Η ανάμειξη της Τουρκίας σε στρατιωτικές συγκρούσεις πέρα από τα σύνορά της έχει αναδειχθεί σε έναν από τους πιο αμφιλεγόμενους πυλώνες της εξωτερικής της πολιτικής. Όταν ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κόμπασε πρόσφατα για τη στρατιωτική υποστήριξη που παρέχεται στη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν, φανέρωσε το μέγεθος του ρόλου της Τουρκίας στον εξοπλισμό και την εκπαίδευση ξένων στρατιωτικών δυνάμεων, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο παροχής παρόμοιας βοήθειας και στους Παλαιστινίους στη Γάζα. Η δήλωση αυτή, πέρα από την ένδειξη ισχύος, ήταν μια έμμεση ομολογία της στρατιωτικής εμπλοκής της χώρας, η οποία ήδη βρίσκεται υπό αυστηρό διεθνή έλεγχο.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ (2023), που αριθμεί 289 σελίδες, η Τουρκία παραβιάζει το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, προσφέροντας όχι μόνο οπλισμό αλλά και τεχνική υποστήριξη που ξεφεύγει από τους περιορισμούς που θέτει το Συμβούλιο Ασφαλείας. Τα τεκμηριωμένα στοιχεία, όπως οι αποστολές στρατιωτικού υλικού μέσω ναυτικών και αεροπορικών οδών, δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης της ενεργής ανάμειξης της Άγκυρας στην εμπόλεμη ζώνη της βόρειας Αφρικής.

Η έκθεση αναφέρει ότι σύμφωνα με το ψήφισμα 2095 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η τεχνική και εκπαιδευτική υποστήριξη προς τη λιβυκή κυβέρνηση μπορεί να παρέχεται μόνο για σκοπούς ασφάλειας και αφοπλισμού και ότι η εκπαιδευτική υποστήριξη που παρέχεται από την Τουρκία δεν έχει τους σκοπούς «ασφάλειας και αφοπλισμού». Οι εκθέσεις αυτές, οι οποίες κοινοποιούνται στην παγκόσμια κοινή γνώμη από τον ΟΗΕ, δεν έχουν άμεση κυρωτική ισχύ.

«Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εκθέσεις αυτές χρησιμοποιούνται ως αποδεικτικά στοιχεία από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και άλλες διεθνείς αρχές, μας προκαλεί ανησυχία για τη χώρα μας», προειδοποιεί ο Τούρκος δημοσιογράφος, Σαϊγκί Οζτούρκ, της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Σοζτζού.

Στοιχεία κατά της Τουρκίας

Στην έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), οι ισχυρισμοί κατά της Τουρκίας είναι οι εξής:

1. Το πλοίο «Τσιρκίν» με σημαία Τανζανίας, το οποίο διαχειρίζεται η ναυτιλιακή εταιρεία Avrasya Shipping Company και συνοδεύεται από τουρκικά στρατεύματα, μετέφερε απαγορευμένο στρατιωτικό υλικό στη Λιβύη κατά παράβαση του εμπάργκο που προβλέπεται στο άρθρο 9 της απόφασης 1970 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (παράγραφος 69).
2. Η Τουρκία μετέφερε το ηλεκτρονικό σύστημα μάχης ASELSAN Koral στη Λιβύη στις 23 Οκτωβρίου 2019, παραβιάζοντας έτσι το εμπάργκο όπλων (παράγραφος 76).
3. Στις 17 Ιανουαρίου 2020, η Τουρκία μετέφερε 6 συστήματα αεράμυνας MIM-23 και Korkut στη Λιβύη, παραβιάζοντας έτσι το εμπάργκο όπλων (παράγραφος 76).
4. Στις 27 Ιανουαρίου 2020, η Τουρκία μετέφερε αντιαρματικά αμυντικά συστήματα Roketsan UMTAS στη Λιβύη, παραβιάζοντας έτσι το εμπάργκο όπλων (παράγραφος 76).
5. Στις 21 Μαρτίου 2020, η Τουρκία μετέφερε στη Λιβύη το όχημα μάχης FNSS ACV-15 και το πυροβόλο Fırtına, παραβιάζοντας έτσι το εμπάργκο όπλων (παράγραφος 76).
6. Η Τουρκία μετέφερε μη επανδρωμένα αεροσκάφη Anka στη Λιβύη στις 19 Απριλίου 2020, παραβιάζοντας έτσι το εμπάργκο όπλων (παράγραφος 76).
7. Η Τουρκία παραβίασε το εμπάργκο όπλων με τα πυρομαχικά STM Kargu-2 στις 27 Μαΐου 2020 (παράγραφος 76).
8. Η Τουρκία παραβίασε το εμπάργκο όπλων μεταφέροντας στη Λιβύη το πυραυλικό σύστημα πολλαπλών εκτοξεύσεων Roketsan T-122 Sakarya στις 18 Ιουλίου 2020 (παράγραφος 76).
9. Η Τουρκία παραβίασε το εμπάργκο όπλων μεταφέροντας όλμους των 120 χιλιοστών στη Λιβύη στις 9 Οκτωβρίου 2020 (παράγραφος 76).

Η SADAT έσπασε το εμπάργκο και εκπαίδευσε 5 χιλιάδες Σύρους στη Λιβύη

Η Τουρκία είχε κατηγορηθεί και το 2021 σε έκθεση του ΟΗΕ ότι δια μέσου της εταιρείας μισθοφόρων Sadat, πραγματοποιεί εκπαιδεύσεις και παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, στέλνοντας επίσης για την ασφάλεια της χώρας 5 Σύρους μαχητές, τους οποίους εκπαίδευε η Σαντάτ στο έδαφος της Λιβύης. Η εν λόγω έκθεση ανέφερε ότι η παρεχόμενη εκπαιδευτική υποστήριξη παραβιάζει το εμπάργκο που προβλέπεται στο άρθρο 9 της απόφασης 1970 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Πώς αντέδρασε η Σαντάτ

Ο Μελίχ Τανριβερντί είναι ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Άμυνας, Συμβουλευτικής και Εμπορίου, Sadat, και είχε δηλώσει τότε: «Μας ζητήθηκε να απαντήσουμε στην έκθεση εντός 30 ημερών. Απαντήσαμε: ‘Δεν έχουμε τέτοιες δραστηριότητες στη Λιβύη’. Ένας καθηγητής και ένας ιστότοπος αναφέρθηκαν ως πηγή και μετά την απάντησή μας, τα Ηνωμένα Έθνη είπαν: ‘Παρόλο που η Sadat αρνείται τους ισχυρισμούς, πιστεύεται ότι η Sadat δραστηριοποιείται στη Λιβύη’. Μπορούν να παγώσουν περιουσιακά στοιχεία και να εμποδίσουν τα ταξίδια, αν θέλουν. Αν είχαν καταλήξει σε ένα σοβαρό συμπέρασμα, θα μας είχαν επιβάλει κυρώσεις.

Για παράδειγμα, είχαν πρόσβαση σε πληροφορίες και έγγραφα σχετικά με την ομάδα WAGNER (μισθοφορική ομάδα της Ρωσίας). Η εταιρεία πραγματοποιεί σημαντικές επιχειρηματικές εξελίξεις στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Χρησιμοποιούν τον ΟΗΕ. Τους πατάμε στα πόδια, όποτε προσπαθούν να μας δυσφημίσουν. Δεν είχαμε καμία δραστηριότητα στη Λιβύη. Αν είχαμε, θα το είχαν τεκμηριώσει και δημοσιεύσει, όπως έκαναν με τη WAGNER».

Παρά τις διαψεύσεις, ωστόσο, από τον πρόεδρο της Sadat, οι ισχυρισμοί του ΟΗΕ συνεχίζουν να βαραίνουν την εικόνα της Τουρκίας και να την καθιστούν υπόλογη στη διεθνή κοινότητα, όπως σημειώνει σήμερα ο αρθρογράφος Σαϊγκί Οζτούρκ.