Τους τελευταίους μήνες η Ρωσία συγκεντρώνει στρατεύματα στα σύνορά της με την Ουκρανία, ξυπνώντας μνήμες από το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας και φόβους για μία νέα στρατιωτική εισβολή. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει καταθέσει μία εκτενή λίστα αιτημάτων για την απόσυρση των 100.000 στρατιωτών. Γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτά είναι άκρως υπερβολικά και μη αναγκαία για την ασφάλεια της Ρωσίας. Πραγματική απειλή από την Ουκρανία ή το ΝΑΤΟ δεν υπάρχει. Γιατί λοιπόν επέλεξε αυτή τη χρονική στιγμή για να κλιμακώσει την ένταση και πόσο θα θελήσει να τραβήξει το σχοινί; Πώς θα απαντήσουν σε ενδεχόμενη εισβολή ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση και τι σημαίνει η νέα αυτή γεωπολιτική κρίση για την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας; Απαντήσεις στα ερωτήματα προσπάθησαν να δώσουν οι αναλυτές του Fitch Solutions σε ένα webinar για τις εξελίξεις στην περιοχή.

 

Γιατί τώρα

Στόχος του Πούτιν επισήμως είναι να στείλει το μήνυμα ότι δεν θα επιτρέψει μία ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Αυτή τη στιγμή όμως η βορειοατλαντική συμμαχία δεν προτείνει κάτι τέτοιο στο Κίεβο - ούτε έχει φτάσει κοντά στο να το κάνει από το 2008. Οι δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή μετά το 2014 είναι τόσο μικρές που θα μπορούσαν να ανατραπούν πολύ εύκολα από τον ρωσικό στρατό. Ο Ρώσος πρόεδρος δεν αισθάνεται στρατιωτική απειλή, αλλά πρωτίστως πολιτική. Η στάση του θέλει κυρίως να στείλει μηνύματα στο εσωτερικό της χώρας, να τονώσει τη δημοτικότητά του. Η κλιμάκωση της αντιπαράθεσής της με τη Δύση συμπίπτει με την πιο σαρωτική επίθεση κατά των πολιτικών αντιπάλων του, αλλά και μία δραστική κάμψη στη δημοφιλία του, όπως εξήγησαν οι ειδικοί του Fitch.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Πούτιν χρησιμοποιεί την εξωτερική πολιτική για να ενισχύσει τη θέση του στο εσωτερικό. Αυτό ακριβώς έκανε και το 2014. Τότε, σύμφωνα με το Levada Center, η δημοτικότητά του εκτινάχθηκε από το 65% τον Ιανουάριο εκείνου του έτους στο 80% τον Φεβρουάριο, λίγες εβδομάδες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Η δριμεία κριτική και οι κυρώσεις από το εξωτερικό οδήγησαν στη συσπείρωση των Ρώσων γύρω από το πρόσωπο του ηγέτη τους, με τη δημοφιλία του να αγγίζει τελικά και το 90% εκείνη τη χρονιά, εν μέσω ισχυρισμών Πούτιν ότι η Ρωσία δεχόταν επίθεση από τη Δύση. Την τελευταία διετία, εν μέσω πανδημίας, η δημοτικότητα του Πούτιν κινείται σε πιο φυσιολογικά επίπεδα, ανάμεσα στο 59% και το 65%. Θα ήταν αξιοζήλευτα για πολλούς προέδρους. Αλλά για τον Πούτιν, που βρίσκεται εδώ και δύο δεκαετίες στην εξουσία, είναι ένα μήνυμα αφύπνισης. Όπως σχολιάζει και η Wall Street Journal «στον βαθμό που πιστεύει σε κάτι, αυτό δεν είναι μία ιδεολογία, αλλά το δικαίωμά του να είναι στην εξουσία». Όπως είχε πει και ο στενός συνεργάτης του Βιάτσεσλαβ Βολοντίν το 2014, «δεν υπάρχει σήμερα Ρωσία χωρίς Πούτιν. Η όποια επίθεση στον Πούτιν είναι μία επίθεση στη Ρωσία».

Το βασικό σενάριο

Από τη στιγμή που οι επιδιώξεις του Πούτιν έχουν να κάνουν πρωτίστως με τα δεδομένα στο εσωτερικό της χώρας του, το βασικό σενάριο για τον Fitch παραμένει ότι η Μόσχα θα αποφύγει μία στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τον οίκο, η Ρωσία έχει περισσότερα να χάσει παρά να κερδίσει από μία εισβολή. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι δεν υπάρχει αυτή τη το φορά «όρεξη» για ακόμη μία στρατιωτική επέμβαση, την ώρα που η πανδημία μαίνεται και η οικονομία δέχεται σοβαρές πιέσεις. Ένας πόλεμος άλλωστε σήμερα θα είχε σαφώς μεγαλύτερη διάρκεια, αφού η Ουκρανία έχει ενισχύσει σημαντικά τις στρατιωτικές της δυνάμεις, ενώ οι οικονομικές συνέπειές του θα ήταν βαρύτατες, υπερκαλύπτοντας τα όποια γεωπολιτικά οφέλη.

Και το κακό

Ωστόσο, στο webinar όλοι οι αναλυτές προειδοποίησαν ότι κανένα σενάριο, ακόμη και το πιο ζοφερό, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Και τούτο γιατί η Ρωσία βλέπει χώρες όπως η Ουκρανία και η Λευκορωσία ως ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Αν αισθανθεί υπερβολικά πιεσμένη, θα μπορούσε να δράσει κόντρα στην οικονομική λογική.

Ο Πούτιν θα πρέπει να υπολογίζει ότι ο Μπάιντεν μετά τη χαοτική και ντροπιαστική αποχώρηση από το Αφγανιστάν δεν θα θελήσει να φανεί πάλι αδύναμος. Αλλά και στην Ε.Ε. υπάρχουν πια περισσότερες κυβερνήσεις πρόθυμες για πιο σκληρή στάση έναντι της Ρωσίας, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τη νέα κυβέρνηση της Γερμανίας. Περιθώρια συμβιβασμών δεν υπάρχουν (όπως δείχνει και το γράφημα). Βεβαίως ΗΠΑ και Ε.Ε. θα απέφευγαν την άμεση στρατιωτική εμπλοκή. Ωστόσο θα μπορούσαν να προμηθεύσουν με εξοπλισμό την Ουκρανία, αλλά και να πολλαπλασιάσουν τις οικονομικές κυρώσεις. Μεταξύ άλλων, η Γερμανία θα μπορούσε να μπλοκάρει οριστικά την έγκριση του Nord Stream 2. Ακόμη και εάν το κακό σενάριο αποφευχθεί, οι νέες καθυστερήσεις στον Nord Stream 2 θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Και αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη για επίμονα υψηλές τιμές φυσικού αερίου για αρκετό καιρό ακόμη, όπως σημείωσαν οι αναλυτές του Fitch σε ερώτηση της «Ναυτεμπορικής».

«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος πολέμου εδώ και 30 χρόνια»

Μετά τη αποτυχημένη διάσκεψη ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών δήλωνε πως όπως «Φαίνεται ο κίνδυνος πολέμου στην περιοχή του ΟΑΣΕ είναι τώρα μεγαλύτερος από ο,τι ήταν ποτέ τα τελευταία 30 χρόνια». Αν και παραβλέπει τους πολέμους εκείνης της περιόδου στην πρώην Γιουγκοσλαβία και τμήματα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, το σχόλιό του υπογράμμισε το επίπεδο ανησυχίας στην Ευρώπη.

Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ είπε ότι οι προηγούμενες συναντήσεις οδήγησαν σε «αδιέξοδο» και δεν βρήκε κανέναν λόγο να επαναληφθούν τις επόμενες ημέρες. Όπως είπε μιλώντας στην  στην τηλεόραση RTVI ότι οι Ρώσοι στρατιωτικοί παρέχουν επιλογές στον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν σε περίπτωση που η κατάσταση στην Ουκρανία επιδεινωθεί, αλλά πρέπει να δοθεί μια ευκαιρία στη διπλωματία.
Το ρωσικό ρούβλι υποχώρησε περισσότερο από 2% έναντι του δολαρίου λόγω των σχολίων του, που προκάλεσαν επίσης ξεπούλημα κρατικών ομολόγων. Σύμφωνα με Reuters ότι η αγορά αντέδρασε εν μέρει στο σχόλιο του υφυπουργού απαντώντας σε ερώτηση, ότι ούτε θα επιβεβαίωνε ούτε θα απέκλειε το ενδεχόμενο η Ρωσία να αναπτύξει «στρατιωτική υποδομή» στην Κούβα και τη Βενεζουέλα.

Ο Σάλιβαν είπε ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ πίστευαν ότι η Ρωσία μπορεί να «επιλέξει να κατασκευάσει ένα πρόσχημα για εισβολή, μεταξύ άλλων μέσω δραστηριοτήτων δολιοφθοράς, κατηγορώντας την Ουκρανία ότι προετοιμάζει μια επικείμενη επίθεση κατά των ρωσικών δυνάμεων στην Ανατολική Ουκρανία». Η Ουάσιγκτον θα παράσχει λεπτομέρειες σχετικά εντός των επόμενων 24 ωρών.

Στο παιχνίδι οι κυβερνοεπιθέσεις

Η Ουκρανία δήλωσε σήμερα ότι έχει "αποδείξεις" πως η Ρωσία βρίσκεται πίσω από τη μαζική κυβερνοεπίθεση που σημειώθηκε εναντίον πολλών ουκρανικών υπουργείων την περασμένη εβδομάδα, ενώ η Microsoft προειδοποίησε ότι η κυβερνοεπίθεση πιθανόν να είναι πολύ σοβαρότερη από ό,τι αρχικά θεωρήθηκε.

"Όλες οι ενδείξεις παραπέμπουν στη Ρωσία για την κυβερνοεπίθεση. Η Μόσχα συνεχίζει να διεξάγει έναν υβριδικό πόλεμο", αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ουκρανικό υπουργείο ψηφιακής μεταρρύθμισης.

Το υπουργείο κάλεσε τους Ουκρανούς να μην πανικοβάλλονται λέγοντας ότι τα προσωπικά τους δεδομένα προστατεύονται.

Ο στόχος της επίθεσης, προστίθεται, "είναι μόνο να εκφοβίσουν την κοινωνία. Αλλά επίσης και να αποσταθεροποιήσουν την κατάσταση στην Ουκρανία, να αναστείλουν το έργο στον δημόσιο τομέα και να πλήξουν την εμπιστοσύνη των Ουκρανών στις αρχές", προστίθεται.

Το Κρεμλίνο νωρίτερα απέρριψε τους ισχυρισμούς αναφέροντας ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις πως η Ρωσία βρίσκεται πίσω από την επίθεση.

"Δεν έχουμε καμία σχέση με αυτό. Η Ρωσία δεν έχει καμία σχέση με αυτές τις κυβερνοεπιθέσεις", δήλωσε στο CNN ο εκπρόσωπος του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ.

"Οι Ουκρανοί κατηγορούν για τα πάντα τη Ρωσία, ακόμη και για την κακοκαιρία στη χώρα τους", είπε ο ίδιος στα αγγλικά.

Αργά την Παρασκευή το Κίεβο ανακοίνωσε ότι διαθέτει κάποιες «προκαταρκτικές ενδείξεις» που υποδηλώνουν μια πιθανή εμπλοκή των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών στη μαζική κυβερνοεπίθεση.

Σύμφωνα με μια ανακοίνωση της ουκρανικής υπηρεσίας ασφαλείας SBU, στις επιθέσεις που σημειώθηκαν τη νύχτα της Πέμπτης προς την Παρασκευή στοχοθετήθηκαν συνολικά 70 κυβερνητικοί ιστότοποι. Το περιεχόμενό τους «δεν τροποποιήθηκε και δεν σημειώθηκε καμία διαρροή προσωπικών δεδομένων», διαβεβαίωσε η SBU.

Για κάποια ώρα η ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών εμφάνιζε ένα μήνυμα στα ουκρανικά, στα ρωσικά και στα πολωνικά το οποίο έλεγε "να φοβάστε και να περιμένετε τα χειρότερα".

Εντός ωρών από την παραβίαση, η υπηρεσία ασφαλείας ανακοίνωσε ότι η πρόσβαση στις περισσότερες ιστοσελίδες που επλήγησαν αποκαταστάθηκε και ότι η ζημιά ήταν μικρή.

Αλλά η Microsoft προειδοποίησε σήμερα ότι η κυβερνοεπίθεση θα μπορούσε να αποδειχτεί πιο καταστροφική και να επηρεάσει περισσότερους οργανισμούς από ό,τι αρχικά θεωρούνταν.

Ο αμερικανικός κολοσσός λογισμικού σημείωσε ότι συνεχίζει να αναλύει το κακόβουλο λογισμικό και προειδοποίησε ότι αυτό μπορεί να καταστήσει τις κυβερνητικές ψηφιακές υποδομές μη λειτουργικές.

"Το κακόβουλο λογισμικό, το οποίο είναι σχεδιασμένο να μοιάζει με λυτρισμικό, αλλά δεν έχει τον μηχανισμό ανάκτησης λύτρων, στοχεύει να είναι πιο καταστροφικό και είναι σχεδιασμένο ώστε να καθιστά τις στοχευμένες συσκευές μη λειτουργικές αντί να αποσπά λύτρα", αναφέρει η Microsoft σε ανάρτησή της σε μπλογκ.

Σύμφωνα με την εταιρεία, δεν έχει μέχρι στιγμής εντοπιστεί ένας ένοχος όμως η εταιρεία προειδοποιεί ότι ο αριθμός των οργανισμών που έχουν πληγεί πιθανόν να είναι μεγαλύτερος από ό,τι θεωρείτο αρχικά.

"Οι ερευνητικές μας ομάδες έχουν εντοπίσει το κακόβουλο λογισμικό σε δεκάδες συστήματα που επλήγησαν και ο αριθμός αυτός μπορεί να μεγαλώσει όσο συνεχίζεται η έρευνά μας. Αυτά τα συστήματα διατρέχουν πολλούς κυβερνητικούς, μη κυβερνητικούς και άλλους οργανισμούς πληροφορικής, όλους με έδρα την Ουκρανία. Δεν γνωρίζουμε το παρόν στάδιο του λειτουργικού κύκλου του επιτιθέμενου ή πόσοι άλλοι οργανισμοί που έπεσαν θύματα μπορεί να βρίσκονται στην Ουκρανία ή σε άλλες γεωγραφικές τοποθεσίες", προσθέτει η εταιρεία.

Ο ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος Βίκτορ Ζόρα είπε την Παρασκευή στο AFP ότι η κυβερνοεπίθεση είναι μια από τις "μεγαλύτερες" των τελευταίων χρόνων.

Η Ουκρανία έχει μπει πολλές φορές στο στόχαστρο χάκερ τα τελευταία χρόνια, με τις επιθέσεις αυτές να αποδίδονται στη Ρωσία, όπως το 2017, εναντίον διάφορων υποδομών κρίσιμης σημασίας και το 2015, εναντίον ενός δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι σχέσεις Ουκρανίας-Ρωσίας είναι περισσότερο τεταμένες από ποτέ με το Κίεβο να κατηγορεί τη Μόσχα ότι έχει συγκεντρώσει στρατό στο σύνορό της ενόψει πιθανής εισβολής. Κάποιοι αναλυτές φοβούνται ότι η κυβερνοεπίθεση πιθανόν να είναι το πρελούδιο μιας στρατιωτικής επίθεσης.

Διαβάστε επίσης: Κρεμλίνο: Δυτικοί και Ρώσοι παραμένουν σε «εντελώς αποκλίνουσες» θέσεις

Πληροφορίες από Ναυτεμπορική-ΑΠΕ-ΜΠΕ-AFP-dpa