Όταν ο ηγέτης των τζιχαντιστών στη Συρία Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολανί εμφανίστηκε στη δημοσιότητα ως ηγέτης του Μετώπου αλ-Νούσρα (ANF), η ομάδα του ήταν διαβόητη για τις βίαιες τακτικές και την πίστη της στην αλ-Κάιντα. Υπό την ηγεσία του, η ANF αγωνιζόταν για την ίδρυση ενός αυστηρού Ισλαμικού χαλιφάτου, αντικατοπτρίζοντας τους στόχους παγκόσμιων τζιχαντιστικών κινημάτων όπως το Ισλαμικό Κράτος (ISIS).

Διαβάστε επίσης: Μοχάμεντ Αλ-Γκολάνι: Ποιος είναι ο ηγέτης των ισλαμιστών της HTS στη Συρία

 Σήμερα, ο Τζολανί ηγείται της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), μιας πιο πολιτικά εξελιγμένης και φαινομενικά «μετριοπαθούς» οργάνωσης σε σύγκριση με τις πρώην εξτρεμιστικές συμμαχίες της. Αυτή η μετατόπιση έχει προκαλέσει αναλυτές να αναρωτηθούν: είναι αυτή μια τακτική αλλαγή που οφείλεται σε εξωτερική υποστήριξη ή έχει πραγματικά εξελιχθεί η ιδεολογία του Τζολανί;

Η φιλοτουρκική HTS σήμερα παρουσιάζεται ως πιο πραγματιστική, επικεντρωμένη στη διακυβέρνηση της περιοχής και στη σταθερότητα, αντί για την επιδίωξη ενός παγκόσμιου χαλιφάτου. Το τελευταίο διάστημα η ρητορική τους προς τον τοπικό πληθυσμό είναι αισθητά λιγότερο σκληρή συγκριτικά με τα χρόνια υπό το ISIS και την αλ-Κάιντα. Ο Τζολανί έχει ζητήσει πρόσφατα από τους μαχητές και τους υποστηρικτές του να σέβονται τις τοπικές κοινότητες, τονίζοντας τη σημασία της συνεργασίας με πολίτες αντί να επιβάλλουν μια εξτρεμιστική οπτική. Αυτή η αλλαγή προκαλεί ερωτήματα για τους στρατηγικούς του στόχους.

«Taqiya» ή γνήσια ιδεολογική αλλαγή;

Ορισμένοι αναλυτές  πιστεύουν ότι αυτή η μετατόπιση δεν είναι παρά μια υπολογισμένη κίνηση. Μετριάζοντας τη ρητορική, η HTS μπορεί να εξασφαλίσει διεθνή υποστήριξη ή τουλάχιστον να αποφύγει να στοχοποιηθεί από ξένες δυνάμεις. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να βασίζεται στο Taqiya, μια έννοια στην ισλαμική νομολογία που επιτρέπει την απόκρυψη των πραγματικών προθέσεων έναντι αντιπάλων. Αν αυτή είναι η στρατηγική του Τζολανί, θα μπορούσε να στοχεύει στην εξασφάλιση ευνοϊκής θέσης από περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, η οποία έχει υποστηρίξει την HTS τα τελευταία χρόνια.

Τι είναι η Taqiya

Η Taqiya είναι ουσιαστικά ένας ισλαμικός όρος που αναφέρεται στην πρακτική της απόκρυψης της πίστης ή των προθέσεων ενός ατόμου υπό συνθήκες διωγμού ή κινδύνου. Η Taqiya πρωτοαναπτύχθηκε στις παραδόσεις των Σιιτών Μουσουλμάνων, οι οποίοι για αιώνες υπήρξαν μειονότητα και συχνά διώκονταν από Σουνίτες κυβερνήτες ή άλλες εξουσίες. Ωστόσο, η πρακτική αναγνωρίζεται και από ορισμένα ρεύματα του Σουνιτικού Ισλάμ.

Η Taqiya βασίζεται στη λογική ότι η διάσωση της ζωής ή της πίστης σε δύσκολες καταστάσεις μπορεί να υπερισχύσει της ανάγκης να διακηρύσσει κανείς ανοιχτά τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Σύμφωνα με τους θεολόγους, η χρήση της Taqiya πρέπει να περιορίζεται και να είναι συμβατή με την ηθική και τις αρχές του Ισλάμ.
 
Έμφαση στην τοπική διακυβέρνηση 

Από την άλλη, η πιθανότητα ιδεολογικής μεταμόρφωσης μοιάζει ένα αφελές σενάριο. Η επιδίωξη ενός Ισλαμικού κράτους παραμένει στο αφήγημα της HTS, αλλά προς το παρών η έμφαση φαίνεται να έχει μετατοπιστεί προς την τοπική διακυβέρνηση αντί για ένα ευρύτερο παγκόσμιο χαλιφάτο. Οι πρόσφατες κινήσεις του Τζολανί ίσως αντικατοπτρίζουν μια προσπάθεια απομάκρυνσης από την ευρεία ατζέντα της παγκόσμιας τζιχάντ προς μια πιο τοπική, πραγματιστική διακυβέρνηση που ευθυγραμμίζεται με τις ευρύτερες γεωπολιτικές πραγματικότητες στη Συρία και πέραν αυτής.

Αντίφαση: Μια επικηρυγμένη προσωπικότητα με αμφιλεγόμενη πορεία

Παρά τη μεταβαλλόμενη ρητορική, παραμένουν σημαντικές αντιφάσεις. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει θέσει επικηρυγμένο τον Τζολανί με 10 εκατομμύρια δολάρια, υπογραμμίζοντας την αντίληψη ότι παραμένει μεγάλη απειλή με βαθιές σχέσεις με την τζιχάντ. Αν και η HTS προσπαθεί να παρουσιαστεί πιο μετριοπαθής, αναφορές δείχνουν ότι κάποιοι μαχητές της συνεχίζουν να διαπράττουν εγκλήματα πολέμου, ενώ φέρουν σύμβολα που παραπέμπουν στο ISIS.

Είναι σαφές ότι η HTS υπό τον Τζολανί δεν επιδιώκει πλέον να μιμηθεί το χάος και τον εξτρεμισμό οργανώσεων όπως το ISIS και η αλ-Κάιντα. Αντίθετα, φαίνεται να επικεντρώνεται στη σταθεροποίηση της εξουσίας στη Συρία, με λιγότερη έμφαση σε μια ευρύτερη ισλαμική επανάσταση. Αν αυτή η αλλαγή οφείλεται σε ιδεολογική μεταστροφή ή απλώς σε στρατηγική προσαρμογή, μένει να φανεί. Ωστόσο, ένα είναι βέβαιο: το όραμα του Τζολανί έχει εξελιχθεί και πιθανότατα θα συνεχίσει να προσαρμόζεται καθώς εξελίσσονται οι περιφερειακές δυναμικές.

Διαβάστε επίσης: Ο ρόλος της Τουρκίας στην επόμενη μέρα της Συρίας - Προκλήσεις και ευκαιρίες