Τη συνομολόγηση μιας συμφωνίας ειδικά για θέματα μετανάστευσης σε σχέση με τη Μεσόγειο προτείνουν, μεταξύ άλλων, οι ηγέτες κρατών μελών και οι εκπρόσωποι κομμάτων της αντιπολίτευσης του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος σε κοινή δήλωση που υιοθέτησαν μετά την προπαρασκευαστική συνάντησή τους το πρωί της Πέμπτης στις Βρυξέλλες, φέρνοντας ως παράδειγμα καλής πρακτικής τις συμφωνίες ΕΕ - Λιβάνου που έφεραν μείωση των ροών από τον Λίβανο στην Κύπρο .
Στην κοινή δήλωση καταγράφονται επίσης ως κύρια βήματα στα οποία θα πρέπει να προχωρήσει η ΕΕ για διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης, η εφαρμογή του Συμφώνου για τη Μετανάστευση, η ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων ώστε ο χώρος Σένγκεν να παραμένει λειτουργικός, η προώθηση συνολικών συμφωνιών με τρίτες χώρες και μια πιο ενισχυμένη πολιτική επιστροφών.
Στην κοινή δήλωση τονίζεται πως ο αριθμός των αιτήσεων για άσυλο στην ΕΕ έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά πως «περισσότεροι από 350.000 από αυτούς που ζητούν προστασία εισήλθαν παράτυπα στην ΕΕ τους πρώτους 11 μήνες του 2023».
Οι ηγέτες του ΕΛΚ χαιρέτισαν το ότι «ο τερματισμός της παράτυπης μετανάστευσης βρίσκεται επιτέλους στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας» και τον ρόλο που έπαιξε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, ενώ αναφέρονται μια σειρά από παραδείγματα.
«Η συμφωνία ΕΕ - Τυνησίας παρουσιάζει ήδη επιτυχή αποτελέσματα: φέτος, υπήρξαν πάνω από 60% λιγότερες παράτυπες αφίξεις από την Τυνησία στην Ιταλία, ενώ απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες όσον αφορά την επιστροφή», σημείωσαν.
«Μέχρι πρόσφατα, είδαμε το ίδιο αποτέλεσμα και με τις συμφωνίες ΕΕ - Λιβάνου, καθώς δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου παράτυπες αφίξεις από τον Λίβανο στην Κύπρο», πρόσθεσαν.
Σε σχέση με την κατάσταση στα χερσαία σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, «ένας συνδυασμός αποτελεσματικής επιτήρησης, φυσικών φραγμών και συνεργασίας με την Τουρκία για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, έχει μειώσει την πίεση των παράνομων διελεύσεων στα σύνορα», τόνισαν.
Οι ηγέτες του ΕΛΚ κάλεσαν για συνέχιση των προσπαθειών μέσω της αξιοποίησης όλων των εργαλείων που η ΕΕ έχει στη διάθεση της.
Πρώτον, σημειώνεται, «το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου πρέπει να εφαρμοστεί». Η εφαρμογή του «δεν επηρεάζει την άσκηση των αρμοδιοτήτων που εμπίπτουν στα κράτη μέλη όσον αφορά τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και τη διαφύλαξη της εσωτερικής ασφάλειας», ενώ ταυτόχρονα «θέλουμε να το βελτιώνουμε συνεχώς με την επεξεργασία καινοτόμων λύσεων» όπως προστίθεται.
Δεύτερον, υπογραμμίζεται πως για είναι λειτουργικός ο χώρος Σένγκεν «πρέπει να ενισχύσουμε την προστασία των εξωτερικών μας συνόρων», για αυτό το προσωπικό του Frontex πρέπει να τριπλασιαστεί σε 30 χιλιάδες για στήριξη των κρατών μελών που διασφαλίζουν τα ευρωπαϊκά εξωτερικά σύνορα.
«Η ΕΕ πρέπει να στηρίξει και να χρηματοδοτήσει σταθερές υποδομές στα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στη Ρωσία και τη Λευκορωσία να χρησιμοποιούν τις δικές μας αξίες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ασύλου, εναντίον μας και να υπονομεύουν τις δημοκρατίες μας» τονίζεται.
Η λειτουργικότητα του Σένγκεν προϋποθέτει ακόμα την ύπαρξη των νομικών εργαλείων «για την αντιμετώπιση των απειλών για την ασφάλεια, όπως η εργαλειοποίηση της παράτυπης μετανάστευσης που χρησιμοποιείται στον υβριδικό πόλεμο», αλλά και την προστασία του χώρου Σένγκεν «από τους κινδύνους για την ασφάλεια που παρουσιάζουν εθνικά συστήματα όπως η ουγγρική εθνική κάρτα, με την οποία Ρώσοι πολίτες προσκαλούνται στην Ένωση χωρίς πρόσθετους ελέγχους ασφαλείας». Σημειώνεται ακόμα πως για το ΕΛΚ ο χώρος Σένγκεν δεν είναι πλήρης χωρίς τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.
Τρίτον, ένα νέο Μεσογειακό Σύμφωνο, με ειδικό Ευρωπαίο Επίτροπο, «θα αναβαθμίσει τις φιλοδοξίες της Ευρώπης στον κόσμο και θα αναγνωρίσει την ιδιαίτερη σημασία της Μεσογείου, από την Αφρική έως τη Μέση Ανατολή» όπως αναφέρεται.
«Οι ανανεωμένες εταιρικές μας σχέσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν όλους τους στρατηγικούς τομείς που έχουν σημασία για την Ευρώπη, ξεκινώντας από τη μετανάστευση -συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της παράτυπης μετανάστευσης, της καταπολέμησης των διακινητών, και της ενίσχυσης των επιστροφών», παράλληλα με τα «κοινά συμφέροντα όπως η οικονομική ανάπτυξη στη Βόρεια Αφρική, η ασφάλεια, η ενέργεια και οι κρίσιμες πρώτες ύλες». Επίσης, «οι μεταναστευτικές εξελίξεις σε όλες τις διαδρομές πρέπει να παρακολουθούνται και να αναχαιτίζονται» σύμφωνα με τους ηγέτες του ΕΛΚ.
Τέταρτον, οι ηγέτες του ΕΛΚ θεωρούν πως πρέπει να γίνει διερεύνηση των επιλογών για ολοκληρωμένες εταιρικές σχέσεις με τρίτες χώρες καθώς η κακομεταχείριση ανθρώπων και οι απώλειες σε ζωές «συνδέονται άμεσα με την παράνομη διακίνηση και τις παράνομες διελεύσεις των συνόρων».
«Η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί με διεθνείς οργανισμούς για να στηρίξει τις τρίτες χώρες όσον αφορά την ικανότητά τους να διεκπεραιώνουν τις αιτήσεις ασύλου και να επιστρέφουν στις χώρες καταγωγής ή σε ασφαλείς χώρες» σημειώνεται, καθώς και πως η ΕΕ θα πρέπει να αξιοποιήσει και τις άλλες πολιτικές της, όπως να θέτει όρους για τη χορήγηση θεωρήσεων.
«Θα πρέπει επίσης να είμαστε έτοιμοι να αντλήσουμε διδάγματα, τώρα που εισερχόμαστε στη φάση εφαρμογής της συμφωνίας μεταξύ της Ιταλίας και της Αλβανίας», καθώς και «να διερευνήσουμε επιλογές για κόμβους διέλευσης επιστροφής που θα ανακουφίσουν τα συστήματά υποδοχής και ασύλου» αναφέρεται.
Πέμπτον, οι ηγέτες του ΕΛΚ ζητούν μια πιο ισχυρή πολιτική επιστροφών με την επείγουσα αντικατάσταση της Οδηγίας του 2008, η οποία να εξασφαλίζει «την ομοιόμορφη εφαρμογή της αποτελεσματικής επιστροφής ατόμων χωρίς δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ».
«Ένα σημαντικό εργαλείο για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ΕΕ όσον αφορά τις επιστροφές θα ήταν η αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής, με την καθιέρωση κοινών προτύπων, διαδικασιών και εντύπων», σημειώνεται.
Ζητούν ακόμα την αναθεώρηση της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας» έως τις 12 Ιουνίου 2025 με στόχο την ανακούφιση των χωρών της ΕΕ, καθώς και την ανάπτυξη περισσότερων δυνατοτήτων στον τομέα των επιστροφών όσον αφορά τη συνεργασίας με τρίτες χώρες «για να διασφαλίσουμε ότι όποτε ένα άτομο υπόκειται σε απόφαση επιστροφής, η απόφαση αυτή εφαρμόζεται γρήγορα και αποτελεσματικά, αξιοποιώντας πλήρως τη συνολική μόχλευση που διαθέτει η Ευρώπη στις σχέσεις της με τρίτες χώρες».
Οι ηγέτες του ΕΛΚ υποστηρίζουν ακόμα να υπάρχει «μια κοινή προσέγγιση όσον αφορά τις επιστροφές εγκληματιών και ατόμων που συνιστούν απειλή για την ασφάλεια».
Τέλος, ζητούν από την ΕΕ να παρουσιάσει «εναλλακτικά μέτρα για την αποτελεσματική εκτέλεση των αποφάσεων επιστροφής και να αναμένει την πλήρη συμμόρφωση των τρίτων χωρών με τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει έναντι της ΕΕ στο πλαίσιο ολοκληρωμένων εταιρικών σχέσεων».
