Το άτυπο έγγραφο (non paper) του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που επιδόθηκε πρόσφατα στις κυβερνήσεις Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ εκφράζει ουσιαστικά την αντίθεση της Κυβέρνησης Μπάιντεν στην κατασκευή του αγωγού East Med. Η εξέλιξη αυτή δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία παρά τις όποιες αντιδράσεις σε Κύπρο και Ελλάδα περί «αιφνιδιασιτκής κίνησης» και «ξαφνικό δώρο» των ΗΠΑ στον Ερντογάν.



Με την αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο, ο Πρόεδρος Μπάιντεν επανέφερε σε θέσεις κλειδιά της Αμερικανικής Κυβέρνησης σε θέματα εξωτερικών υποθέσεων και ενέργειας, παλιούς μας γνώριμους. Ο σημαντικότερος από αυτούς είναι ο αμερικανοεβραίος διπλωμάτης Άμος Χόκσταϊν.

Υπηρέτησε την κυβέρνηση Ομπάμα ως ειδικός απεσταλμένος για διεθνή ζητήματα ενέργειας και επιχείρησε να βρει γεωπολιτικές φόρμουλες αξιοποίησης των φυσικών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου. Αφού απέτυχε την πρώτη φορά φαίνεται να επανέρχεται δυναμικά.

Ποιος ο στόχος 

Ο Αμος Χοκστάιν, διορίστηκε από τον Μπάιντεν ως σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για θέματα πολιτικής που αφορούν την ενεργειακή ασφάλεια. Έκτοτε επισκέπτεται συχνά την περιοχή και έχει αναλάβει μεσολαβητής μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου στη διαφορά τους που έχουν σε σχέση με τα όρια της ΑΟΖ τους. Για ποιο λόγο άραγε; 

Ο Χόκσταιν υπήρξε ο άνθρωπος κλειδί των ΗΠΑ και των Δημοκρατικών ο οποίος ανέλαβε να προωθήσει την ιδέα κατασκευής ενός αγωγόυ από τα κοιτάσματα  του Ισραήλ, μέσω της κυπριακής ΑΟΖ και του Λιβάνου με κατεύθυνση την Τουρκία. Επομένως στόχος είναι η επίλυση των θαλάσσιων διαφορών πρώτα Ισραήλ-Λιβάνου και μετά παίρνει σειρά η Κύπρος και το Κυπριακό.

Ήδη από ο 2015 σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Καθημερινή, είχε ταχθεί υπέρ του αγωγού Ισραήλ-Τουρκίας και ενάντια του East Med τον οποίο χαρακτήριζε ως «δύσκολο και δαπανηρό εγχείρημα».

Ο «ξεχασμένος» χάρτης

Τον Ιούνιο του 2019, η εφημερίδα «Σημερινή» έφερε στο φως έναν «ξεχασμένο» χάρτη του Υπουργείου Ενέργειας (Bureau of Energy Resources) των ΗΠΑ που αποτύπωνε την γεωπολιτική αντίληψη της Κυβέρνησης Ομπάμα για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου. 

Αρχιτέκτονας του χάρτη, ήταν ο ο ίδιος ο Άμος Χοκστάιν που αποκάλυψε μάλιστα ότι ο χάρτης, που δημιουργήθηκε αρχικά από τους κρατικούς χαρτογράφους και τους διπλωμάτες ειδικούς σε θέματα ενέργειας, παρουσιάστηκε προσωπικά στον ίδιο τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό 2015-2017, ενώ είναι στην κατοχή τόσο της Κύπρου όσο και του Ισραήλ και του Λιβάνου. 

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι παρουσιάζεται αγωγός φυσικού αερίου να ξεκινά από το κοίτασμα «Αφροδίτη» και να κατευθύνεται μέσω Κύπρου στα νότια παράλια της Τουρκίας.

Ο συγκεκριμένος αγωγός είναι με τη σήμανση «proposed», χωρίς, ωστόσο, να διευκρινίζεται από ποιους και πότε ακριβώς έχει προταθεί. Παράλληλα, υπάρχει και δεύτερος αγωγός που, ξεκινώντας από τα κοιτάσματα του Λεβιάθαν στο Ισραήλ, διασχίζει την Κυπριακή ΑΟΖ, καταλήγοντας στην Αλεξανδρέττα. 

Όταν πρωτοδημοσιεύτηκε η συγκεκριμένη είδηση, η Κυβέρνηση πάντως έσπευσε να καθησυχάσει ότι πλέον έχει αλλάξει η Αμερικανική Κυβέρνηση (Πρόεδρος Τραμπ) και παράλληλα η προσέγγιση των ΗΠΑ για την ενεργειακή πολιτική της περιοχής. Λίγα χρόνια μετά, τα σενάρια ενός ισραηλινο-τουρκικού αγωγού ξαναζωντανεύουν και αναμένεται η στάση που κρατήσει τόσο η Κυβέρνηση και ο ΔΗΣΥ όσο και η αντιπολίτευση και συγκεκρινμένα το ΑΚΕΛ που κατά καιρούς είχαν φλερτάρει με την ιδέα μεταφοράς των κοιτασμάτων Φ.Α της ΑΟΖ προς την Τουρκία με σκοπό την επίτευξης λύσης του Κυπριακού. 

Μια άλλη επιλογή που υπήρχε ανέκαθεν στο συρτάρι είναι εκείνη της κατασκευής ενός τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό που στην που στην παρούσα φάση μοιάζει η μόνη ελπιδοφόρα λύση σε εμπορικικό και οικονομικό επίπεδο.

Διαβάστε επίσης: ΠτΔ: Αν ναυαγήσει ο Eastmed, είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε άλλες επιλογές

Η χρονική συγκυρία

Παντός, καθόλου τυχαία δεν πρέπει να θεωρείται η χρονική συγκυρία την οποία κυκλοφόρησε το αμερικανικό non paper για τον East Med και το τουρκικό προπαγανδιστικό βίντεο που κάνει λόγο για «Aγωγό όνειρο» και φιλοξενεί δηλώσεις του Χόκστάιν.

«Καθοδηγήθηκε από την πολιτική. Όταν πρόκειται για πολλά δισεκατομμύρια δολάρια για εμπορικές συμφωνίες, θα πρέπει να καθοδηγούνται από την εμπορική πλευρά. Όχι από την πολιτική.

Η πολιτική πρέπει να το υποστηρίζει, αλλά δεν πρέπει να καθοδηγεί», αναφέρει μεταξύ άλλων στο TRT προσθέτοντας ότι ότι η πιο συμφέρουσα λύση ένας αγωγός που θα περνάει μέσω Τουρκίας και όχι μέσω Ελλάδος.



O ρόλος της Αθήνας και η σιωπή του Ισραήλ

Από το ενδεχόμενο οριστικό ναυάγιο της κατασκευής του αγωγού East Med μεγαλύτερος χαμένος θα είναι η Κύπρος που φιλοδοξεί κατά κάποιο τρόπο να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο ασφάλειας που θα συνδέει το Ισραήλ με την Ελλάδα και κατ' επέκταση με την Ε.Ε. Tο Τελ Αβίβ τηρεί σιγήν ιχθύος για το αμερικανικό non paper. Η Αθήνα εδώ και αρκετούς μήνες φλερτάρει με την ιδέα παράκαμψης της Κύπρου και της κατασκευής ενός αγωγού από την Αίγυπτο απευθείας στην Ελλάδα. Το σενάριο αυτό κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2021 από «Το Βήμα».

Συγκεκριμένα η αθηναϊκή εφημερίδα επικαλέστηκε αποκλειστικές πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες κατά την επίσκεψής του στην Ελλάδα στις 10 και 11 Νοεμβρίου 2020, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι παρουσίασε μια πρόταση στον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη  για αλλαγή όδευσης του πολυδιαφημισμένου αγωγού φυσικού αερίου East Med.

Σύμφωνα πάντα το δημοσίευμα ο αγωγός θα ξεκινά μεν από το γιγαντιαίο κοίτασμα «Λεβιάθαν» στο Ισραήλ και ακολούθως, αντί περνά μέσα από την Κύπρο, θα κατευθύνεται προς Αίγυπτο και έπειτα να ανεβαίνει προς την Κρήτη διερχόμενος από την περιοχή της οριοθετημένης ελληνοαιγυπτιακής ΑΟΖ.

Τον Νοέμβριο του 2021 ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας, Κώστας Σκρέκας, με τον Υπουργό Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων της Αιγύπτου, Tarek El Molla υπέγραψαν μάλιστα μννημόνιο Κατανόησης για τη στρατηγική συνεργασία Ελλάδας - Αιγύπτου στον τομέα του φυσικού αερίου.

Η συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών προβλέπει την επέκταση της διμερούς συνεργασίας στην ενέργεια στους εξής τρεις τομείς:
 
•    Την εμπορία LNG. 
•    Την εξερεύνηση και παραγωγή φυσικού αερίου
•    Την προοπτική διασύνδεσης των συστημάτων φυσικού αερίου των δύο χωρών, με την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού  

Διαβάστε επίσης: Ποιοι και γιατί τορπιλίζουν τον EastMed