Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην Τουρκία, καθώς οι πρόσφατες συλλήψεις και διαμαρτυρίες φαίνεται να προκαλούν αμηχανία στο τουρκικό καθεστώς. Σε αυτό το κλίμα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, μεταφέροντας την ανησυχία της αμερικανικής κυβέρνησης για τα τεκταινόμενα στην Κωνσταντινούπολη και τη χώρα.

Διπλωματική ατζέντα με φόντο τις συλλήψεις

Οι πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία δεν άφησαν ανεπηρέαστη τη συνάντηση. Όπως ανακοίνωσε η εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, Τάμι Μπρους, ο Ρούμπιο «εξέφρασε την ανησυχία του για τις πρόσφατες συλλήψεις και τις διαδηλώσεις στην Τουρκία».

Παρότι η ανακοίνωση δεν έκανε ρητή αναφορά στη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, το πλαίσιο ήταν σαφές. Οι ΗΠΑ δηλώνουν παρατηρητές, αν μη τι άλλο, των κινήσεων της Άγκυρας στο εσωτερικό, ενισχύοντας τη διεθνή κριτική για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα.

Ασφάλεια και εμπόριο στην ατζέντα

Πέραν των πολιτικών εξελίξεων, οι δύο υπουργοί συζήτησαν τη συνεργασία σε θέματα-κλειδιά που αφορούν την ασφάλεια και το εμπόριο. Σύμφωνα με την Μπρους, ο Ρούμπιο ζήτησε την υποστήριξη της Τουρκίας για την ειρήνη στην Ουκρανία και τον Νότιο Καύκασο, υπογραμμίζοντας τη σημασία του ρόλου της Άγκυρας στις διεθνείς εξελίξεις.

Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας εξήρε επίσης την Τουρκία για την ηγεσία της στον παγκόσμιο συνασπισμό κατά του ISIS και «επανέλαβε την ανάγκη της στενής συνεργασίας για την υποστήριξη μιας σταθερής, εδραιωμένης και ειρηνικής Συρίας».

Τεχνικές συζητήσεις για την αντιμετώπιση των διαφορών

Στο παρασκήνιο της συνάντησης, φαίνεται πως συμφωνήθηκε η πραγματοποίηση τεχνικών συζητήσεων για την αντιμετώπιση υφιστάμενων προβλημάτων και στις διμερείς σχέσεις, μεταξύ των οποίων είναι και τα εξοπλιστικά προγράμματα.

Επιστροφή στις παλιές φιλίες ή επανεκκίνηση;

Η τουρκική διπλωματία δοκιμάζει ξανά τα όρια της αμερικανικής βούλησης, αναζητώντας ευνοϊκές συμφωνίες με την Ουάσιγκτον. Με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η Άγκυρα φαίνεται να βλέπει μια νέα ευκαιρία για την αναθέρμανση των σχέσεων. Η συνάντηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, με τον Αμερικανό ομόλογό του, Μάρκο Ρούμπιο, δεν ήταν μόνο μια τυπική επίσκεψη για τον τουρκικό τύπο. Ήταν το πρώτο τεστ της «νέας περιόδου».

Το μήνυμα του Λευκού Οίκου

Η τηλεφωνική επικοινωνία του Ερντογάν με τον Τραμπ στις 16 Μαρτίου είχε χαρακτηριστεί από τον Λευκό Οίκο ως «σπουδαία» και ως μια ευκαιρία για την αναδιαμόρφωση των σχέσεων των δύο χωρών. Στη συνέχεια, η συνάντηση Φιντάν-Ρούμπιο ήρθε, σύμφωνα με τον τουρκικό τύπο, να θέσει επί τάπητος ζητήματα που παραμένουν «παγωμένα» εδώ και καιρό. Η τουρκική πλευρά ελπίζει πως η αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ θα της δώσει το περιθώριο να επαναδιαπραγματευτεί κρίσιμα ζητήματα, όπως η επιστροφή στο πρόγραμμα των F-35 και η άρση των κυρώσεων CAATSA.

Το μεγάλο στοίχημα των F-35 και η πίεση για τις κυρώσεις

Από τα σημαντικότερα θέματα που τέθηκαν στη συνάντηση ήταν η πιθανότητα επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35, από το οποίο είχε αποκλειστεί λόγω της αγοράς των ρωσικών S-400. Η άρση των κυρώσεων CAATSA αποτελεί βασική επιδίωξη της Άγκυρας, με τον Φιντάν να τονίζει, σύμφωνα με πηγές, τη σημασία της άμεσης επίλυσης αυτού του ζητήματος.

«Εκτιμάται ότι στο πλαίσιο της εντολής του Trump οι υπουργοί αξιολογούν το θέμα και το ενδεχόμενο της πώλησης των F-35 στην Τουρκία», αναφέρει το τουρκικό ρεπορτάζ, υπογραμμίζοντας ότι η τελική απόφαση θα περάσει από το Κογκρέσο.

Η Συρία, οι Κούρδοι και ο παράγοντας PKK/YPG

Το μέλλον της Συρίας αποτέλεσε επίσης βασικό ζήτημα συζήτησης μεταξύ των δύο πλευρών. Στο τραπέζι τέθηκε το πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση μετά τη συμφωνία των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), στις οποίες συμμετέχει το PKK/YPG, με τη Δαμασκό. Παράλληλα, οι ΗΠΑ επανέλαβαν την ανάγκη συντονισμού στη μάχη κατά της DAESH και της διαχείρισης των προσφύγων. Η στάση της Ουάσιγκτον απέναντι στους Κούρδους μαχητές παραμένει αγκάθι στις σχέσεις των δύο χωρών, με την Τουρκία να επιδιώκει μια πιο αυστηρή στάση από την αμερικανική πλευρά.

Προετοιμασία για τη συνάντηση Ερντογάν-Τραμπ

Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα που συζητήθηκε ήταν η προγραμματισμένη επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις ΗΠΑ. Οι συνομιλίες του Χακάν Φιντάν με τον Μάρκο Ρούμπιο και του Τσαγατάι Κιλίτς με τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Μάικ Γουόλτζ. Φέρονται να αποτέλεσαν τον πρόλογο της επικείμενης συνάντησης των δύο ηγετών.

Τραμπ: "Η Τουρκία είναι καλή χώρα και ο ηγέτης της επίσης"

Ο Ντόναλντ Τραμπ, κατά την παρουσίαση του υποψήφιου νέου Αμερικανού πρέσβη στην Τουρκία, επαίνεσε ξανά τον Τούρκο πρόεδρο και έστειλε σαφές μήνυμα αναγνώρισης του ρόλου της Άγκυρας στην παγκόσμια σκακιέρα.

Κατά την υποδοχή του Τομ Μπάρακ στον Λευκό Οίκο, τον οποίο πρότεινε ως πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα, ο Τραμπ δεν δίστασε να εκφράσει ανοιχτά την εκτίμησή του για την Τουρκία και τον Ερντογάν.

Ο Μπάρακ, σε σύντομη δήλωσή του στα μέσα ενημέρωσης, αναφέρθηκε στη σημασία της Τουρκίας, τονίζοντας την ιστορική της κληρονομιά: «ένας από τους αρχαιότερους πολιτισμούς». Η αναφορά αυτή δεν πέρασε απαρατήρητη από τον Τραμπ, ο οποίος, ανταποκρινόμενος στα σχόλια του Μπάρακ, δήλωσε: «Είναι μια καλή χώρα, και ο ηγέτης της είναι επίσης καλός».

Οι δηλώσεις του Τραμπ, αν και συνοπτικές, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, καθώς γίνονται σε μια περίοδο κατά την οποία οι σχέσεις Ουάσιγκτον-Άγκυρας βρίσκονται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Με ζητήματα όπως η αγορά F-16 και F-35, η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, αλλά και οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, οι φιλοφρονήσεις του μπορεί να ερμηνευτούν ως ένδειξη ότι η Ουάσιγκτον, παρά τις διαφωνίες, συνεχίζει να αναγνωρίζει τη σημασία της Τουρκίας ως στρατηγικού συμμάχου.

Ποιος είναι ο Τομ Μπάρακ;

Ο 77χρονος Μπάρακ γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καλιφόρνια και σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο. Έχει καταγωγή από χριστιανική λιβανέζικη οικογένεια μεταναστών που εγκαταστάθηκαν στις ΗΠΑ το 1900. Μεγάλωσε στο Culver City του Λος Άντζελες, όπου ο πατέρας του διατηρούσε μπακάλικο και η μητέρα του εργαζόταν ως γραμματέας.

Γνωστός για τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες και τις στενές σχέσεις του με ηγέτες της Μέσης Ανατολής, ο Μπάρακ θεωρείται πρόσωπο-κλειδί στις διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με χώρες της περιοχής.