Η κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού ανησυχεί κράτη και διεθνείς οργανισμούς για την επίδραση που ενδεχομένως να έχει στην ασφάλεια των αλυσίδων παροχής τροφίμων, τοπικά και διεθνώς. Τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας επηρεάζουν και τους εργαζόμενους στον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος κλονισμού της αλυσίδας παροχής τροφίμων, στα πλαίσια του ευρύτερου κλονισμού των εθνικών, υπερεθνικών και διεθνών εμπορικών οδών.
Το κλείσιμο των συνόρων και οι μαζικές αγορές πανικού μπορεί επίσης να προκαλέσουν παγκόσμιο πληθωρισμό στα τρόφιμα παρόλο που υπάρχει επάρκεια προμηθειών των βασικών και ελαιούχων σπόρων, δήλωσαν από τα τέλη Μαρτίου αξιωματούχοι του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας και γεωργικοί αναλυτές. Οι περιορισμοί που επιβάλλονται από ορισμένες χώρες της ΕΕ στα σύνορά τους με άλλα κράτη μέλη, ως αντίδραση την πανδημία, δημιουργούν επίσης αναταραχή στις προμήθειες τροφίμων.
Γερμανική αερογέφυρα τροφοδοσίας
Η Γερμανία έχει ανακοινώσει εδώ και ένα μήνα μέτρα που έλαβε για να διασφαλίσει την απρόσκοπτη εισαγωγή απαραίτητων αγαθών κατά την διάρκεια της επιδημίας του κορωνοϊού. Την επιχείρηση ανέλαβε η μεγαλύτερη γερμανική αεροπορική εταιρεία, η Lufthansa. Η εταιρεία ετοίμαζε τους στόλους 747 και της Lufthansa Cargo, προχωρώντας και στις απαραίτητες προσαρμογές προκειμένου να διασφαλιστεί ύπαρξη επαρκούς προσωπικού.
«Η Lufthansa θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να διασφαλίσει πως οι εφοδιαστικές αλυσίδες που τροφοδοτούν τον πληθυσμό της Γερμανίας μπορούν να διατηρηθούν διά αέρος», δήλωσε. «Εργαζόμαστε πολύ σκληρά για μια αερογέφυρα για όλη την Γερμανία».
Διατροφικός προστατευτισμός
Η Fitch Solutions, σύμφωνα με το «CNBC» (30/03/2020), αναφέρει πως στην παγκόσμια παροχή τροφίμων υπάρχει προς το παρόν αφθονία με θετικές προβλέψεις για το 2020 και το 2021, λόγω καλών καιρικών συνθηκών σε περιοχές-κλειδιά για την παραγωγή.
Σε πρόσφατο σημείωμά της, γράφει: «Η παραγωγή σιτηρών σε ανεπτυγμένες αγορές, που συνήθως πραγματοποιούνται σε μεγάλες γεωργικές περιοχές χαμηλής πληθυσμιακής πυκνότητας, είναι λιγότερο επιρρεπείς στην μόλυνση, αλλά οι τομείς με έντονη εργασία, όπως οι φυτείες (πχ φοινικέλαιο) και η παραγωγή (πχ μεταποίηση κρέατος), κινδυνεύουν περισσότερο από την μόλυνση των εργαζομένων και συνεπώς από τα προσωρινά μέτρα απαγόρευσης».
Παρά το ότι υπάρχουν αρκετά αποθέματα βασικών τροφών και παρά τις προκλήσεις σε προσωπικό και υλικοτεχνική στήριξη, τα μέτρα που θα λάβουν οι χώρες για να διατηρήσουν τα στρατηγικά τους αποθέματα πολύ πιθανόν να αυξήσουν τα ρίσκα.
Ορισμένες χώρες θα μπορούσαν να καταφύγουν σε εμπορικούς περιορισμούς ή επιθετικές αποθεματοποιήσεις σε μια προσπάθεια διασφάλισης της διατροφικής ασφάλειας. Αυτό θα μπορούσε να κλιμακώσει γρήγορα τις τιμές των σιτηρών και των ελαιούχων σπόρων, δήλωσε η Fitch Solutions.
Μεταξύ των σημαντικότερων χωρών καλλιέργειας που έχουν εφαρμόσει εξαγωγικούς περιορισμούς είναι το Βιετνάμ, το οποίο έχει περιορίσει τις εξαγωγές ρυζιού και η Ρωσία, η οποία έχει σταματήσει τις εξαγωγές μεταποιημένων σιτηρών. Το Καζακστάν έχει επίσης αναστείλει τις εξαγωγές αλεύρου σίτου, φαγόπυρου, ζάχαρης, ηλιελαίου και ορισμένων λαχανικών.
Ασφάλεια τροφίμων σε Τουρκία και κατεχόμενα
Σε άρθρο του Yılmaz Yiğit στην «Ahval», στις 2 Απριλίου, αναφέρεται πως τα μέτρα που λήφθηκαν στην Τουρκία κατά του κορωνοϊου δεν κατάφεραν να μετριάσουν τις απειλές για την ασφάλεια τροφίμων.
Στην Τουρκία συνεχίζεται η δουλειά σε φάρμες και χωράφια στα πλαίσια του σχεδίου του Ερντογάν «να συνεχίσουν να γυρίζουν οι τροχοί» της οικονομίας. Όμως αυτό δεν είναι χωρίς προβλήματα, αφού η αυστηροποίηση των μέτρων, που περιλαμβάνει απαγόρευση εξόδου σε άτομα άνω των 65, αφήνει γηραιότερους αγρότες μακριά από τα χωράφια τους. Ο Ali Ekber Yıldırım, δημοσιογράφος με εξειδίκευση στα αγροτικά θέματα, γράφει πως χωρίς τους αγρότες στα χωράφια δεν θα υπάρχουν πολλά προϊόντα στα ράφια. «Αν οι χωρικοί δεν πάνε για δουλειά στα χωράφια, αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο του λιμού», ανέφερε. Η καραντίνα έρχεται σε περίοδο που έπρεπε να γίνεται σπορά. Παράλληλα, η υποτίμηση της τουρκικής λίρας προσθέτει προβλήματα στους αγρότες, πολλοί από τους οποίους είναι ήδη χρεωμένοι.
Στις κατεχόμενες από την Τουρκία περιοχές της Κύπρου αναφέρεται πως υπάρχουν αποθέματα τροφίμων για 3 μήνες στα κατεχόμενα - Δεν ανησυχούν, λόγω Τουρκίας Ωστόσο, οι παράνομες αποσχιστικές αρχές δεν ανησυχούν, αφού αναμένουν πως η Τουρκία θα τους εφοδιάσει με τρόφιμα σε περίπτωση κρίσης.
Οι 5 συστάσεις του FAO
Καθώς οι χώρες αντιμετωπίζουν την πανδημία του Covid-19, η υγεία παραμένει η κορυφαία προτεραιότητα, όμως πρέπει να κάνουν κάθε προσπάθεια για να διατηρήσουν τις αλυσίδες παροχής τροφίμων ζωνταντές, αναφέρει ο Οργανισμός Τροφίμων & Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO).
Σε βίντεό του την περισμένη βδομάδα, προχωρεί στις ακόλουθες πέντε συστάσεις προς τα κράτη:
1. Επέκταση και βελτίωση των προγραμμάτων διατροφικής βοήθειας και κοινωνικής ασφάλειας. Αυτό βοηθά τους πιο ευάλωτους ανθρώπους με τα μέτρα για παραμονή στο σπίτι.
2. Προστασία της παραγωγής τροφής από γεωργούς μικρών εκτάσεων. Ελαχιστοποίηση της επίδρασης των μέτρων φυσικής απόστασης πάνω στην γεωργική παραγωγή και ώθηση του ηλεκτρονικού εμπορίου για τις επιχειρήσεις τροφίμων.
3. Να διατηρηθεί ζωντανή η αλυσίδα αξίας των τροφίμων. Υπάρχουν επαρκή αποθέματα εμπορευμάτων βασικών τροφίμων αλλά σημαντικές χώρες-εξαγωγείς οφείλουν να μειώσουν τις διακοπές στην γραφειοκρατία και την υλικοτεχνική στήριξη (logistics).
4. Αντιμετώπιση των ζητημάτων που προκύπτουν από τις πολιτικές εμπορίου και φορολογίας για να παραμείνει το διεθνές εμπόριο ανοιχτό. Οι χώρες πρέπει να δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για το εμπόριο τροφίμων.
5. Αντιμετώπιση των μακροοικονομικών επιπτώσεων. Ενώ οι χώρες πολεμούν με τις υγειονομικές και οικονομικές κρίσεις, με επιθετικές δημόσιες παροχές, πρέπει να υιοθετήσουν μέτρα για να μειώσουν το ρίσκο πληθωρισμού στις τιμές των τροφίμων. Αυτό θα γίνει διατηρώντας σε κίνηση τα γρανάζια των εφοδιαστικών αλυσίδων και επιδιώκοντας διεθνή συνεργασία για να παραμείνει το εμπόριο ανοιχτό.
Στην ιστοσελίδα του ο FAO αναφέρεται πως η κρίση του κορωνοϊού «φέρνει αντιμέτωπες τις πιο πεινασμένες, τις πιο ευάλωτες κοινότητες με μια "κρίση εντός κρίσης"». Η τοποθέτηση αυτή σχετίζεται με τις χώρες στις οποίες τα υγειονομικά συστήματα δεν έχουν επαρκείς πόρους και σε αυτό προστίθεται τώρα η πίεση του κορωνοϊού. Παρόμοιο πρόβλημα με διάρρηξη των αλυσίδων παροχής τροφίμων έγινε και με την επιδημία του Ebola το 2014 στην Δυτική Αφρική. Για παράδειγμα τότε, στην Λιβηρία 47% των αγροτών δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν με αλυσιδωτές επιπτώσεις στην περιφερειακή αλυσίδα τροφίμων.
Κίνα και ΕΕ
Στην ιστοσελίδα της «Capacity4dev», ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Διεθνή Συνεργασία και Ανάλυση, φιλοξενείται άρθρο του Fan Shenggen (03/04/2020) στην «China Daily» για την πρόληψη μιας παγκόσμιας κρίσης στην ασφάλεια τροφίμων. Ο αρθρογράφος, που είναι Καθηγητής στο Γεωργικό Πανεπιστήμιο του Πεκίνου και πρώην Διευθυντής του «International Food Policy Research Institute», αναφέρει πως πρέπει να μάθουμε από τις επιδημίες του παρελθόντος για να προλάβουμε καινούργιες κρίσεις στην παροχή τροφής.
«Η κρίση στις τιμές τροφίμων το 2008 μας δίδαξε ένα πολύτιμο μάθημα. Η κρίση προκλήθηκε από την ανομβρία στην Αυστραλία και την Αργεντινή, την αύξηση των τιμών του πετρελαίου, την αυξανόμενη χρήση σιτηρών για την παραγωγή βιοκαυσίμων και τις αποτυχίες στις πολιτικές εμπορίου. Αυτά οδήγησαν πολλές χώρες στο να επιβάλουν διάφορες εξαγωγικές πολιτικές για τον περιορισμό στην εξαγωγή προϊόντων διατροφής.
Για παράδειγμα, δεν υπήρχε έλλειψη προσφοράς ρυζιού, αλλά λόγω του πανικού, πολλές χώρες επέβαλαν υψηλότερους φόρους στις εξαγωγές ρυζιού ή και συνολικής απαγόρευσης . Οι τιμές του ρυζιού διπλασιάστηκαν στην παγκόσμια αγορά σε έξι μήνες, προκαλώντας σοβαρές διαταραχές στο εμπόριο ρυζιού που οδήγησαν σε κρίση στις τιμές των τροφίμων. Εάν οι χώρες πανικοβληθούν και αυτή την φορά, το εμπόριο και οι αγορές τροφίμων θα μπορούσαν να διαταραχθούν, αν και σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.»
Ως λύση, ο συγγραφέας προτείνει διαφάνεια στην πληροφόρηση που να αποτρέψει τον πανικό. Επίσης, πρέπει να δοθούν οδηγίες στους αγρότες για σωστή και λελογισμένη αξιοποίηση των πόρων και της παραγωγής τους. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να ισχυροποιήσουν την ρύθμιση της αγοράς και να αποτρέψουν την εκμετάλλευση από σπεκουλαδόρους. Στην Κίνα, ανέφερε, για να μην διαταραχθεί η αλυσίδα παροχής τροφίμων άνοιξαν «πράσινα κανάλια» για φρέσκα γεωργικά προϊόντα τη στιγμή που επιβάλλονταν μέτρα καθολικού περιορισμού της κυκλοφορίας. Επίσης, πρέπει να ενισχυθεί το ηλεκτρονικό εμπόριο και να παραμείνουν ανοιχτοί οι διάδρομοι της διεθνούς αγοράς. Τέλος, ο συγγραφέας αναφέρει πως «παγκόσμιοι οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πρέπει να ζητήσουν από τα κράτη να μην χρησιμοποιήσουν τον Covid-19 ως δικαιολογία για την επιβολή πολιτικών προστατευτισμού στο εμπόριο».
