Με τη λεοντή της επιστήμης και την πρόσοψη της βιωσιμότητας, η Άγκυρα επαναφέρει στο προσκήνιο τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ) ως εργαλείο όχι μόνο ανάπτυξης, αλλά και... οικολογικής διεκδίκησης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Έχοντας ήδη παρουσιάσει από τις 16 Απριλίου τον νέο χάρτη ΘΧΣ μέσω του DEHUKAM, η Τουρκία και η επιστημονική της κοινότητα επιχειρεί τώρα να ντύσει με τεχνοκρατική νομιμοφάνεια τις σταθερές επιδιώξεις της στο Αιγαίο.

Σε ρεπορτάζ του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων Αναντολού, Τούρκοι επιστήμονες διακηρύσσουν πως ο σχεδιασμός της Άγκυρας βασίζεται στη γνώση και όχι στη γεωπολιτική, την οποία -υποστηρίζουν ότι- περιλαμβάνει ο χάρτης της Ελλάδας.

Ωστόσο, οι στόχοι για «στρατιωτικές δραστηριότητες», τα όρια που εκτείνονται πέραν των χωρικών υδάτων και οι αναφορές σε «μέση γραμμή» στο Αιγαίο, δίνουν σαφές γεωπολιτικό αποτύπωμα. Η Άγκυρα όχι μόνο διεκδικεί «χώρο» στα θαλάσσια μέτωπα, αλλά πλέον προτάσσει και μια τεχνοκρατική πρόσοψη για τις θέσεις της.

Ο νέος τουρκικός χάρτης ΘΧΣ —ο πιο ολοκληρωμένος μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την Άγκυρα— αποσκοπεί όχι μόνο στην οικονομική εκμετάλλευση των θαλασσών αλλά και στην ενίσχυση της τουρκικής παρουσίας σε επιστημονικό και στρατιωτικό επίπεδο, όπως δήλωσε ο πρόεδρος του TUDAV, καθηγητής Μπαϊράμ Οζτούρκ. Μετωπικά, μάλιστα, αμφισβητεί τη νομιμότητα των ελληνικών θέσεων: «Οι Έλληνες θεωρούν το Αιγαίο ‘ελληνική λίμνη’. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια, δεν μπορεί να είναι έτσι», σχολιάζει.

«Το πιο σημαντικό σημείο των διαφορών για εμάς είναι η παραχώρηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Καστελόριζο. Αυτό δεν πρέπει να γίνει», είπε προσθέτοντας και πολιτικά στοιχεία στην άποψή του.

Ο Οζτούρκ τόνισε ότι υπάρχουν ελλείψεις στον χάρτη ΘΧΣ της Ελλάδας σχετικά με το πού να τοποθετηθούν οι προβλήτες, τα λιμάνια, τα αλιευτικά καταφύγια, τα υποβρύχια καλώδια και οι ανεμογεννήτριες και ότι, παρά ταύτα, προσπαθούν να χαράξουν σύνορα στο Αιγαίο χρησιμοποιώντας τον ΘΧΣ, ενώ προειδοποίησε ότι η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια είναι αρκετά ισχυρή για να τερματίσει τις αλιευτικές δραστηριότητες της Τουρκίας.

Αναγκαιότητα ο ΘΧΣ

Η Μπουσρά Ντενίζ, εμπειρογνώμονας στο Θαλάσσιο Περιβαλλοντικό Δίκαιο, υπογραμμίζει τη σημασία του ΘΧΣ ως εργαλείου πολύ-τομεακής διαχείρισης. Η ίδια σημείωσε ότι η Τουρκία υιοθετεί μια στρατηγική που επιδιώκει ισορροπία μεταξύ προστασίας και αξιοποίησης των θαλασσίων περιοχών.

«Η ΘΧΣ είναι μια διαδικασία σχεδιασμού που διεξάγεται στον κόσμο εδώ και πολύ καιρό. Η εμφάνιση μελετών ΘΧΣ στην Τουρκία είναι στην πραγματικότητα μια αναγκαιότητα. Είναι μια διαδικασία που προέκυψε από τις συγκρούσεις μεταξύ των αυξανόμενων θαλάσσιων χρήσεων όπως η αλιεία, η ενέργεια, οι μεταφορές, ο τουρισμός και η προστασία του περιβάλλοντος και της ανάγκης για μεγαλύτερη βιωσιμότητα αυτών των πόρων και την προστασία των οικοσυστημικών υπηρεσιών», είπε.

Επιπλέον, η Ντενίζ ανέφερε ότι το σχέδιο ΘΧΣ της Τουρκίας βασίζεται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Μαύρης Θάλασσας, στις συντεταγμένες που έχουν κατατεθεί στα Ηνωμένα Έθνη για τη Μεσόγειο και στη μέση γραμμή μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας στο Αιγαίο.

Στόχος η βελτίωση του θαλάσσιου οικοσυστήματος

Η Ντενίζ προσθέτει ότι η μελέτη έχει ευρύτερο στόχο τη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων. Ο σχεδιασμός στοχεύει στην αποφυγή συγκρούσεων μεταξύ χρήσεων και στην ενίσχυση της θαλάσσιας ζωής.

«Πιστεύουμε ότι η μελέτη θα έχει ορισμένες συνεισφορές στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρηθεί αύξηση του πληθυσμού των θαλάσσιων οργανισμών με την αποτελεσματικότερη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και τη ρύθμιση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Σημαντικές βελτιώσεις μπορούν να παρατηρηθούν στην ποιότητα των οικοτόπων χάρη στην προστασία των παράκτιων και θαλάσσιων οικοτόπων. Εκτιμάται ότι η βιώσιμη διαχείριση της αλιείας, του τουρισμού και άλλων θαλάσσιων δραστηριοτήτων θα διασφαλίσει τη συνέχεια των οικοσυστημικών υπηρεσιών. Πιστεύουμε ότι αυτή η μελέτη θα έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στο οικοσύστημα. Εάν ο σχεδιασμός μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά και αποδοτικά, πιστεύουμε ότι θα συμβάλει σημαντικά στην προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και στη βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων», αναφέρει.

Προστασία των θαλάσσιων λιβαδιών και των ευαίσθητων περιοχών

Ο Τσαγρί Ουνάλ, επίσης ειδικός του DEHUKAM, τόνισε την ανάγκη εντοπισμού και προστασίας ευαίσθητων περιοχών, ιδιαίτερα εκείνων με θαλάσσια λιβάδια, κρίσιμα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

«Υπάρχουν πλάσματα όπως τα θαλάσσια λιβάδια που είναι σημαντικά για τη βιοποικιλότητα σε αυτές τις περιοχές και ότι αυτές οι περιοχές θα πρέπει να σηματοδοτηθούν για την προστασία των ειδών», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο ίδιος υπογράμμισε ότι η κατηγοριοποίηση των περιοχών ως «ειδικών ζωνών περιβαλλοντικής προστασίας» θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγικότητας και στην ενίσχυση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου.

Στο επίκεντρο οι ανανεώσιμες θαλάσσιες ενεργειακές πηγές

Ο Εμρέ Ονσόζ, ειδικός στη Θαλάσσια Ενέργεια, αποκάλυψε ότι η Τουρκία έχει ήδη προσδιορίσει περιοχές υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, με τέσσερις κύριες περιοχές να καταγράφονται στον χάρτη ΘΧΣ.

«Προς το παρόν, το Υπουργείο Ενέργειας και Φυσικών Πόρων έχει καθορίσει περιοχές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον τομέα της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Υπάρχουν τέσσερις από αυτές. Τρεις από αυτές βρίσκονται στη Θάλασσα του Μαρμαρά και μία στο Αιγαίο Πέλαγος. Τις έχουμε επεξεργαστεί ως περιοχές YEKA Υπεράκτιας Αιολικής Ενέργειας στον χάρτη ΘΧΣ μας», δήλωσε.

Ο Ονσόζ εξήγησε επίσης ότι οι περιοχές αυτές σχεδιάζονται σε συνδυασμό με άλλες θαλάσσιες χρήσεις, ώστε να διασφαλιστεί η συνύπαρξη ενεργειακής ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος.