Σκηνικό οικονομικής θύελλας έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες 48 ώρες στις παγκόσμιες αγορές, καθώς η ανακοίνωση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για την επιβολή σαρωτικών δασμών στις εισαγωγές πυροδότησε ραγδαίες πτώσεις στα χρηματιστήρια και διεθνή ανησυχία για την πορεία της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Οι αποφάσεις Τραμπ προβλέπουν «βασικό» δασμό 10% σε σχεδόν όλες τις εισαγωγές προς τις ΗΠΑ, καθώς και επιπλέον «αντιστρόφους» δασμούς που φτάνουν έως και 40% για 57 χώρες – από την Κίνα και την Ινδία έως την Ιαπωνία και την ΕΕ.

Αλυσιδωτές αντιδράσεις

Στο χρηματιστήριο του Τόκιο – υπήρξε πτώση 2,7%, ενώ στην Αυστραλία ο δείκτης ASX 200 υποχώρησε κατά 1,6%. Αντίστοιχα, στις ΗΠΑ, ο δείκτης S&P 500 κατέγραψε πτώση 4,8% – τη χειρότερη από το 2020 – με απώλειες άνω των 2 τρισ. δολαρίων σε κεφαλαιοποίηση.

Εμβληματικές αμερικανικές εταιρείες όπως η Apple, η Nike και η Target είδαν τις μετοχές τους να βυθίζονται έως και 14%. Αντίστοιχα, στην Ευρώπη, Adidas, Puma και Pandora υπέστησαν μεγάλες απώλειες, άνω του 9%.

Η πολιτική διάσταση: «Η χώρα θα απογειωθεί» λέει ο Τραμπ

Ο Τραμπ, εμφανώς αδιάφορος για τη χρηματιστηριακή αναταραχή, δήλωσε από τον Λευκό Οίκο ότι «η χώρα θα απογειωθεί» και χαρακτήρισε την κίνηση του ως ένα «χειρουργείο» που θα επουλώσει τις πληγές δεκαετιών «άδικης μεταχείρισης» των ΗΠΑ στο διεθνές εμπόριο.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι δασμοί θα ενισχύσουν τη βιομηχανική παραγωγή στις ΗΠΑ, θα αυξήσουν τα κρατικά έσοδα και τελικά θα οδηγήσουν σε οικονομική άνθηση. Ωστόσο, οι περισσότεροι οικονομολόγοι διαφωνούν, προβλέποντας πληθωριστικές πιέσεις, υποχώρηση της κατανάλωσης και ενδεχόμενη ύφεση.

Απειλές αντιποίνων και γεωπολιτικές αναταράξεις

Η αντίδραση των εμπορικών εταίρων δεν άργησε να έρθει. Η Κίνα, που αντιμετωπίζει συνολικά δασμούς 54%, απείλησε με σκληρά αντίμετρα, κάνοντας λόγο για «εκφοβισμό χωρίς προοπτική». Ο Καναδάς ανακοίνωσε δασμούς 25% σε αμερικανικά οχήματα, ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να «παγώσουν» τις επενδύσεις στις ΗΠΑ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποσχέθηκε ενιαία απάντηση, με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να δηλώνει: «Αν χτυπήσεις έναν από εμάς, χτυπάς όλους μας».

Διαβάστε επίσης: Ιαπωνία: Η δασμολογική επίθεση των ΗΠΑ του Τραμπ αποτελεί «εθνική κρίση»

Πιέσεις στον καταναλωτή και στις επιχειρήσεις

Με τα νέα μέτρα, προϊόντα όπως ρούχα, υποδήματα, ηλεκτρονικά και αυτοκίνητα θα επιβαρυνθούν σημαντικά, επιβαρύνοντας εν τέλει τον καταναλωτή. Οικονομολόγοι εκτιμούν πως ο μέσος Αμερικανός πολίτης θα επιβαρυνθεί με επιπλέον $2.100 ετησίως.

Η Walmart, για παράδειγμα, θα πρέπει να πληρώνει 4,60 δολάρια σε δασμούς για κάθε παπούτσι που εισάγει από το Βιετνάμ. Κάποιες επιχειρήσεις ενδέχεται να απορροφήσουν το κόστος, όμως πολλές θα το μετακυλίσουν στον καταναλωτή.

Η νομική διάσταση: Προσφυγή κατά της κυβέρνησης

Μια νέα προσφυγή κατά της κυβέρνησης Τραμπ υποβλήθηκε στη Φλόριντα από την New Civil Liberties Alliance, η οποία αμφισβητεί τη νομική βάση της επιβολής των δασμών με βάση τον νόμο IEEPA, που αφορά κυρίως καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και κυρώσεις, όχι όμως φορολογικές ρυθμίσεις.

Κρίσιμοι οι επόμενοι μήνες

Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι, αν η εμπορική διαμάχη συνεχιστεί ή κλιμακωθεί, ενδέχεται να οδηγήσει σε παγκόσμια ύφεση. Η Fitch Ratings αναφέρει πως οι δασμοί μειώνουν τα πραγματικά εισοδήματα και τις επενδύσεις, αυξάνοντας τις πιθανότητες για οικονομική συρρίκνωση.

«Είναι ένα άμεσο πλήγμα στην οικονομία», σημειώνει η οικονομολόγος Nancy Lazar.