Η επόμενη μέρα του δείπνου μεταξύ Χριστοδουλίδη-Τατάρ και των εγγυητριών δυνάμεων έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον της τουρκικής πολιτικής ανάλυσης, που φέρνει στο προσκήνιο ξανά ιδέες και βήματα, που θα βοηθούσαν στη διευθέτηση του Κυπριακού. Σε αυτό το πλαίσιο, έμπειροι Τούρκοι αναλυτές, όπως ο Γιουσούφ Κανλί, επανέρχονται με προτάσεις που συνδέονται, ωστόσο με παλαιότερες ιδέες, όπως το σχέδιο Άτσεσον και η παραχώρηση δικαιωμάτων της Τουρκίας στην Κύπρο μέσω της ΕΕ, για να εξεταστούν στις νέες ‘ανεπίσημες συνομιλίες’ υπό σύγχρονες συνθήκες.

Ανεπίσημη αναζωπύρωση διαπραγματεύσεων 

Αν και οι δύο πλευρές ανακοινώνουν ότι η διαπραγματευτική διαδικασία δεν έχει ξεκινήσει επίσημα, η σύνοδος 2+1 στη Νέα Υόρκη ανέδειξε de facto την έναρξη νέας προσπάθειας, αναφέρει ο Γιουσούφ Κανλί στη σημερινή του ανάλυση στο YetkinReport.

«Όσο και αν οι δύο πλευρές ανακοινώνουν ότι δεν έχει ξεκινήσει επίσημα η διαπραγματευτική διαδικασία για την Κύπρο, η ανεπίσημη σύνοδος κορυφής 2+1 στη Νέα Υόρκη ξεχωρίζει ως de facto σημάδι πως έχει αναζωπυρωθεί η αναζήτηση μιας λύσης. Αποφασίστηκε αφενός να υπάρξει εκ νέου συνάντηση και αφετέρου η επόμενη συνάντηση να οργανωθεί με τη μορφή 4+1, δηλαδή με τη συμμετοχή της Τουρκίας και της Ελλάδας».

Σχέδιο Acheson: Η επιστροφή μιας παλιάς ιδέας 

Ανάμεσα στις λύσεις που εξετάζονται, σύμφωνα με τον Κανλί, για το ζήτημα των εγγυητριών δυνάμεων, συζητούνται προσεγγίσεις όμοιες με το παλιό σχέδιο Acheson, το οποίο πρόβλεπε παραχώρηση στρατιωτικής βάσης στην Τουρκία, όπως στη Βρετανία.

«Μεταξύ των προτεινόμενων λύσεων για το ζήτημα των εγγυητών, συζητούνται εκ νέου παρόμοιες προσεγγίσεις με το σχέδιο Acheson, τη δεκαετία του 1960, το οποίο προέβλεπε την παραχώρηση στρατιωτικής βάσης στην Τουρκία στο νησί. Μια τέτοιου είδους πρόταση διατηρεί ακόμη την ισχύ της ως φόρμουλα, αλλά θα μπορούσε να εξεταστεί σε μία πιο σύγχρονη εκδοχή», υποστηρίζει.

Παραχώρηση δικαιωμάτων στην Τουρκία από την ΕΕ 

Μια άλλη πρόταση που κερδίζει έδαφος, σύμφωνα πάντα με τον Τούρκο ειδικό, είναι η παραχώρηση κάποιων δικαιωμάτων στην Τουρκία μέσω της ΕΕ, ειδικά για το νησί.

«Η ιδέα αφορά ένα μοντέλο περιορισμένης εταιρικής σχέσης, όπου η Τουρκία θα απολαμβάνει δικαιώματα παρόμοια με εκείνα της Ελλάδας μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Αυτή η πρόταση, που θυμίζει το βρετανο-ιρλανδικό μοντέλο, θα μπορούσε να εγγυηθεί την πρόσβαση της Τουρκίας στους ενεργειακούς πόρους της ανατολικής Μεσογείου», σημειώνει ο Κανλί, προκρίνοντας ότι «αυτά τα βήματα ξεχωρίζουν ως μικρές αλλά κρίσιμες εξελίξεις στις επί μακρόν παγωμένες διαπραγματεύσεις του Κυπριακού. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Τουρκία και την Ελλάδα να αναλάβουν έναν ‘διευκολυντικό’ ρόλο σε αυτή τη διαδικασία».

Ενεργειακοί πόροι: ο καθοριστικός παράγοντας πλέον για τη λύση

Στην εξίσωση του Κυπριακού έχει προστεθεί ένα πολύ καθοριστικό ζήτημα: Τα αποθέματα φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο, τα οποία έχουν ενισχύει τη γεωπολιτική σημασία της Κύπρου.

«Αλλά το ενεργειακό ζήτημα παραμένει πεδίο σύγκρουσης μεταξύ των κρατών της περιοχής, με την Τουρκία να επιδιώκει μερίδιο στους πόρους αυτούς», παραδέχεται ο Τούρκος αναλυτής.

Γιατί επιβάλλεται η διατήρηση του τουρκικού στρατού στην Κύπρο

Η στάση της Τουρκίας, ιδίως όσον αφορά τη στρατιωτική της παρουσία στο νησί και τα δικαιώματα των εγγυητών, ξεχωρίζει ως ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα στις διαπραγματεύσεις, παραδέχεται ο Κανλί, αλλά τη θεωρεί ακόμη εύλογη και επιβεβλημένη να διατηρηθεί, καθώς η άρση του εμπάργκο όπλων από τις ΗΠΑ και οι στρατιωτικές βάσεις, που προσπαθούν να δημιουργήσουν στην ελεύθερη Κύπρο, εντείνουν την τουρκική ανησυχία.

«Το εγγυητικό καθεστώς διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για τις στρατιωτικές ισορροπίες στην περιοχή. Ιδίως οι στρατηγικές των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ για την ενίσχυση της στρατιωτικής τους παρουσίας στην περιοχή συγκαταλέγονται στους παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα το Κυπριακό. Η άρση του εμπάργκο όπλων των ΗΠΑ κατά της Κύπρου και η προσπάθειά τους να δημιουργήσουν στρατιωτικές βάσεις στο νησί εκλαμβάνονται ως μια απειλή από την Τουρκία».

Μέχρι την Άνοιξη η προσπάθεια

Η διαδικασία αυτή θα είναι ένα μακρύ και πολύπλοκο ταξίδι που θα διαρκέσει μέχρι την επόμενη Άνοιξη, προβλέπει ο Γιουσούφ Κανλί, με τη συμμετοχή της Τουρκίας και της Ελλάδας ως «διευκολυντών» στη διαδικασία να είναι ζωτικής σημασίας, «καθώς οι αποφάσεις που θα ληφθούν θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στη στρατηγική των δύο χωρών».

Στο χέρι της Τουρκίας η επιτυχία της νέας διαδικασίας

Η επιτυχία της νέας ειρηνευτικής διαδικασίας στην Κύπρο θα εξαρτηθεί, ωστόσο, από μια λεπτή διπλωματική και πολιτική ισορροπία, ομολογεί ο Τούρκος αναλυτής και η ικανότητα της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει αυτή τη διπλωματία αποτελεσματικά στην ειρηνευτική διαδικασία για την Κύπρο, θα φανεί στο πώς θα διατηρήσει αυτή την ισορροπία με τις εγγυήτριες χώρες του νησιού, καθώς πώς θα διασφαλίσει την υποστήριξη της ΕΕ και του ΟΗΕ.