Η αποστολή του τουρκικού ερευνητικού σκάφους «Ορούτς Ρέις» στη Σομαλία, το οποίο έφτασε σήμερα 25 Οκτωβρίου στα ύδατά της, οδηγεί τη στρατηγική επιρροή της Άγκυρας σε νέα επίπεδα στο Κέρας της Αφρικής.
Η σύμπραξη με τη Σομαλία δεν περιορίζεται μόνο στην ενεργειακή αναζήτηση, αλλά ανοίγει τον δρόμο για την Τουρκία να μειώσει καταρχάς το τεράστιο ενεργειακό της έλλειμμα. Η ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου ή φυσικού αερίου στη Σομαλία θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τον ενεργειακό λογαριασμό της Άγκυρας, ο οποίος αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών της χώρας. Με δεδομένο ότι η Τουρκία αγωνίζεται να μειώσει το ενεργειακό κόστος της, η εξόρυξη υδρογονανθράκων στη Σομαλία της προσφέρει μια ευκαιρία να καλύψει μέρος των ενεργειακών της αναγκών και να μειώσει το οικονομικό βάρος στις συναλλαγματικές της υποχρεώσεις.
Αν η Τουρκία χτυπήσει «μαύρο χρυσό»
Το Ορούτς Ρέις λειτουργεί βάσει δύο συμφωνιών που υπέγραψαν η Τουρκία και η Σομαλία στις αρχές του 2024: μια συμφωνία πλαίσιο για την αμυντική και οικονομική συνεργασία που επιτρέπει στην Άγκυρα να βοηθήσει το Μογκαντίσου να χτίσει ένα νέο ναυτικό και να προστατεύσει τις ακτές και τα χωρικά ύδατά του και μια άλλη συμφωνία για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η ενεργειακή συμφωνία της Άγκυρας με το Μογκαντίσου παρέχει στην Τουρκία το αποκλειστικό δικαίωμα να αναζητήσει σε 3 τεμάχια, περίπου 5.000 τ.χλμ. το καθένα, ανοιχτά των ακτών της Σομαλίας.
Με πιο πρακτικούς όρους, εάν η αναμενόμενη εύρεση πετρελαίου και φυσικού αερίου στα 3 τεμάχια είναι εμπορικά βιώσιμη, η Τουρκία θα μπορούσε να αναπτύξει περαιτέρω τις ερευνητικές της δεξιότητες και να μειώσει τον ενεργειακό της λογαριασμό, βοηθώντας παράλληλα τα δημόσια οικονομικά της Σομαλίας.
Οι εισαγωγές ενέργειας αντιπροσωπεύουν μία από τις κύριες αιτίες του ελλείμματος των τρεχουσών λογαριασμών της Τουρκίας, το οποίο έφτασε τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια στα μέσα του 2023, αλλά μειώθηκε στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια νωρίτερα φέτος. Αν και αυτοί οι αριθμοί μπορεί να μην φαίνονται πολλοί υπό το πρίσμα του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Τουρκίας ύψους 1,15 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2023, σύμφωνα με την τουρκική Στατιστική Υπηρεσία, μια μακροχρόνια κρίση συναλλαγματικών διαθεσίμων και υποτίμηση της τουρκικής λίρας, από την οποία η χώρα μόλις τώρα ανακάμπτει, σημαίνει ότι κάθε δολάριο που εξοικονομείται κάνει τη διαφορά.
Έτσι, η τοποθέτηση των εισαγωγών ενέργειας σε πιο βιώσιμες βάσεις, ειδικά με τα αποθέματα της Σομαλίας, θα αποτελούσε σημαντικό πλεονέκτημα για την οικονομία της Τουρκίας.
Οφέλη πέρα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο
Για την Τουρκία, η ερευνητική αποστολή του Ορούτς Ρέις μπορεί να έχει μικρότερη σημασία από ό,τι η αυξανόμενη εμπλοκή της στο Κέρας της Αφρικής. Η κίνηση αποσκοπεί τόσο σε οικονομικά, όσο και σε πολιτικά και στρατιωτικά οφέλη.
Ειδικοί που μίλησαν στο think tank Al-Monitor είπαν ότι, ανεξάρτητα από το αν το Ορούτς Ρέις βρει εμπορεύσιμο πετρέλαιο ή φυσικό αέριο στο Κέρας της Αφρικής, δείχνει πόσο σοβαρή είναι η Τουρκία στις σχέσεις με τη Σομαλία.
Ήδη μέσω της στρατιωτικής της παρουσίας έχει καταφέρει να κερδίσει ένα στρατηγικό πλεονέκτημα στην περιοχή. Η Τουρκία άνοιξε τη μεγαλύτερη στρατιωτική της εγκατάσταση στο εξωτερικό, την TURKSOM, στο Μογκαντίσου το 2017. Έκτοτε, ο τουρκικός στρατός έχει εκπαιδεύσει περισσότερους από 400 αξιωματικούς και 400 υπαξιωματικούς και έχει εκπαιδεύσει 10 τάγματα πεζικού.
Σύμφωνα με τουρκικά μέσα ενημέρωσης, αρκετές εκατοντάδες Σομαλοί στρατιώτες έχουν λάβει επίσης πρόσθετη εκπαίδευση κομάντο και drone στην Τουρκία, κάτι που τους βοήθησε να γίνουν πιο επιτυχημένοι στον αγώνα κατά της τζιχαντιστικής οργάνωσης Al-Shabaab τα τελευταία 2 χρόνια.
Το στοίχημα της Τουρκίας: από την ενέργεια στη γεωπολιτική επιρροή
Πέραν της στρατιωτικής συνεργασίας, η Τουρκία επενδύει επίσης στο διπλωματικό αποτύπωμα, κατά το παράδειγμα της Λιβύης. Η Άγκυρα μεσολάβησε σε δύο γύρους συνομιλιών μεταξύ της Αντίς Αμπέμπα και του Μογκαντίσου φέτος, και ένας ακόμη γύρος αναμένεται πριν από το τέλος του 2024.
Η Διπλωματική Ακαδημία του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών έχει εκπαιδεύσει περισσότερους από 80 Σομαλούς διπλωμάτες τα τελευταία 15 χρόνια.
Εν τω μεταξύ, η τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού (TIKA) έχει πραγματοποιήσει 150 έργα αναπτυξιακής βοήθειας από το 2011.
Σύμφωνα με τον Mathieu Gotteland, αναλυτή και ιστορικό και συνεργάτη στο Κέντρο Αφρικανικών Συγκρούσεων και Ανάπτυξης στο Λονδίνο, που μίλησε στο Al-Monitor "μέχρι στιγμής η Τουρκία έχει αποκομίσει μόνο οφέλη και είναι έτοιμη να εντείνει τις δουλειές της στη Σομαλία».
