Στην ιστορία της ανθρωπότητας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι έφτιαχναν μνημεία και αγάλματα για να τιμήσουν τους θεούς, ήρωες,  βασιλείς, αυτοκράτορες, πάπες, αγίους και πολιτικούς τους. Τα πολιτιστικά αυτά μνημεία κατασκευάζονταν άλλοτε από θρησκευτικό φόβο, σεβασμό και εκτίμηση, άλλοτε κατόπιν ανωτέρας βίας προς όφελος της εξουσίας, εξυπηρετώντας πολιτικές/θρησκευτικές σκοπιμότητες.. Όταν όμως οι εποχές, οι συνήθειες και η νοοτροπία άλλαζαν, είναι συχνό φαινόμενο τα παλιά «είδωλα», συνήθως, να καταστρέφονταν κυρίως από λαϊκή οργή για να αντικατασταθούν ίσως αργότερα από νέα.

Το πέρασμα από την ελληνορωμαϊκή στην χριστιανική εποχή ήταν ένα τέτοιο παράδειγμα όπου καταστράφηκαν αγάλματα τα οποία θεωρούσαν ειδωλολατρία. 

 

Στην νεότερη ιστορία,  μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι λαοί των κρατών που βίωσαν το πείραμα του σοσιαλισμού αποκαθήλωσαν, ως ενδειξη διαμαρτυρίας, τα αγάλματα των κομμουνιστών ηγετών,  όπως του Βλαδιμίρ Λένιν.

Ο θάνατος του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόiντ στις ΗΠΑ από αστυνομικό προκάλεσε παγκόσμιες αναταραχές και διαδηλώσεις κατά του ρατισμού. Στο πλαίσιο αυτό, είδαμε τις τελευταίες μέρες μια σειρά από παγκόσμιες κινητοποιήσεις για καταπολέμιση του ρατσισμού και βανδαλισμούς σε μνημεία αφιερωμένα σε ανθρώπους που το παρελθόν τους συνδέεται με το εμπόριο σκλάβων ή τον ρατσισμό.     

Κόλστον –Μπρίστολ

 

Το BBC, σε ρεπορτάζ του απαρριθμεί μια σειρά από σχετικά περιστατικά της τελευταίας βδομάδας, σημειώνοντας πως όταν οι διαδηλωτές κατά του ρατσισμού στην Αγγλία κατέβασαν το άγαλμα ενός σκλαβέμπορα του 17ου αιώνα και το πέταξαν αμέσως στα βαθιά νερά ενός λιμανιού, το μήνυμα ήταν σαφές.

Τα πλοία του Έντουαρντ Κόλστον πιστεύεται ότι μετέφεραν περίπου 80.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά από την Αφρική στην Αμερική. Αλλά η μνήμη του τιμάται για αιώνες στην πόλη του Μπρίστολ, η οποία επωφελήθηκε από τον τεράστιο πλούτο του. Ενώ η κυβέρνηση καταδίκασε την πράξη την Κυριακή, οι διαδηλωτές δήλωσαν ότι ήλπιζαν ότι σήμαινε αλλαγή.

Οι παγκόσμιες διαμαρτυρίες, όπως αυτή του Μπρίστολ, ρίχνουν φως στην αποικιακή ιστορία των πόλεων ή στην ιδιοκτησία σκλάβων - και στα στοιχεία που την αντιπροσωπεύουν.

Χένρι Ντάντας –Σκωτία

Στην πρωτεύουσα της Σκωτίας, το Εδιμβούργο, το μνημείο του Hendry Dundas, ενός πολιτικού που καθυστέρησε την κατάργηση της δουλείας έχουν ζωγραφιστεί με σπρέι οι λέξεις "George Floyd" και "BLM" (Black Lives Matter).

Το μνημείο Melville ύψους 150μ., στην πλατεία του Αγίου Ανδρέα του Εδιμβούργου, ανεγέρθηκε το 1823. Ο Dundas υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς της χώρας κατά τον 18ο και 19ο αιώνα και είχε το ψευδώνυμο «ο άγνωστος βασιλιάς». Πρότεινε μια τροπολογία σε ένα νομοσχέδιο που θα είχε καταργήσει την δουλεία το 1792, επιλέγοντας μια πιο «σταδιακή» προσέγγιση. Αυτό επέτρεψε την μερική συνέχιση της δουλείας για ακόμα 15 χρόνια.  Χιλιάδες άνθρωποι υπέγραψαν ψηφίσματα ζητώντας την κατάργηση του μνημείου.

Εν μέσω διαμαρτυριών για το μνημείο, αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ότι θα προστεθεί μια πινακίδα που θα προσφέρει  λεπτομέρειες σχετικά με τους δεσμούς της πόλης με την δουλεία.«Πρέπει να πούμε την ιστορία μας και να βεβαιωθούμε ότι οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ιστορικά τον ρόλο του Εδιμβούργου στον κόσμο - όχι μόνο τα κομμάτια για τα οποία είμαστε περήφανοι, αλλά ειλικρινά τα κομμάτια για τα οποία ντρεπόμαστε επίσης», δήλωσε ο αρχηγός του Δημοτικού Συμβουλίου του Εδιμβούργου, Adam McVey στο BBC Σκωτίας.

Λεοπόλδος Β–Βέλγιο

Στο Βέλγιο, διαδηλωτές ζητούν με διαδικτυακά ψηφίσματα να αποσυναρμολογηθούν αγάλματα του βασιλέα με την μεγαλύτερη βασιλεία της χώρας, Λεοπόλδου Β.

Παρά τα ειρηνικά ψηφίσματα, ορισμένοι διαδηλωτές κατά του ρατσισμού έχουν αναλάβει πιο άμεση δράση. Μια προτομή του βασιλιά της αποικιακής εποχής στην πόλη της Γάνδης καλύφθηκε με κόκκινο χρώμα, με ύφασμα πάνω από το κεφάλι του με τις λέξεις «Δεν μπορώ να αναπνεύσω», τα τελευταία λόγια του  Τζορτζ Φλόιντ καθώς ο αστυνομικός γονάτιζε στον λαιμό του.

Στην Αμβέρσα, ένα άλλο άγαλμα του βασιλιά πυρπολήθηκε από διαδηλωτές και αργότερα απομακρύνθηκε από αξιωματούχους, οι οποίοι δήλωσαν ότι μεταφέρθηκε σε μουσείο. Στην πρωτεύουσα των Βρυξελλών, πάνω σε άγαλμα έγραψαν την λέξη «δολοφόνος».

Ο Βασιλιάς Λεοπόλδος Β κυβέρνησε το Βέλγιο από το 1865 έως το 1909, αλλά έμεινε στην μνήμη περισσόπτερο  για την αιματηρή κληρονομιά του στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ).

Μεταξύ 1885 και 1908, ο μονάρχης μιας από τις μικρότερες χώρες της Ευρώπης έφτιαξε την ΛΔΚ, τότε γνωστή ως το Ελεύθερο Κονγκό, ως  δική του ιδιωτική αποικία.

Το μετέτρεψε σε ένα τεράστιο στρατόπεδο εργασίας, κάνοντας περιουσία από το εμπόριο καουτσούκ. Εκείνοι που αντιστάθηκαν στην δουλεία συχνά πυροβολήθηκαν.

Ο Λεοπόλδος βασίλευσε την εποχή των  μαζικών  θανάτων  περίπου 10 εκατομμυρίων Κονγκολέζων. Έβαλε, επίσης, ανθρώπους από το Κογκό σε έναν ζωολογικό κήπο, στο Βέλγιο.

Αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τον έλεγχο του Ελεύθερου Κονγκό το 1908, αλλά η χώρα δεν απέκτησε ανεξαρτησία από το Βέλγιο μέχρι το 1960.

Κάποιοι που αντιτίθενται στην απομάκρυνση των αγαλμάτων λένε ότι ο πλούτος του Βελγίου οφείλεται στην επιτυχία του ως εμπορική οικονομία υπό τον βασιλιά Λεόπολδο Β.

Ο Στρατηγός Λι – Βιρτζίνια

Η αμερικανική πολιτεία της Βιρτζίνια αφαίρεσε ένα άγαλμα του ομόσπονδου στρατηγού Ρόμπερτ Ε Λι, το οποίο  είχε βανδαλιστεί στις διαμαρτυρίες του Τζορτζ Φλόιντ.

Ανακοινώνοντας την απόφαση κατάργησης του μνημείου 12 τόνων που ανεγέρθηκε το 1890, ο κυβερνήτης Ράλφ Νορθάμ είπε: «Δεν θιοθετούμε πλέον μια ψεύτικη εκδοχή της ιστορίας.

«Αυτό το άγαλμα υπήρχε εδώ και πολύ καιρό. Αλλά τότε ήταν λάθος και τώρα είναι λάθος. Έτσι, το κατεβάζουμε.», είπε.

Είναι μεταξύ πέντε ομοσπονδιακών αγαλμάτων στην λεωφόρο Monument, στην πρωτεύουσα της πολιτείας Ρίτσμοντ, που έχουν επισημανθεί με γκράφιτι κατά την διάρκεια των διαμαρτυριών, συμπεριλαμβανομένων μηνυμάτων για «διακοπή της λευκής υπεροχής».

Ο Ρόμπερτ Λι ήταν διοικητής του φιλελεύθερου Στρατού των Συνομοσπονδιακών Κρατών, ενός συνασπισμού νότιων κρατών, στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο του 1861 έως το 1865.

Ο Λι παντρεύτηκε επίσης μια από τις πλουσιότερες οικογένειες σκλάβων στην Βιρτζίνια και πήρε άδεια από το στρατό για να διαχειριστεί το οικογενειακό κτήμα μετά το θάνατο του πεθερού του. Συνάντησε αντίσταση από σκλάβους που περίμεναν να απελευθερωθούν.

Πολλοί στις ΗΠΑ βλέπουν τον Lee ως σύμβολο της ιστορίας της δουλείας και της φυλετικής καταπίεσης της χώρας.

Άλλα αγάλματα της Ομοσπονδίας έχουν επίσης βανδαλιστεί από διαδηλωτές. Μερικοί από αυτούς που πιστεύουν ότι τα αγάλματα των ομοσπονδιακών μορφών πρέπει να παραμείνουν στην θέση τους υποστηρίζουν ότι είναι δείκτες της ιστορίας των ΗΠΑ και του νότιου πολιτισμού.

Γουίνστον Τσώρτσιλ

Ένα άγαλμα στο Λονδίνο του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας Γουίνστον Τσώρτσιλ βανδαλίστηκε με γκράφιτι που τον χαρακτήριζαν «ρατσιστή». Ο Τσώρτσιλ επαινείται για το ότι οδήγησε την Βρετανία στην νίκη στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο πρώην βρετανός Πρωθυπουργός χαρακτηρίζεται στον ιστότοπο της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου ως «εμπνευσμένος πολιτικός, συγγραφέας, ρήτορας και ηγέτης» και ψηφίστηκε σε δημοσκόπηση του 2002 στο BBC ο σπουδαιότερος Βρετανός. Αλλά, για ορισμένους παραμένει μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη φιγούρα, εν μέρει λόγω των απόψεών του σχετικά με την φυλή. Οι επικριτές του κάνουν λόγο για ρατσιστική συμπεριφορά, για υπερασπιστή της «λευκής υπεροχής» και για υποτιμητικά σχόλια προς τους Ινδιάνους.