Συγκεκριμένα, η σκανδιναβική χώρα αρνήθηκε να επιβάλει lockdown ή αυστηρά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Αντιθέτως, η σουηδική κυβέρνηση επέλεξε να κρατήσει συμβουλευτική στάση, με συστάσεις για τηλεργασία, απομόνωση των ηλικιωμένων και αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων.

Μέχρι αυτή τη στιγμή, τα σύνορα της χώρας παραμένουν ανοιχτά, ενώ τα παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών εξακολουθούν να πηγαίνουν στο σχολείο.
Παράλληλα, οι περισσότερες επιχειρήσεις συνεχίζουν τη λειτουργία τους, συμπεριλαμβανομένων και των χώρων εστίασης και διασκέδασης.

Την περασμένη εβδομάδα, 22 επιστήμονες κατήγγειλαν αποτυχία της κυβέρνησης στον έλεγχο της πανδημίας ενώ έκαναν έκκληση για άμεση επιβολή αυστηρότερων μέτρων, μέσα από άρθρο τους στη σουηδική εφημερίδα Dagens Nyheter. Στο ίδιο άρθρο τόνισαν πως έχουν σημειωθεί πολλοί θάνατοι από τον ιό στους οίκους ευγηρίας της χώρας, ενώ παράλληλα ο δείκτης θνητότητας είναι σημαντικά υψηλότερος στη Σουηδία σε σχέση με τις γειτονικές χώρες όπου έχουν ήδη επιβληθεί αυστηρά μέτρα.

Αν και ο πληθυσμός της δεν διαφέρει πολύ από αυτόν της Ελλάδας, με 10,33 εκατομμύρια κατοίκους, μέχρι τις 22 Απριλίου στη χώρα έχουν σημειωθεί 15.322 επιβεβαιωμένα κρούσματα, 1.765 θάνατοι, 175 θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού και 515 ασθενείς σε σοβαρή-κρίσιμη κατάσταση.

Ωστόσο, ο επιδημιολόγος Άντερς Τέγκνελ, της Σουηδικής Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας που σχεδίασε τη στρατηγική της χώρας για την πανδημία, παραμένει αμετανόητος. Τα επιχειρήματα πίσω από τη στάση του ανέλυσε σε συνέντευξή του στο περιοδικό Nature.

Εξηγήστε μας την προσέγγιση της Σουηδίας για τον έλεγχο της πανδημίας του κοροναϊού.

Νομίζω ότι έχει δοθεί υπερβολική έμφαση στην ιδιαιτερότητα της προσέγγισής μας. Όπως πολλές άλλες χώρες, στοχεύουμε στην ισοπέδωση της καμπύλης μέσα από την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιβράδυνση της εξάπλωσης. Διαφορετικά, το σύστημα υγείας και η κοινωνία κινδυνεύουν με κατάρρευση. Δεν πρόκειται για μια νόσο που μπορεί κανείς να σταματήσει ή να ξεφορτωθεί, τουλάχιστον μέχρι την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου. Στόχος είναι η ανεύρεση μακροπρόθεσμων λύσεων που θα κρατήσουν την κατανομή των λοιμώξεων σε ικανοποιητικό επίπεδο. Κάθε χώρα επιδιώκει την εγκαθίδρυση αποστάσεων μεταξύ των ανθρώπων, εφαρμόζοντας τα μέτρα και τις δυνατότητες που έχει στη διάθεσή της. Για αυτό και εντέλει διαμορφώθηκαν ελαφρώς διαφορετικές στρατηγικές.

Η σουηδική νομοθεσία προβλέπει κυρίως εθελοντικά μέτρα και στηρίζεται στην ατομική υπευθυνότητα για την προστασία από τις μεταδοτικές νόσους. Με βάση αυτόν τον πυρήνα κινηθήκαμε, καθώς η υπάρχουσα νομοθεσία δεν μας επιτρέπει τη δυνατότητα να επιβάλλουμε lockdown στις σουηδικές πόλεις. Η καραντίνα μπορεί να επιβληθεί σε άτομα και σε μικρούς χώρους όπως είναι ένα σχολείο ή ένα νοσοκομείο. Δεν υπάρχει το (νομικό) περιθώριο να αποκλειστούν ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές.

Σε ποια στοιχεία βασιστήκατε για αυτή η προσέγγιση;

Είναι δύσκολο να μιλήσουμε για επιστημονική βάση της στρατηγικής απέναντι σε μια νόσο για την οποία διαθέτουμε περιορισμένες γνώσεις και την οποία μαθαίνουμε έμπρακτα, μέρα με τη μέρα. Το lockdown και το κλείσιμο των συνόρων δεν στηρίζονται σε επιστημονικά στοιχεία, κατά την άποψή μου. Στην αρχή της πανδημίας ελέγξαμε αν οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν δημοσιεύσει κάποια ανάλυση για την αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων, όμως δεν βρήκαμε σχεδόν τίποτα. Θεωρώ ότι το κλείσιμο των συνόρων θα ήταν γελοίο, από τη στιγμή που ο κοροναϊός έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη. Βασική μας ανησυχία είναι οι μετακινήσεις εντός της Σουηδίας. Ως κοινωνία ευνοούμε την ενθάρρυνση: Δεν παύουμε να υπενθυμίζουμε στους πολίτες να ακολουθούν και να βελτιώνουν τα μέτρα. Δεν είναι ανάγκη να κλείσουμε τα πάντα εντελώς, κάτι τέτοιο θα ήταν αντιπαραγωγικό.
Ποια διαδικασία ακολουθεί για να λάβει αποφάσεις η Σουηδική Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας;
Κάθε πρωί συνεδριάζει μια επιτροπή περίπου 15 ατόμων και αναθεωρεί τις αποφάσεις και τις συστάσεις της με βάση τα νέα στοιχεία. Ερχόμαστε σε επικοινωνία με τις περιφερειακές αρχές δύο φορές την εβομάδα. Η κεντρική συζήτηση τώρα αφορά τους οίκους ευγηρίας, όπου υπήρξαν πολύ ατυχή ξεσπάσματα του κοροναϊού. Εκεί οφείλεται και η υψηλότερη θνητότητα της Σουηδίας σε σχέση με τους γείτονες της. Οι έρευνες συνεχίζονται, επειδή πρέπει να καταλάβουμε ποιες συστάσεις ακολουθήθηκαν και ποιες όχι.

Η προσέγγισή σας έχει επικριθεί ως πολύ χαλαρή. Πώς απαντάτε; Θεωρείτε ότι θέτει σε κίνδυνο τις ζωές των ανθρώπων;

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει τέτοιος κίνδυνος. Έχει σημειωθεί αύξηση στις νοσηλείες και στους θανάτους, αλλά δεν είναι τόσο δραματική μέχρι στιγμής. Πουθενά στην Ευρώπη δεν έχει καταστεί εφικτό να επιβραδυνθεί σημαντικά η εξάπλωση. Όσον αφορά τα σχολεία είμαι πεπεισμένος ότι θα πρέπει να παραμείνουν ανοικτά σε εθνικό επίπεδο. Θα έπρεπε να κλείσουν στην αρχή της πανδημίας, για να υπάρξει ουσιαστικό αποτέλεσμα. Τώρα πια δεν έχει νόημα. Επιπλέον, είναι ζωτικό από πλευράς ψυχικής και σωματικής υγείας η νεότερη γενιά να παραμείνει ενεργή.

Έχετε επικριθεί ότι δεν αναγνωρίσατε πλήρως το ρόλο των ασυμπτωματικών φορέων. Πιστεύετε ότι συνιστούν πρόβλημα;

Δεν αποκλείεται οι ασυμπτωματικοί φορείς να μεταδίδουν τον ιό με βάση κάποιες πρόσφατες μελέτες. Όμως η συμβολή τους στην εξάπλωση είναι μικρή σε σχέση με εκείνους που παρουσιάζουν συμπτώματα. Αυτούς πρέπει να σταματήσουμε.

Θεωρείτε επιτυχή την στρατηγική σας;

Είναι πολύ δύσκολο να ξέρουμε, είναι πολύ νωρίς ακόμη. Κάθε χώρα θα πρέπει να φτάσει στην «ανοσία της αγέλης» με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και εμείς επιλέξαμε μια άλλη διαδρομή. Δεν γνωρίζουμε πόσο θα διαρκέσει αυτή η ανοσία, αλλά σίγουρα υπάρχει ανοσιακή αντίδραση.

Τι θα μπορούσατε να είχατε κάνει διαφορετικά;

Υποτιμήσαμε το πρόβλημα των οίκων ευγηρίας και τον τρόπο εφαρμογής των μέτρων σε αυτούς. Έπρεπε να έχουμε προχωρήσει σε πιο εκτεταμένους ελέγχους.

Είστε ικανοποιημένος από τη στρατηγική σας;

Ναι! Ξέρουμε ότι ο κοροναϊός είναι υπερβολικά επικίνδυνος για τους πολύ ηλικιωμένους, πράγμα που φυσικά είναι δυσάρεστο. Όμως, συγκρίνοντάς τον με άλλες πανδημίες, υπάρχουν πολύ χειρότερα σενάρια από αυτό. Τα περισσότερα προβλήματα που έχουμε σήμερα, δεν οφείλονται στη νόσο, αλλά στο γεγονός ότι τα μέτρα δεν εφαρμόστηκαν σωστά σε ορισμένα περιβάλλοντα.