαιότητα, το όπιο καταναλωνόταν με διάφορους τρόπους, όπως μέσω ποτών ή αρωματικών μιγμάτων. Στη Κύπρο και την Κρήτη, έχει βρεθεί αρχαιολογικό υλικό που δείχνει τη χρήση του οπίου μέσω σωλήνων καπνίσματος και άλλων συσκευών για εισπνοή.

Συγκεκριμένα, η μελέτη των αγγείων Base Ring από την Κύπρο, που βρέθηκαν στην περιοχή της Τελ Μπεθ-Σεμές στο Ισραήλ, δείχνει ότι αυτά τα αγγεία δεν περιείχαν όπιο, όπως είχε αρχικά υποτεθεί. Αντ' αυτού, τα αγγεία περιείχαν αρωματικά μίγματα από φυτά με ιατρικές και καλλυντικές ιδιότητες, όπως η μέντα και το φλισκούνι. Ωστόσο, άλλες μελέτες, όπως η ανίχνευση του αλκαλοειδούς νοσκαπίνης σε άλλα αγγεία στην Κύπρο, υποδεικνύουν ότι οι αρχαίοι κάτοικοι της Κύπρου είχαν γνώση των ηρεμιστικών ιδιοτήτων του παπαρούνα, ακόμη και για τη χρήση του από βρέφη για ύπνο.

Η έρευνα αυτή αναδεικνύει τη σημασία της Οργανικής Ανάλυσης Υπολειμμάτων (ORA) στην κατανόηση της αρχαίας χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών και επισημαίνει τις προκλήσεις στην ανάλυση αρχαίων οργανικών καταλοίπων, με την Κύπρο να παραμένει σημαντικό σημείο αναφοράς στην κατανόηση αυτών των πρακτικών.