Η φονική επίθεση στην ελεγχόμενη από την Ινδία περιοχή του Κασμίρ έχει πυροδοτήσει φόβους για αναζωπύρωση της μακροχρόνιας σύγκρουσης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Είκοσι έξι άμαχοι σκοτώθηκαν και 17 τραυματίστηκαν στην Παχαλγκάμ, όταν ένοπλοι άνοιξαν πυρ. Αν και δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα ποιος ευθύνεται, η οργάνωση «Δύναμη Αντίστασης» (TRF) ανέλαβε την ευθύνη μέσω κοινωνικών δικτύων.

Από την πλευρά του ο Υπουργός Άμυνας του Πακιστάν δήλωσε στο Al Jazeera ότι η πρόσφατη επίθεση στo Κασμίρ ήταν «στημένη» και την χαρακτήρισε ως «επιχείρηση ψευδούς σημαίας» (false flag operation). Ανέφερε ότι υπάρχουν ισχυρές υποψίες πως πρόκειται για προσχεδιασμένο γεγονός, χωρίς όμως να προσκομίσει αποδείξεις που να στηρίζουν τον ισχυρισμό αυτό.

Την Παρασκευή, ινδικές και πακιστανικές δυνάμεις αντάλλαξαν πυρά κατά μήκος της Γραμμής Ελέγχου (Line of Control - LOC) που χωρίζει τις δύο χώρες, καθώς ο ΟΗΕ κάλεσε για «μέγιστη αυτοσυγκράτηση» εν μέσω προειδοποιήσεων για ενδεχόμενη ευρύτερη στρατιωτική κλιμάκωση. 

*Η Ινδία ανακοίνωσε σήμερα Δευτέρα ότι απάντησε σε "απρόκλητα" πυρά από το Πακιστάν κατά μήκος της ντε φάκτο συνοριακής γραμμής για τέταρτη συνεχόμενη νύχτα, καθώς εντείνει τις έρευνες για εντοπισμό ενόπλων στην περιοχή.

Κλιμάκωση μέτρων

Ως απάντηση στη φονική επίθεση, η Ινδία προχώρησε σε τέσσερα σημαντικά μέτρα κατά του Πακιστάν:

• Κάλεσε για εξηγήσεις τον ανώτατο Πακιστανό διπλωμάτη στο Νέο Δελχί.
• Έκλεισε άμεσα το συνοριακό πέρασμα Attari-Wagah, το βασικό χερσαίο σύνορο μεταξύ των δύο χωρών.
• Ανέστειλε τη Συνθήκη για τα Ύδατα του Ινδού, που ρύθμιζε τη διανομή των υδάτων του ποτάμιου συστήματος Ινδός.
• Απέλασε Πακιστανούς στρατιωτικούς συμβούλους και μείωσε το προσωπικό της Ινδικής Υπάτης Αρμοστείας στο Ισλαμαμπάντ, από 55 σε 30 άτομα.
• Ακύρωσε τις θεωρήσεις (visa) που είχαν χορηγηθεί σε Πακιστανούς πολίτες στο πλαίσιο του προγράμματος εξαίρεσης θεωρήσεων της SAARC.
  
  Με τη σειρά του το Πακιστάν αντέδρασε έντονα στις πρόσφατες ενέργειες της Ινδίας, λαμβάνοντας σειρά αντιμέτρων:
  
  
• Ανακοίνωσε το επικείμενο κλείσιμο του συνοριακού περάσματος Wagah (θα παραμείνει ανοιχτό έως τις 30 Απριλίου).
• Διέταξε όλους τους Ινδούς πολίτες (εκτός από Σιχ προσκυνητές) να εγκαταλείψουν τη χώρα εντός 48 ωρών.
• Ανέστειλε τη χορήγηση θεωρήσεων (visa) σε Ινδούς στο πλαίσιο του προγράμματος SAARC.
• Περιόρισε το προσωπικό της Ινδικής Υπάτης Αρμοστείας στο Ισλαμαμπάντ σε 30 άτομα.
• Έκλεισε τον εναέριο χώρο του για όλα τα ινδικά αεροσκάφη και ανέστειλε κάθε εμπορική δραστηριότητα με την Ινδία.
  
  
  Το ιστορικό της περιοχής

Η περιοχή όπου έγινε η επίθεση έχει ιστορικό βίας, με οργανώσεις όπως η πακιστανική βάση Lashkar-e-Taiba, που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική από Ινδία, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και ΕΕ. Η σύγκρουση για το Κασμίρ ξεκίνησε το 1948, όταν Ινδία και Πακιστάν πολέμησαν για τον έλεγχό της.

Το 2019, ο Πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι αφαίρεσε το ειδικό αυτόνομο καθεστώς της περιοχής και την υπήγαγε στην άμεση εποπτεία της κεντρικής κυβέρνησης. Η απόφαση αυτή συνοδεύτηκε από καταστολή και φυλακίσεις, αλλά έφερε και σχετική ηρεμία, με αύξηση στον τουρισμό.

Η νέα επίθεση έχει προκαλέσει εθνικιστικό παλμό στην Ινδία, με τον Μόντι να υπόσχεται τιμωρία για τους δράστες. Το Νέο Δελχί ήδη υποβάθμισε τις σχέσεις με το Πακιστάν και αναστέλλει τη συμμετοχή του σε διακρατικές συμφωνίες, όπως η συνθήκη για τα διασυνοριακά ύδατα. Υπάρχουν φόβοι για περαιτέρω στρατιωτική κλιμάκωση, καθώς όλα τα πολιτικά κόμματα της Ινδίας ζήτησαν δράση από την κυβέρνηση για την καταστροφή των πακιστανικών τρομοκρατικών στρατοπέδων.

Η Συμφωνία Σίμλα

Η Συμφωνία του Σίμλα υπογράφηκε το 1972 από τον τότε Πρωθυπουργό του Πακιστάν Ζουλφικάρ Αλί Μπουτό και την Ινδή Πρωθυπουργό Ίντιρα Γκάντι, στην πόλη Σίμλα της Ινδίας, μετά τον πόλεμο του 1971.

Η συμφωνία αποσκοπούσε στην ειρηνική επίλυση των διαφορών και την προώθηση φιλικών σχέσεων μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Τα δύο κράτη συμφώνησαν να επιλύουν τις διαφορές τους με ειρηνικά μέσα.

Επίσης, η συμφωνία καθόρισε επίσημα τη Γραμμή Ελέγχου (LoC) στο Τζαμού και Κασμίρ - μια ντε φάκτο μεθόριο μήκους 740 χιλιομέτρων, που χωρίζει τα εδάφη που διοικούνται από την Ινδία και το Πακιστάν

Η στήριξη από Τουρκία

Αξίζει να σημειωθεί πως, λίγες ώρες μετά τη φονική επίθεση στην Κασμίρ, ο Πρωθυπουργός του Πακιστάν, Σαρίφ, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Ερντογάν στην Άγκυρα, ευχαρίστησε την Τουρκία για τη «σταθερή της υποστήριξη» στο ζήτημα του Κασμίρ.

Ο Ερντογάν εξέφρασε επίσης την πλήρη στήριξή του στις προσπάθειες του Πακιστάν για την εξάλειψη της τρομοκρατίας. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία υποστηρίζει το Πακιστάν στο θέμα του Κασμίρ - τον Φεβρουάριο είχε ζητήσει και την παρέμβαση του ΟΗΕ για διάλογο.

Η Ινδία αντέδρασε έντονα στις δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου, τις χαρακτήρισε απαράδεκτες και υπέβαλε επίσημη διαμαρτυρία στον Τούρκο πρέσβη. Ο εκπρόσωπος του ινδικού ΥΠΕΞ δήλωσε ότι το Τζαμού και Κασμίρ αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Ινδίας και πως η πολιτική διασυνοριακής τρομοκρατίας του Πακιστάν αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τους κατοίκους της περιοχής.

Η οργάνωση HuT

Η Hizb ut-Tahrir (HuT), μια εξτρεμιστική οργάνωση που προωθεί την επαναφορά του χαλιφάτου και απορρίπτει τη δημοκρατία, εξέδωσε δήλωση με την οποία επαινεί τον πακιστανικό στρατό και εκφράζει την αγανάκτησή της για ενδεχόμενη προσφορά των ΗΠΑ μαχητικών F-35 στην Ινδία. Η HuT είναι απαγορευμένη σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, Πακιστάν, Ινδίας, ΗΑΕ, ΗΒ, Κίνας και Ρωσίας, ωστόσο δρα ελεύθερα στην Τουρκία υπό τον Πρόεδρο Ερντογάν. Τον Φεβρουάριο, η Ινδική Υπηρεσία Ερευνών (NIA) εξαπέλυσε επιχειρήσεις κατά της HuT, συλλαμβάνοντας άτομα για διάδοση αντιανατολικού περιεχομένου. Η οργάνωση κατηγορείται για στρατολόγηση νεαρών Ινδών και προώθηση βίαιου αποσχιστικού κινήματος στο Κασμίρ.

Στη δήλωσή της, η HuT επικρίνει τις ΗΠΑ για την ενίσχυση της Ινδίας και την αποδυνάμωση του Πακιστάν, κατηγορώντας τις για «προσπάθεια μετατροπής της Ινδίας σε περιφερειακή δύναμη και υποβιβασμού του Πακιστάν στο επίπεδο του Νεπάλ και του Μπουτάν». Η οργάνωση καλεί τον πακιστανικό στρατό να αντισταθεί στους «προδοτικούς ηγέτες» και να υπερασπιστεί το Κασμίρ και την Παλαιστίνη.

Η HuT είναι γνωστή για την αντισημιτική της ρητορική και για τη διοργάνωση αντικατοχικών διαδηλώσεων στην Τουρκία, παρά την επίσημη απαγόρευση της λειτουργίας της στη χώρα.

Ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου τη δεκαετία του ’90

Αποχαρακτηρισμένα αμερικανικά έγγραφα πληροφοριών από τη δεκαετία του 1980 και 1990 αποκαλύπτουν ότι, αν και η πιθανότητα πολέμου μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν εθεωρείτο χαμηλή, υπήρχε έντονη ανησυχία ότι μια σύγκρουση θα μπορούσε να οδηγήσει σε χρήση πυρηνικών όπλων λόγω παρερμηνειών ή ακραίων αντιδράσεων.

Το 1989, έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ ανέφερε ότι ακόμη και ένας συμβατικός πόλεμος θα μπορούσε να μετατραπεί σε πυρηνική σύγκρουση. Το 1993, νέα έκθεση εκτίμησε την πιθανότητα πολέμου στο 1 στις 5, με κύριες αιτίες την ένταση γύρω από το Κασμίρ, την πυρηνική κούρσα και την πιθανή άνοδο εξτρεμιστικών κυβερνήσεων.

Ανησυχίες υπήρχαν επίσης για πιθανή επίθεση της Ινδίας στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Πακιστάν, ιδίως στο Καράτσι, με ανάλυση να δείχνει ότι μια τέτοια επίθεση θα είχε σοβαρές ραδιενεργές επιπτώσεις, ανάλογες με το Τσέρνομπιλ. Οι στρατηγικές επιφυλάξεις για προληπτικό πλήγμα ενίσχυσαν τις εκτιμήσεις για την επικινδυνότητα.

Από τη δεκαετία του 1970, το Πακιστάν επιτάχυνε το πυρηνικό του πρόγραμμα ως απάντηση στις κινήσεις της Ινδίας, με την Ινδία να ανησυχεί για την πιθανή απόκτηση πυρηνικών όπλων από το Πακιστάν. Οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να διατηρήσουν την ισορροπία, ενισχύοντας ταυτόχρονα την Ινδία ως δημοκρατικό αντίβαρο.

Η ένταση κορυφώθηκε το 1999 με τον πόλεμο του Κάργκιλ, όταν πακιστανικές δυνάμεις πέρασαν τη Γραμμή Ελέγχου. Η Ινδία αντέδρασε δυναμικά και η κρίση αποσοβήθηκε με παρέμβαση του Προέδρου Κλίντον, ο οποίος απαίτησε την απόσυρση των πακιστανικών δυνάμεων.

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1990, οι πιθανότητες πολέμου μεταξύ των δύο χωρών θεωρούνταν πλέον στο 50%, ενώ οι μελέτες προειδοποιούσαν πως μια πυρηνική σύγκρουση θα μπορούσε να σκοτώσει έως και 50 εκατομμύρια ανθρώπους και να προκαλέσει παγκόσμιο κλιματικό και διατροφικό σοκ.

Η βασική διαπίστωση ήταν ότι, ακόμη και ένας περιορισμένος πόλεμος μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για ολόκληρο τον πλανήτη.

Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Σημερινή 27/04/25