Ακριβώς 5 χρόνια μετά την υπογραφή της στις 27 Νοεμβρίου 2019, η συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης εξακολουθεί να προκαλεί αντιδράσεις και να αποτελεί αντικείμενο γεωπολιτικής διαμάχης. Το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Αναντολού αναδεικνύει τη συμφωνία ως θεμέλιο για την προστασία των κυριαρχικών δικαιωμάτων των δύο χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ αναλυτές το χαρακτηρίζουν τη σημαντικότερη συμφωνία της Τουρκίας μετά τη Λωζάνη.
Η συμφωνία, που υπογράφηκε στις 27 Νοεμβρίου 2019, καθορίζει τα όρια των θαλάσσιων δικαιοδοσιών Τουρκίας και Λιβύης, δίνοντας τους δικαιώματα στους φυσικούς πόρους της Μεσογείου, σύμφωνα με το Αναντολού, «εγκρίθηκε» μάλιστα από τον ΟΗΕ.
«Η συμφωνία, η οποία υπεγράφη μετά τη συνάντηση του τότε πρωθυπουργού της Λιβύης Fayez al-Sarraj με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προκειμένου να συμβάλει στην εγκαθίδρυση διαρκούς ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας στη Λιβύη και να αναπτύξει τις σχέσεις σε όλους τους δυνατούς τομείς στη βάση των αμοιβαίων συμφερόντων, εγκρίθηκε από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) Αντόνιο Γκουτέρες το 2020 σύμφωνα με το άρθρο 102 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών», αναφέρει χαρακτηριστικά το Αναντολού, προσπαθώντας να την περιβάλλει με «νομικό μανδύα».
Ωστόσο, η «έγκριση» αυτή δεν έπεισε τη διεθνή κοινότητα, όπως επισημαίνει και το Αναντολού.
«Παρόλο που η συμφωνία έχει εγκριθεί από τα Ηνωμένα Έθνη, προκάλεσε αντιδράσεις. Παρά την έγκριση του ΟΗΕ, η Αίγυπτος, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), η Ελλάδα και η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση Νότιας Κύπρου (ΕΔΝΚ) αντιτάχθηκαν στη συμφωνία».
Η Ελλάδα, ιδιαίτερα, υιοθέτησε σκληρή στάση, απορρίπτοντας τη συμφωνία ως παράνομη και αντιβαίνουσα στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Οι διπλωματικές εντάσεις έφτασαν σε σημείο αποβολής του Λίβυου πρέσβη από την Αθήνα.
«Η Ελλάδα, αποσκοπώντας να δείξει την αντίδρασή της στη συμφωνία, απέστειλε τελεσίγραφο στον Μοχάμεντ Αλ-Μένφι, τον τότε πρέσβη της Λιβύης στην Αθήνα, για να παρουσιάσει το περιεχόμενο της συμφωνίας. Όταν ο Αλ-Μένφι δεν συμμορφώθηκε με το τελεσίγραφο, κηρύχθηκε persona non grata από την Ελλάδα», αναφέρει το Αναντολού, που υπενθυμίζει ότι μετά την απέλασή του, ο Αλ-Μένφι επέστρεψε στη Λιβύη, όπου ανέλαβε τη διοίκηση της χώρας ως πρόεδρος του Προεδρικού Συμβουλίου της. Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, υποδέχθηκε στην Τρίπολη τους ίδιους Έλληνες αξιωματούχους που τον είχαν κηρύξει ανεπιθύμητο.
«Ένα μήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Αλ-Μένφι δέχθηκε στην Τρίπολη τον πρωθυπουργό της Ελλάδας Κυριάκο Μητσοτάκη και τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια, που τον είχαν κηρύξει persona non grata».
Η πιο επιτυχής συμφωνία μετά τη Λωζάνη
Ο καθηγητής Ουγούρ Οζγκιοκέρ, επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Arel και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Επιχειρηματιών και Διπλωματών, υποστήριξε με τη σειρά του ότι η συμφωνία αυτή έχει «αναγνωριστεί» από τον ΟΗΕ και η νομιμότητά της δεν αμφισβητείται, παρά τις αντιδράσεις που εξακολουθούν να έρχονται από χώρες της περιοχής, όπως η Ελλάδα και η Αίγυπτος.
Αναφερόμενος στην στρατηγική της Τουρκίας, ο Οζγκιοκέρ τόνισε την εξαιρετική επιτυχία της συμφωνίας και υπογράμμισε ότι η Τουρκία έχει εφαρμόσει έξυπνες πολιτικές για να αποτρέψει τις αντιδράσεις των αντιπάλων της στην περιοχή.
«Η συμφωνία αυτή είναι ίσως μια από τις πιο επιτυχημένες συμφωνίες που έκανε η Δημοκρατία της Τουρκίας μετά τη Λωζάνη. Είναι μια πολύ επιτυχημένη συμφωνία που διασφαλίζει την παρουσία της Τουρκίας σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και την κυριαρχία της επί των ενεργειακών πόρων», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Οζγκιοκέρ.
