Η κυβέρνηση του Μπάρακ Ομπάμα στις ΗΠΑ, χάραξε μια εντελώς διαφορετική στρατηγική γραμμή από τους προκάτοχους τους, μετατοπιζόμενη από την γραμμή του “hard power” στη γραμμή του “soft power”. Η κίνηση αυτή αποτελούσε προεκλογική δέσμευση του Μπάρακ Ομπάμα, ο οποίος μεταξύ άλλων υποσχέθηκε την σταδιακή αποχώρηση αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ.

Στόχος της κυβέρνησης Ομπάμα, ήταν να παίξει ένα διαφορετικό «παιχνίδι» στα ευαίσθητα ζητήματα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, επιδιώκωντας συναινετικές λύσεις που θα περιελάμβαναν ακόμα και το στοιχείο των υποχωρήσεων αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τις συμμαχικές σχέσεις που διατηρούσε με κάποιες χώρες.

Στις 7 Μαρτίου, ο Αμερικανός Πρόεδρος, δήλωνε:

“Υπάρχουν ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τη βία και δεν θα υπάρχει συμβιβασμός. Όμως δεν μπορεί η βία από μόνη της να επιλύσει τα προβλήματα μας και δεν αποτελεί το αντίδοτο για τον εξτρεμισμό. Το μέλλον πρέπει να ανήκει σε εκείνους που δημιουργούν όχι σε εκείνους που καταστρέφουν. Για αυτό το μέλλον θα πρέπει να εργαστούμε και πρέπει να εργαστούμε σκληρά μαζί».

Η πιο πάνω δήλωση έγινε στις 7 Μαρτίου 2009 στην Άγκυρα, όταν ο Μπάρακ Ομπάμα έκανε ξεκάθαρο ότι οι ΗΠΑ είχαν κάθε πρόθεση να αναβαθμίσουν το ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή μετατρέποντας την σε «φύλακα» των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Την ίδια ώρα ο Μπάρακ Ομπάμα παρέμεινε πιστός στη δέσμευση του για απόσυρση στρατευμάτων από το Ιράκ, κάνοντας κάτι ανάλογο με την κίνηση Νίξον στο Βιετνάμ το 1970, όταν μιλούσε για «έντιμη απόσυρση». Κάτι ανάλογο έπραξε πρόσφατα και με το θέμα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, προκαλώντας την έντονη αντίδραση του Ισραήλ, της ισχυρότερης συμμαχικής δύναμης των ΗΠΑ.

Επιστρέφοντας όμως στα της Τουρκίας, η εμπιστοσύνη των ΗΠΑ στην κυβέρνηση Ερντογάν και η αναβάθμιση της χώρας σε ηγετική δύναμη της περιοχής, μπορεί μόνο να αξιολογηθεί ως ένα τεράστιο στρατηγικό σφάλμα για την κυβέρνηση Ομπάμα.

Η Τουρκία, αναλαμβάνοντας τον νέο της ρόλο, συνέβαλε σοβαρά στην περαιτέρω αποσταθεροποίηση της περιοχής παρά να συμβάλει στην γεφυροποίηση των σχέσεων μεταξύ του μουσουλμανικού κόσμου και της δύσης. Το επεισόδιο του Μαβί Μαρμαρά, η υποστήριξη της στην ανεξαρτητοποίηση της Παλαιστίνης, ο ρόλος της στην κρίση της Συρίας και στην ενίσχυση του Ισλαμικού Κράτους, η ασυνέπεια της στις διεθνείς της υποχρεώσεις και οι συχνές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, είναι μερικά παραδείγματα της στάσης που τελικά τήρησε η Τουρκία του μεταρρυθμιστή Ερντογάν.

Μάλιστα ο Μπάρακ Ομπάμα δήλωνε πως η Τουρκία και οι ΗΠΑ θα συμβάλουν από κοινού στην επίλυση του Παλαιστινιακού, δείχνοντας πόσο πολύ υπολόγιζε στο ρόλο της Τουρκίας. Η εξέλιξη βεβαίως της υπόθεσης, αποδεικνύει το μέγεθος τους σφάλματος.

Μια ανεξάρτητη άλλωστε Παλαιστίνη, θα σήμαινε σημαντική ενίσχυση του επιχειρήματος για αναγνώριση του ψευδοκράτους στην Κύπρο.

Το μέγεθος του λάθους της διακυβέρνησης Ομπάμα, αλλά και προηγούμενων αμερικανικών κυβερνήσεων, είναι το γεγονός ότι αρνούνται να δουν τις πολιτικές πραγματικότητες στην Τουρκία.

Όπως ο Αχμέντ Νταβούτογλου αναφέρει στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος», το πολιτικό ρεύμα στην Τουρκία μετά τις αρχές του 20^ου αιώνα, ήταν εθνικιστικό με μια αντιδυτική ρητορική.

Η σημερινή Τουρκία του Ερντογάν, με μια πιο εξωστρεφή επικοινωνιακά προσέγγιση σε κάποιες περιπτώσεις, εξακολουθεί να εξυπηρετεί τους ίδιους εθνικιστικούς σκοπούς που είχε από τις αρχές του 20^ου αιώνα, εφαρμόζοντας ωστόσο μια διαφορετική στρατηγική. Χρησιμοποιώντας ως όχημα την ειδική σχέση που διατηρεί με την ΕΕ και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ως σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ και μέλος του ΝΑΤΟ. Στην ουσία όμως, εάν με αντικειμενικότητα κανείς βάλει τα θετικά και τα αρνητικά του ρόλου της Τουρκίας για το ΝΑΤΟ, δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι λειτούργησε με τρόπο που να δείχνει ότι εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτή δηλαδή της σταθερότητας, της ειρήνης και της ευμάριας στη Μέση Ανατολή. Εκτός και αν, αυτή την Τουρκία χρειάζεται το ΝΑΤΟ.

Bεβαίως η όλη ιστορία αναδεικνύει και το διαχρονικό ζήτημα αξιοπιστίας της Τουρκίας παράγοντας ο οποίος θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψην ενόψει των σημαντικών εξελίξεων στο κυπριακό.

Tα αποτελέσματα πάντως της αποτυχημένης επιλογής του “soft power”, πλέον έγιναν αισθητά και στην μακρινή Γερμανία, όπου εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες χτυπούν την πόρτα για να βρουν καταφύγιο από τα τραγικά αποτελέσματα της αναποφασιστικότητας της δύσης. Όταν ο θάνατος φτάνει στις ακτές σου και η απάντηση σου είναι η διανομή των προσφύγων, τότε σημαίνει ότι έχεις τεράστια κενά στην συγκρότηση αποφασιστικών προτάσεων όπως επίσης και κενά εξουσίας. 

[email protected]

Follow @zannettosn