Το ζήτημα της διδακτέας ύλης στην Ιστορία στα σχολεία της Κύπρου είναι ένα θέμα το οποίο πηγαινοέρχεται συχνά στην επικαιρότητα. Περισσότερο απασχολεί το τι περιλαμβάνουν τα βιβλία των μαθητών μας για την Ιστορία της Κύπρου και ειδικότερα των γεγονότων της πρόσφατης ιστορίας του τόπου μας, με το προδοτικό πραξικόπημα, τις διακοινοτικές ταραχές και την τουρκική εισβολή.
Μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις, πολιτικά κόμματα εκφράζουν την ανάγκη για αλλαγή των βιβλίων μιας και τα βιβλία που δίνονται σήμερα στους μαθητές χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1990, ενώ υπάρχει πάντα ανοικτό το θέμα για το τι διδάσκονται τελικά οι μαθητές και αν όσα αναγράφονται στα βιβλία είναι η σωστή ιστορία της χώρας μας.
Το SigmaLive παρουσιάζει αναλυτικά τα βιβλία που διδάσκονται οι μαθητές της Κύπρου από την Α’ Γυμνασίου μέχρι της Γ’ Λυκείου.
Το όλο υλικό βρίσκεται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας.
Η έρευνα του SigmaLive περιορίζεται στους τίτλους των βιβλίων, τα περιεχόμενα, τις εκδόσεις και στους συγγραφείς.
«H Κατεχόμενη Γη Μας»
Το βιβλίο «H Κατεχόμενη Γη Μας» διδάσκεται σε Γυμνάσια και Λύκεια.
Πρώτη Έκδοση: 1991
Δεύτερη Έκδοση: 1993
Τρίτη Έκδοση: 2014
Επανέκδοση: 1996
Επανέκδοση: 1999
Συγγραφή και επιμέλεια: Πίτσα Πρωτοπαπά
Α' Γυμνασίου
Αρχαία Ιστορία - A' Γυμνασίου
Συγγραφείς
Θεόδωρος Κατσουλάκος
Γεωργία Κοκκορού - Αλευρά
Βασίλειος Σκουλάτος
Ιστορία της Κύπρου για το Γυμνάσιο
Πρώτη Έκδοση: 1994
Ανατύπωση: 1996, 1997 (με ελαφρές αλλαγές), 2016
Β' Γυμνασίου
Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία - B’ Γυμνασίου
Συγγραφείς
Ιωάννης Δημητρούκας
Θουκυδίδης Ιωάννου
Το βιβλίο «Ιστορία της Κύπρου για το Γυμνάσιο» το συναντήσαμε και στην Α' Γυμνασίου
Διδάσκοντας για τη Βυζαντινή Κύπρο μέσα από τις πηγές
Έρευνα, Μεταφράσεις, Συγγραφή: Χρήστος Αργυρού
Έκδοση Α' 2011
Γ' Γυμνασίου
Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία
Συγγραφείς
Ευαγγελία Λούβη
Δημήτριος Χρ. Ξιφαράς
Το βιβλίο «Ιστορία της Κύπρου για το Γυμνάσιο» - Το συναντήσαμε και στην Α' Γυμνασίου
Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή
Συγγραφείς:
Στέλλα Σωτηρίου
Στυλιανή Κορδονούρη
Αικατερίνη Ζαφρανίδου
Πολιτική Αγωγή
Συγγραφή: Μαίρη Κουτσελίνη
Α' Έκδοση: 1996
Β' 'Έκδοσή: 1998 (αναθεωρημένη)
Επανέκδοση: 2002
Γ' Έκδοση: 2004 (μερική αναθεώρηση)
Ανατύπωση: 2015
Α' Λυκείου
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Συγγραφέας: Αντώνης Μαστραπάς
Ιστορία της Κύπρου από τη Νεολιθική μέχρι τη Ρωμαϊκή Εποχή
Συγγραφή:
Αγγελική Παντελίδου
Κωνσταντία Χατζηκωστή
Ιάκωβος Χρίστου
Έκδοση: 1990
Β' Έκδοση: 1992
Γ' Έκδοση: 1995
Β'Λυκείου
Το βιβλίο «Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου» το συναντάμε στην Α' Λυκείου
Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου 565-1815
Συγγραφική ομάδα
Ιωάννης Δημητρούκας
Θουκυδίδης Π. Ιωάννου
Κώστας Μπαρούτας
Ιστορία της Κύπρου - Βυζαντινή περίοδος
Συγγραφή:
Αγγελική Παντελίδου
Κωνσταντία Χατζηκωστή
Α' Έκδοση: 1991
Α' Επανέκδοση: 1994
Β' Έκδοση: 1996
Β' Επανέκδοση: 1998
Ιστορία της Κύπρου (Μεσαιωνική - Νεότερη 1192-1974)
Συγγραφή:
Αγγελική Παντελίδου
Κωνσταντία Χατζηκωστή
Α' Έκδοση: 1992
Β' Έκδοση: 1994
Γ' Ανατύπωση: 1997
Δ' Ανατύπωση: 1999
Ε' Έκδοσή: 2002
Το βιβλίο «Διδάσκοντας για τη Βυζαντινή Κύπρο μέσα από τις πηγές» το συναντάμε στη Β' Λυκείου
Γ' Λυκείου
Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσμου
Συγγραφείς
Ιωάννης Κολιόπουλος
Κωνσταντίνος Σβολόπουλος
Ευάνθης Χατζηβασιλείου
Θεόδωρος Νημάς
Χάρις Σχολινάκη-Χελιώτη
Το βιβλίο η Ιστορία της Κύπρου (Μεσαιωνική - Νεότερη 1192-1974) το συναντάμε και στη Β' Λυκείου
Πολιτική Αγωγή - Β' Λυκείου
Το SigmaLive ζήτησε τη θέση της Υπουργού Παιδείας Αθηνάς Μιχαηλίδου για το θέμα διδασκαλίας της Ιστορίας στα σχολεία.
Στη δήλωση της, η κα. Μιχαηλίδου ανέφερε ότι «σε σχέση με τα γεγονότα της σύγχρονης κυπριακής Ιστορίας, που σχετίζονται με το κυπριακό πρόβλημα (διακοινοτικές ταραχές, πραξικόπημα, εισβολή), αναφορές σε αυτά περιλαμβάνονται τόσο στα επικαιροποιημένα Αναλυτικά Προγράμματα όσο και στα υφιστάμενα σχολικά εγχειρίδια των τάξεων στις οποίες διδάσκεται η σύγχρονη Ιστορία».
Η δήλωση της
Όπως έχει κατά καιρούς δηλωθεί, τόσο από την ίδια την Υπουργό Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας όσο και άλλους αρμοδίους του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ), βασικός σκοπός της διδασκαλίας της Ιστορίας στα δημόσια σχολεία της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα πρέπει να είναι η καλλιέργεια ιστορικού γραμματισμού. Η παράλληλη, δηλαδή, ανάπτυξη γνώσης περιεχομένου για το παρελθόν και επιστημολογικής κατανόησης για την Ιστορία. Η πρώτη πτυχή του ιστορικού γραμματισμού αναφέρεται στην ανάπτυξη γνώσης για τα γεγονότα, περιόδους, φαινόμενα και προσωπικότητες του παρελθόντος. Η δεύτερη πτυχή αναφέρεται στην ανάπτυξη εννοιολογικής κατανόησης, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που έχουν να κάνουν με το πώς μελετούμε και σκεφτόμαστε για το παρελθόν. Σε αυτή την προσέγγιση, μετακινούμαστε από την παραδοσιακή προσήλωση στην μετάδοση μιας αφήγησης μέσω της απομνημόνευσης πληροφοριών, οι οποίες, όπως προκύπτει από την εμπειρία των εκπαιδευτικών αλλά και τη διεθνή έρευνα, στην πλειονότητα τους δεν διατηρούνται στην μνήμη. Αντί αυτού, επιδιώκουμε να βοηθήσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες να οικοδομήσουν ιστορική γνώση και ιστορική σκέψη, οι οποίες τα βοηθούν να σκεφτούν κριτικά και ορθολογικά για το παρελθόν αλλά και για το πώς αυτό σχετίζεται με το παρόν και το μέλλον.
Ως ΥΠΑΝ πιστεύουμε ακράδαντα ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην εκπαίδευση πολιτών του μέλλοντος οι οποίοι/οποίες θα βλέπουν το παρελθόν κριτικά, θα αντιλαμβάνονται τη σημασία της τεκμηρίωσης των διαφόρων ισχυρισμών και ερμηνειών, θα μπορούν να αξιολογήσουν την αξιοπιστία και εγκυρότητά των διαφόρων πηγών πληροφόρησης. με τις οποίες έρχονται σε επαφή εντός και εκτός της σχολικής τάξης, και θα χρησιμοποιούν αυτή την ιστορική γνώση και κατανόηση για να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία την οποία ζουν.
Ως ΥΠΑΝ αναγνωρίζουμε ότι για την επίτευξη των πιο πάνω πρέπει να γίνουν πολλές και ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο που προσεγγίζουμε το μάθημα της Ιστορίας σε όλες τις βαθμίδες. Όπως μας πληροφορεί η διεθνής έρευνα στον χώρο της παιδαγωγικής της Ιστορίας, αυτές οι αλλαγές μπορούν να προκύψουν μόνο μέσα από τον εκσυγχρονισμό των Αναλυτικών Προγραμμάτων και των σχολικών εγχειριδίων, αλλά και τη συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που διδάσκουν Ιστορία. Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έχει ήδη γίνει με τη διαδικασία επικαιροποίησης των Αναλυτικών Προγραμμάτων, η οποία επικεντρώθηκε στην επικαιροποίηση και μείωση της διδακτέας ύλης, ώστε αυτή να περιοριστεί στην αναγκαία για την οικοδόμηση ενός συνεκτικού και επαρκούς σώματος ιστορικής γνώσης και την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων που σχετίζονται με την Ιστορία. Κατά την παρούσα σχολική χρονιά, τα επικαιροποιημένα Αναλυτικά Προγράμματα θα αξιολογηθούν, μέσα από την παρακολούθηση της εφαρμογής τους στα σχολεία, ώστε να διαπιστωθούν πιθανές ανάγκες για τροποποιήσεις.
Αν και είχαμε μια καθυστέρηση μερικών μηνών σε σχέση με τον αρχικό μας προγραμματισμό, αυτή την περίοδο προχωρούμε στη διαδικασία ανταλλαγής απόψεων με ειδικούς σε θέματα Ιστορίας και Παιδαγωγικής της Ιστορίας, εντός και εκτός του ΥΠΑΝ, με στόχο τη διαπίστωση συγκεκριμένων αναγκών σε σχέση με τον εκσυγχρονισμό των σχολικών εγχειριδίων και τον καθορισμό των επόμενων βημάτων σε αυτή την πολύ σημαντική πτυχή της διδασκαλίας του μαθήματος. Όπως και στην περίπτωση των Αναλυτικών Προγραμμάτων, ο εκσυγχρονισμός των σχολικών εγχειριδίων θα στοχεύει στην επικαιροποίηση του περιεχομένου τους, ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα νεότερα πορίσματα που προκύπτουν από τον χώρο της επιστήμης της Ιστορίας και τη μείωση της ύλης στην αναγκαία. Έμφαση, επίσης, θα δοθεί στην ανάπτυξη εννοιολογικής κατανόησης, αλλά και δεξιοτήτων και ικανοτήτων που σχετίζονται με τη μελέτη του παρελθόντος.
Τέλος, αναγνωρίζοντας τον κεντρικό ρόλο των εκπαιδευτικών σε οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής, βρισκόμαστε στη διαδικασία καταρτισμού ενός συνολικού πλάνου επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών που διδάσκουν Ιστορία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Σε σχέση με τα γεγονότα της σύγχρονης κυπριακής Ιστορίας, που σχετίζονται με το κυπριακό πρόβλημα (διακοινοτικές ταραχές, πραξικόπημα, εισβολή), αναφορές σε αυτά περιλαμβάνονται τόσο στα επικαιροποιημένα Αναλυτικά Προγράμματα όσο και στα υφιστάμενα σχολικά εγχειρίδια των τάξεων στις οποίες διδάσκεται η σύγχρονη Ιστορία. Όπως και στην περίπτωση των υπόλοιπων ιστορικών περιόδων, κατά τη διαδικασία εκσυγχρονισμού των εγχειριδίων, η προσέγγιση των πιο πάνω γεγονότων θα λαμβάνει υπόψη τη σύγχρονη επιστημονική γνώση για αυτά καθώς και τις σύγχρονες προσεγγίσεις στη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου.
