Ένας ειλικρινής αλλά αποκαλυπτικός δημόσιος διάλογος

Ο Υπουργός Άμυνας Φώτης Φωτίου και ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, Αντιστράτηγος Στυλιανός Νάσης, απάντησαν σε ερωτήσεις τελειόφοιτων μαθητών Λυκείων, γονέων και εθνοφρουρών

ΔΥΣΤΥΧΩΣ υπάρχουν εκείνοι που προσπαθούν με χίλιους τρόπους να μας ξεγελάσουν ότι είναι άρρωστοι και ανήμποροι. Αυτό πρέπει να καταπολεμήσουμε όλοι, τόνισε ο Φώτης Φωτίου

Ο τίτλος του ρεπορτάζ προέρχεται από ερώτηση του Ανδρέα Παχουλίδη, τελειόφοιτου μαθητή του Λυκείου Αποστόλου Μάρκου και από την απάντηση του Αρχηγού της Εθνικής Φρουράς Αντιστράτηγου Στυλιανού Νάση στη δημόσια και πολύ διαφωτιστική συζήτηση που είχε την περασμένη Δευτέρα (9.12.2013) ο Υπουργός Άμυνας Φώτης Φωτίου στο πλαίσιο του Πανεπιστημίου της Δευτέρας, του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, με θέμα «Η Εθνική Φρουρά στις νέες συνθήκες της Κύπρου».

Όπως παρατήρησε ο Α. Παχουλίδης, «ο στρατηγός Μακρυγιάννης προσευχόταν στον Θεό να του δίνει δύναμη να αντιμετωπίσει τους δύο εχθρούς του, τους Τούρκους και τον εσωτερικό του εχθρό, τον κακό του εαυτό. Ποιος από τους δύο εχθρούς πιστεύετε είναι ο πιο δύσκολος σήμερα για μας;». Παρά το ότι η ερώτηση απευθυνόταν προς τον Υπουργό Άμυνας, τον λόγο πήρε ο Αρχηγός της ΕΦ: «Σε όλες τις ενημερώσεις που κάνω, γράφω πάντα στην πρώτη διαφάνεια ότι ο μεγαλύτερος εχθρός της ΕΦ είναι ο ίδιος ο εαυτός της».

Άμεσα παρενέβη και ο Φώτης Φωτίου σχολιάζοντας ότι «και φυσικά αυτό ισχύει όχι μόνο για την ΕΦ, αλλά για την Κύπρο…δεν ευθύνονται άλλοι, εμείς ευθυνόμαστε γι΄ αυτά που πάθαμε».

Ακανθώδη ζητήματα ταμπού

Το πιο πάνω απόσπασμα δίνει και το στίγμα του ειλικρινούς διαλόγου, απαλλαγμένου σε μεγάλο βαθμό από ανούσιες τυπικότητες, που διεξήχθη ανάμεσα στους παρευρισκομένους, τον Υπουργό και τον Αρχηγό, αξιωματικούς της ΕΦ, εθνοφρουρούς, τελειόφοιτους μαθητές Λυκείων και γονείς παιδιών που υπηρετούν ή θα κληθούν να υπηρετήσουν τη στρατιωτική τους θητεία. Ακανθώδη ζητήματα ταμπού, όπως η ευρεία χρήση ναρκωτικών στα στρατόπεδα (όχι «σκληρών», όπως διευκρίνισε ο Αντιστράτηγος Νάσης), η πειθαρχία, η φυγοστρατία, η επάρκεια των αξιωματικών, απασχόλησαν κυρίως τη συζήτηση. Στη διάρκειά της, αναδείχθηκαν και κάποιες διαφορετικές μεταξύ τους, προσεγγίσεις του Υπουργού Άμυνας και του Αρχηγού της Εθνικής Φρουράς, ιδιαίτερα στο ζήτημα της επάρκειας των αξιωματικών, που ο δεύτερος ένιωθε την ανάγκη να υπερασπίζεται σε κάθε ευκαιρία.

Στο ένα από τα δύο πάνελ της εκδήλωσης συμμετείχαν, με πολύ εύστοχες και ώριμες παρατηρήσεις και ερωτήσεις, οι τελειόφοιτοι Λυκείων Λευκωσίας Δημήτρης Εμμανουηλίδης του Λυκείου Κύκκου Α΄, ο Γιώργος Παναγιώτου του Λυκείου Κύκκου Β΄, ο Ανδρέας Παχουλίδης του Λυκείου Αποστόλου Μάρκου, ο Αθανάσιος Μακρίδης του Λυκείου Αποστόλου Βαρνάβα και ο Χρίστος Νικολάου του Λυκείου Δασούπολης.

Στο δεύτερο πάνελ συμμετείχαν οι εκπρόσωποι γονέων Πέτρος Κουλέρμος, Πρόεδρος Ομοσπονδίας Γονέων Λευκωσίας, Στέλιος Χατζηγεωργίου, Τζούλη Χρίστου και Χρυστάλλα Δανιήλ.
Συντονιστής ήταν ο Διευθυντής Ειδήσεων του ΡΙΚ Γιάννης Καρεκλάς.

Ισχυρή, σύγχρονη Εθνική Φρουρά

Μετά από χαιρετισμό του Αντιπρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Ανδρέα Μακρή, τον διάλογο άνοιξε με ομιλία του ο Υπουργός Άμυνας, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, «τη μεγάλη σημασία που έχει για την Εθνική Φρουρά η υπηρέτηση στρατιωτικής θητείας». Όπως είπε ο Φ. Φωτίου, «οι γεωπολιτικές εξελίξεις και η συνεχιζόμενη τουρκική απειλή, δεν αφήνουν περιθώρια χαλάρωσης και εφησυχασμού. Το συνεχώς διαμορφούμενο γεωστρατηγικό περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή, η ανάγκη θαλάσσιας ασφάλειας σε συνδυασμό με την εξασφάλιση των απαραιτήτων συνθηκών ενεργειακής ασφάλειας, επιβάλλουν επαγρύπνηση και τήρηση ισχυρών, σύγχρονων και ικανών Ενόπλων Δυνάμεων, για αντιμετώπιση των πολλαπλών προκλήσεων».

Παραδέχτηκε ότι «αναντίλεκτα, η οικονομική λιτότητα στις μέρες μας, αποτελεί χαρακτηριστικό της κοινωνίας μας και δεν μπορεί να αφήνει ανεπηρέαστο το Υπουργείο Άμυνας. Εκφράζοντας εμπιστοσύνη στην εθνική προσπάθεια και ακολουθώντας πιστά τη γενική κοινωνική στάση για έξοδο από την κρίση, προχωρούμε σε αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμό των Ενόπλων μας Δυνάμεων. Αν και η οικονομία είναι άκρως αλληλένδετη με την αμυντική θωράκιση, εντούτοις υπάρχει η πολιτική βούληση και είμαι βέβαιος ότι μέσα από κατάλληλη οργάνωση, συλλογικότητα και μακρύ στρατηγικό σχεδιασμό, μπορούμε να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις επιτυχίας στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας της πατρίδας μας.

Ο οικονομικός εξορθολογισμός σε κάθε περίπτωση, γίνεται χωρίς να επηρεάζει τους βασικούς στόχους της Εθνικής Φρουράς, που είναι η διατήρηση του αξιόμαχου των δυνάμεών της και η ικανότητα αποτροπής της όποιας εχθρικής επιβουλής».

Η παράδοση του «παλιού» και του «νέου»

ΣΕ ερώτηση του μαθητή Δημήτρη Εμμανουηλίδη που αφορούσε την πειθαρχία και την ισότητα στο στράτευμα, σε σχέση με την «παράδοση» του «παλιού» και του νεοσύλλεκτου εθνοφρουρού, ο κ. Φωτίου υποστήριξε ότι «δεν επικρατεί αυτή η κατάσταση τώρα στην ΕΦ. Είμαι περήφανος γιατί οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας μας έχουν πλέον εξαιρετικούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, έστω και αν υπάρχουν μεμονωμένες περιπτώσεις προβλημάτων. Πάντως προσπαθούμε να λύσουμε στη ρίζα τους αυτά τα προβλήματα».

Γιώργος Παναγιώτου, Λύκειο Κύκκου Β΄:

Πιστεύετε ότι η ΕΦ είναι έτοιμη για οποιαδήποτε επίθεση, δεδομένου ότι είναι μειωμένες οι στρατιωτικές ασκήσεις, ενώ η θητεία είναι χαλαρή, σαν διαμονή σε ξενοδοχείο;

Υπουργός Άμυνας: «Με αυτό τον Αρχηγό και ασκήσεις γίνονται και δεν είναι καθόλου χαλαρή η κατάσταση. Γίνεται μια πολύ σοβαρή και σκληρή δουλειά, ασφαλώς μέσα σε αντίξοες συνθήκες. Όμως είμαστε έτοιμοι και αλίμονο αν οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας δεν ήταν έτοιμες να ανταποκριθούν στο κάλεσμα αυτό».

Αρχηγός Εθνικής Φρουράς: «Μακάρι να μπορούσε να πείσει τους συνομηλίκους του να σκέφτονται με τον τρόπο που σκέφτεται εκείνος και θα γίνουν καλύτερα τα πράγματα…γιατί η μάνα δεν πείθεται…».

Η φυγοστρατία και οι αξιωματικοί
Ανδρέας Παχουλίδης, Λύκειο Αποστόλου Μάρκου:

-Ποια μέτρα θα πάρετε για τη φυγοστρατία, για να μη θυματοποιούνται και παιδιά που πραγματικά είναι ασθενείς; Έχουμε το παράδειγμα του Ισραήλ, κοντινό και τόσο μακρινό, όπου η στράτευση όχι μόνο είναι επιτακτική ανάγκη, αλλά είναι θέμα επιβίωσης και όπου οι άντρες υπηρετούν τρία χρόνια και οι γυναίκες δύο.

Υπουργός Άμυνας: «Ναι, υπάρχουν παιδιά με προβλήματα και ασφαλώς και δεν μιλούμε γι’ αυτά. Όμως δυστυχώς υπάρχουν εκείνοι που προσπαθούν με χίλιους τρόπους να μας ξεγελάσουν, να παρουσιάζουν χαρτιά ότι είναι άρρωστοι, να κάνουν τους άρρωστους και τους ανήμπορους και δυστυχώς αυτό πρέπει να καταπολεμήσουμε όλοι, και εδώ χρειάζεται και η παρέμβαση της κοινωνίας. Θύμωσα πολύ όταν έμαθα ότι συγκεκριμένο παιδί που το γνώριζα, μέσα από κάποιες διαδικασίες πήρε αναστολή γιατί είχε δήθεν ψυχολογικά προβλήματα. Και ξέρω ότι τώρα είναι στην Αμερική και σπουδάζει! Αυτό δεν είναι πρόκληση για τα άλλα παιδιά; Αυτά θα αντιμετωπίσουμε και θα τα πατάξουμε.

Αθανάσιος Μακρίδης, Λύκειο Αποστόλου Βαρνάβα:
-Τι κάνετε για την πρόληψη της φυγοστρατίας, σε σχέση με την κακή νοοτροπία και συμπεριφορά από αξιωματικούς, που επηρεάζει τους στρατιώτες που φοβούνται να μιλήσουν και έχει τραγικά αποτελέσματα, με κρούσματα κατάθλιψης και αυτοκτονίες μέσα στα στρατόπεδα;

Υπουργός Άμυνας: «Άγγιξες ένα πολύ ευαίσθητο θέμα… γιατί αν πούμε ότι όλα λειτουργούν σωστά στην ΕΦ, θα είναι ψέμα - με όλο τον σεβασμό προς τον Αρχηγό. Ασφαλώς και υπάρχουν θέματα που δεν λειτουργούν σωστά και υπάρχουν κακές συμπεριφορές από αξιωματικούς. Και κακές συνθήκες σε κάποια στρατόπεδα - κτιριακές ή άλλες. Ασφαλώς επιβάλλεται όταν κάποια παιδιά έχουν ιδιαίτερες ευαισθησίες, να παρακολουθούνται για πρόληψη δυσάρεστων καταστάσεων. Κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν να προλαμβάνουμε τα κακά και δεν είναι εύκολο εγχείρημα, για τον Υπουργό, για τον Αρχηγό και για την ηγεσία της ΕΦ. Μιλούμε για 10-12 χιλιάδες κληρωτούς στρατιώτες και άλλες 3-3.500 αξιωματικούς.

Πρέπει να προσπαθούμε να βελτιωνόμαστε συνεχώς και τους αξιωματικούς μας να τους εκπαιδεύουμε να έχουν καλύτερη προσέγγιση προς τους στρατιώτες και καλύτερη ψυχολογία. Επιδιώκουμε να βελτιωνόμαστε κι εμείς όλοι, για να υπηρετήσουμε σωστά την ΕΦ. Προβλήματα υπάρχουν, αλλά δεν υψώνουμε τα χέρια, επιμένουμε, προσπαθούμε όσο μπορούμε μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων μας να τα λύσουμε».

Αρχηγός Εθνικής Φρουράς: «Αυτά είναι φήμες που κυκλοφορούν από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν. Τα στελέχη έχουν εξαιρετικό επίπεδο και εκπαιδεύσεως και μορφώσεως και τίτλων σπουδών και έχουν πολύ μεγάλες εμπειρίες. Είναι δε σε τέτοιο επίπεδο που δεν συγκρίνεται με κανέναν άλλο φορέα και το βεβαιώνω με τη γνώση των 43 ετών υπηρεσίας… ο στρατός είναι ένα σύνολο με τους δημοκρατικότερους και ανθρωπινότερους θεσμούς. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως σε κάθε χώρο. Μακάρι να υπήρχαν κι άλλοι χώροι αξιοκρατικά οργανωμένοι όπως ο στρατός, με όλα τα προβλήματα».

Πέτρος Κουλέρμος, Πρόεδρος Ομοσπονδίας Γονέων Λευκωσίας:

-Γιατί υπάρχουν μόνο δύο ψυχολόγοι στον στρατό; Υπάρχουν περιθώρια καλύτερης κατανομής των κονδυλίων του προϋπολογισμού του Υπουργείου Άμυνας;

Υπουργός Άμυνας: «Υπάρχει μια ομάδα γιατρών και ασφαλώς εν μέσω οικονομικής κρίσης, με μειωμένους προϋπολογισμούς, πρέπει να γίνεται ορθολογική κατανομή - και αυτό αφορά και τα εξοπλιστικά προγράμματα και την εκπαίδευση. Ένας στόχος είναι η εκπαίδευση των στελεχών μας στην οποία εγώ δίνω ιδιαίτερη σημασία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι ικανοί και καλοί οι αξιωματικοί μας. Όλοι χρειαζόμαστε εκπαίδευση κάθε λίγα χρόνια κι αυτό δεν είναι προσβλητικό… γιατί είπα ότι η πλειοψηφία των αξιωματικών μας είναι πολύ καλοί».

Φυτείες κάνναβης και χασίς σε τενεκέδες
Τζούλη Χρίστου, μέλος Ομοσπονδίας Γονέων Λευκωσίας:

-Πώς τα ναρκωτικά μπαίνουν στα στρατόπεδα και γιατί οι εθνοφρουροί καταφεύγουν στα ναρκωτικά; Πολλοί είναι καθαροί όταν καταταγούν, τι τους κάνει να μπαίνουν στη χρήση; Είμαι μητέρα εθνοφρουρού και δυστυχώς είναι μετά βίας που κρατώ τον γιο μου στον στρατό. Του απομένουν εφτά μήνες, είναι πολύ πειθαρχημένος στρατιώτης, κι όμως στην ΕΦ οι καλοί και οι πειθαρχημένοι αδικούνται από τους μόνιμους αξιωματικούς. Εκείνοι που περνούν πολύ καλά είναι εκείνοι που δεν βγαίνουν από τα αναρρωτήρια, που παίρνουν αναρρωτικές άδειες ότι είναι δήθεν άρρωστοι και κάνουν σκασιαρχείο…

Υπουργός Άμυνας: «Όταν τα ακούς από μια μητέρα εθνοφρουρού, ασφαλώς πρέπει να τα λαμβάνεις υπόψη. Οι έρευνες που έκανε και κάνει το Αντιναρκωτικό Συμβούλιο δείχνουν ότι η πλειοψηφία των εθνοφρουρών μας που είναι χρήστες, δυστυχώς ξεκινούν τη χρήση όχι από την ΕΦ, αλλά από τα σχολεία. Και είναι πραγματικά πολύ ανησυχητικό γιατί παιδιά 14, 15 και 16 χρονών αρχίζουν χρήση ναρκωτικών. Αν θέλουμε σωστή πρόληψη, να την κάνουμε στη ρίζα. Ασφαλώς υπάρχουν και περιπτώσεις που ξεκινούν στην ΕΦ, όμως είναι λίγες. Για το πώς μπαίνουν στα στρατόπεδα; Κι εγώ το ψάχνω…κοντά μου έρχονται πολλές πληροφορίες και για το πώς μπαίνουν και βγαίνουν και καταγγελίες ότι και κάποια στελέχη είναι χρήστες…

Σε δυο-τρεις περιπτώσεις βρήκαμε φυτείες κάνναβης έξω από στρατόπεδα σε κοντινή απόσταση από αυτά κι αυτό με ανησυχεί. Εκτός από την πρόληψη και η καταστολή είναι πολύ σημαντική και πρέπει να υπάρχουν παραδειγματικές τιμωρίες. Μου λες μια προσωπική σου μαρτυρία για τον γιο σου…είμαι πατέρας δύο παιδιών που υπηρέτησαν στην ΕΦ και περάσαμε όλοι δύσκολα. Θέλω να πιστεύω αυτό που λέει ο Αρχηγός που ζει τα στρατόπεδα και ξέρει ότι η πλειοψηφία των αξιωματικών μας και οι συνθήκες διαβίωσης των στρατιωτών μας είναι καλές».

Αρχηγός Εθνικής Φρουράς: «Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει νομοθεσία που να καλύπτει το πρόβλημα των ναρκωτικών. Έχω ήδη εισηγηθεί και πιθανόν να εγκριθεί, ώστε κατ’ έτος να γίνεται υγειονομική εξέταση για διαπίστωση αν είναι χρήστες ναρκωτικών. Αυτό που εσείς διαπιστώνετε, δεν ισχύει με την πλειοψηφία. Η πλειοψηφία των εθνοφρουρών είναι εξαιρετικά παιδιά και μόνο η πολύ μικρή μειοψηφία είναι αυτοί που βολεύονται. Πράγματι υπάρχουν αυτοί που θα πάνε στο αναρρωτήριο, που θα πάρουν αναρρωτικές με το παραμικρό, που θα βάλουν μέσο τους πολιτικούς, τους δημοσιογράφους, τους φίλους και συγγενείς για να απαλλαγούν κτλ., είναι όμως η μειοψηφία. Εξαρτάται από εμάς αν αυτήν τη μειοψηφία την ανεχόμαστε ή όχι. Θα διορθωθεί η κατάσταση αν θεσπίσουμε πιο αυστηρούς κανόνες, ώστε αυτή η μειοψηφία να μην μπορεί να αυθαιρετεί και είναι μια προσπάθεια σε εξέλιξη.

Για τα ναρκωτικά… είναι απίστευτοι οι τρόποι που μπορούν να εισαχθούν στα στρατόπεδα. Να σας πω δύο παραδείγματα. Στο Λιοπέτρι ανακαλύψανε μια φιάλη κρεμασμένη σε ένα δέντρο και στο εσωτερικό είχε φυτεμένο χασίς. Στην ίδια περιοχή, σε ένα φυλάκιο σε μια τρύπα βαθιά, βρήκαν έναν τενεκέ που είχε φυτεμένο χασίς. Κατά την κατάταξη στο ΚΕΝ Πάφου, ανακαλύψαμε χασίς στα πιο απίθανα σημεία. Μπορεί το βράδυ σε κάποιο κέντρο εκπαιδεύσεως, κάποιος απ΄ έξω να πετά από τον τοίχο το μικρό δεματάκι με τη δόση του...Έρχονται στον στρατό με το πρόβλημα αυτό. Το ποσοστό είναι μεγάλο, ξεκινά όμως από παλαιότερα, κυρίως από την οικογένεια. Σας βεβαιώνω ότι ως ΕΦ κάνουμε πάρα πολλά για τον έλεγχο της κατάστασης. Κι ένα ευχάριστο σε αυτά, είναι ότι μέχρι σήμερα δεν έχουμε ούτε μια ένδειξη για “σκληρά”»...

Ο στρατός δεν μαθαίνει χορό και τραγούδι…

Αντιστράτηγος Στυλιανός Νάσης: «Κάποτε επικρατούσε η αντίληψη “όπου σταματά η λογική ξεκινά ο στρατός”. Αυτό δεν ισχύει πια. Ο στρατός προηγουμένως προηγείτο της κοινωνίας, τώρα έπεται της κοινωνίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν εξελίσσεται. Όμως ο στρατός είναι ένα όργανο της κυβέρνησης και της πολιτείας και είναι η πολιτεία που καθορίζει τι θέλει να κάνει ο στρατός. Και η πολιτεία συνήθως δεν αναθέτει στον στρατό το ευχάριστο έργο να μάθει στους νεαρούς χορό, τραγούδι, κιθάρα και τέχνες.

Αναγκαστικά, τους μαθαίνει να πολεμήσουν. Αυτό είναι πολύ άχαρο και σκληρό. Μια μητέρα, μου έστειλε πριν από δύο χρόνια επιστολή που έλεγε ότι πρέπει να ντρεπόμαστε που δίνουμε στα μωρά ξιφολόγχες να τρυπηθούν… Η μάμα είχε δίκιο απ’ τη δικιά της πλευρά. Η πολιτεία, όμως, αναθέτει στον στρατό το έργο να μάθει να σκοτώνει. Αυτό, όμως, δεν μαθαίνεται με χορό και δημιουργεί προβλήματα. Δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε, γιατί τότε δεν κάνουμε στρατό, αλλά κάνουμε τουρισμό».

Όλοι στο τάγμα των αθλητών…

Μαθητής Συντονιστικής Επιτροπής Μαθητών Λευκωσίας:
-Πόσο στηρίζει η ΕΦ τους διακριθέντες αθλητές στη διάρκεια της θητείας τους;

Υπουργός Άμυνας: «Ως ΕΦ προσπαθήσαμε να βοηθήσουμε και κάναμε ακόμα και τάγμα αθλητών… αλλά δυστυχώς παρατηρώ ένα φαινόμενο γενικό που επικρατεί στην Κύπρο. Όλοι, όταν καταταγούν στον στρατό, παρουσιάζονται να είναι αθλητές. Όλοι είναι οι καλύτεροι καλαθοσφαιριστές, οι καλύτεροι ποδοσφαιριστές και θέλουν όλοι τις διευκολύνσεις ή να μπουν σε αυτό το τάγμα! Ναι, τους άξιους και τα ταλέντα ασφαλώς να τα βοηθούμε, και τα βοηθούμε».