Toν Noέμβριο του 2020 θα διεξαχθούν οι εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όπου ως γνωστό θα αναδειχθεί ο επόμενος πρόεδρος. Όσον αφορά τη διαδικασία, ο υποψήφιος των δημοκρατικών θα πάρει το χρίσμα μέσα από τις προκριματικές εκλογές, τα λεγόμενα (primaries), όπου τα μέλη θα ψηφίσουν ώστε να εκλέξουν τον υποψήφιο της αρεσκείας τους. Δημοσκοπήσεις οι οποίες διεξήχθησαν στις αρχές Aυγούστου του 2019 και διερευνούν την άποψη των δημοκρατικών, καταδεικνύουν, τουλάχιστο αυτή τη στιγμή, ότι η κούρσα των δημοκρατικών θα είναι δύσκολη και την υποψηφιότητα θα διεκδικήσουν πέραν των 20 υποψηφίων. Την κούρσα φαίνεται να οδηγεί ο Joe Biden, πρώην αντιπρόεδρος επί προεδρίας Obama, ενώ ακολουθούν η Γερουσιαστής της Μασαχουσέτης Elizabeth Warren, ο Γερουσιαστής του Βερμόντ Βernie Sanders και η Γερουσιαστής της Καλιφόρνια Kamala Harris. Για τους Ρεπουμλικάνους η μάχη είναι πιο ξεκάθαρη αφού ο πρόεδρος Trump έχει ήδη ανακοινώσει την υποψηφιότητα του.

Η προεκλογική εκστρατεία στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πάντοτε ενδιαφέρον αφού κανείς μαθαίνει αρκετά όσον αφορά τις στρατηγικές των υποψηφίων. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα λεγόμενα «debates», τα οποία ήδη έχουν αρχίσει, στα οποία οι υποψήφιοι παραθέτουν τις θέσεις τους και συζητούν μεταξύ τους. Να σημειωθεί ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες τα «debates» αποτελούν κύριο μέρος της προεκλογικής εκστρατείας, διεξάγονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από το εκλογικό σώμα. Σε αυτά τα «debates» το εκλογικό σώμα διαμορφώνει άποψη για ένα υποψήφιο. Στα δύο πρώτα «debates» που έχει διεξαχθεί μέχρι τώρα από πλευράς Δημοκρατικών έχει αναδειχθεί η αντιπαράθεση της Kamala Harris με τον Joe Biden, o oποίος φαίνεται θα δεχθεί τα πυρά λόγο της πρωτοπορίας του στις δημοσκοπήσεις. Τα κύρια θέματα που έχουν μονοπωλήσει τη συζήτηση είναι κυρίως το μεταναστευτικό, θέματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, θέματα ρατσισμού, οικονομίας και η έκθεση του ειδικού σύμβουλου Robert Mueller για την εμπλοκή της Ρωσσίας στις προεδρικές του 2016.

Τι έγινε το 2016

Το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2016 στις ΗΠΑ μάλλον θεωρήθηκε η μεγαλύτερη ανατροπή στην ιστορία των εκλογών στη χώρα. Μάλιστα, ήταν η πρώτη φορά όπου άτομο εκτός πολιτικής σκηνής κέρδισε την προεδρία. Η εξήγηση γιατί κέρδισε ο Trump είναι μάλλον πολυσύνθετη και όχι τόσο απλή. Η τακτικιστική ψήφος υπέρ του  και γενικά η θέληση πολλών, ιδιαίτερα των Ρεπουμπλικάνων που δεν ήθελαν τον Trump αλλά την ίδια ώρα σθεναρά επιθυμούσαν να χάσει η Hilary, σαφώς και υπήρξε ένας σημαντικός λόγος. Φτάνει να θυμηθεί κανείς τη στροφή του Ted Cruz ο οποίος είχε συγκρουστεί τότε προεκλογικά με τον Trump και ο οποίος τελικά τον στήριξε. Αυτό οδήγησε και στη συσπείρωση των Ρεπουμπλικάνων. Είχε επισημανθεί ότι ενώ κόντευαν οι εκλογές το δίλλημα ήταν στους Ρεπουμπλικάνους οι οποίοι καλούντο να αποφασίσουν εάν επιθυμούσαν ή όχι εκλογή των δημοκρατικών για 3^η συνεχόμενη θητεία. Φαίνεται ότι τελικά είχαν επιλέξει ήττα της Hilary. Σημειώνεται ότι η συσπείρωση των Ρεπουμπλικάνων που πήγαν στην κάλπη καταγράφηκε στο 90%, ενώ των Δημοκρατικών στο 89%, την ίδια ώρα που 1 στους 2 ανεξάρτητους είχε ψηφίσει Trump. Πέραν αυτού, όσο παράξενο και να φαίνεται, η εκστρατεία του Trump ήταν πολύ ορθά δομημένη, με ένα δυνατό μήνυμα, ένα εξαιρετικό σύνθημα, μια δυνατή έκκληση αλλά και εξαιρετικά επιχειρήματα και θέσεις οι οποίες απασχολούσαν τον λαό, έστω και εάν κάποιος διαφωνεί με αυτές. Πολύ έξυπνα είχε κτίσει το προφίλ του «Outsider» ο οποίος θα έφερνε την αλλαγή στη χώρα ποντάροντας σε θέματα που απασχολούσαν τους Αμερικανούς όπως η μετανάστευση, ασφάλεια και τρομοκρατία, καθώς και το εμπόριο ιδιαίτερα σε πολιτείες κλειδιά όπως το Michigan, Ohio, Pennsylvania στις οποίες είχαν χαθεί πολλές θέσεις εργασίας τα τελευταία χρόνια. Σε αυτές τις πολιτείες πόνταρε προεκλογικά και κατάφερε να κερδίσει ένα μεγάλο αριθμό εκλεκτόρων. Την ίδια ώρα είχε υπσχεθεί να πατάξει το καταστημένο αλλά και φαινόμενα διαφθοράς, θέματα που κεντρίζουν πολύ τον μέσο Αμερικάνο, συνδέοντας μάλιστα σε κάθε του παρέμβαση τη Hilary και με τα δύο. Ακόμα και η τεράστια πολεμική που δέχθηκε σε όλη την προεκλογική από τα ΜΜΕ τα οποία ήταν μεροληπτικά εναντίον του σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Hilary είχε προβεί σε αρνητικού περιεχομένου καμπάνια και δεν είχε επικεντρωθεί τόσο σε θέσεις όπως ο Trump φαίνεται ότι επίσης λειτούργησε υπέρ του.

The “shy-trump phenomenon” ή αλλιώς «Secret Trump vote”

Ο σημαντικότερος ίσως λόγος που συνέβαλε στη νίκη του Trump υπήρξε το λεγόμενο “shy-trump phenomenon”, αυτό που λέμε απόκρυψη ψήφου την οποία ζούμε εδώ στην Κύπρο τις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις και την οποία κανείς δεν πήρε χαμπάρι, εκτός βέβαια από το στρατόπεδο του Trump. Είναι γεγονός ότι ένας Ρεπουμπλικάνος είχε περισσότερες πιθανότητες να αποκρύβει την ψήφο του από ότι ένας Δημοκρατικός και αυτό είχε τελικά διαφανεί την μέρα των εκλογών. O λόγος ήταν γιατί οι ψηφοφόροι θεωρούσαν σίγουρη νικήτρια τη Hilary τόσο γιατί το κόμμα της κυβερνούσε όσο και από το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις κατέγραφαν την παράσταση νίκης στο 84%-16% υπέρ της, συνεπώς κάποιοι που υποστήριζαν Trump φοβούνταν να φανερωθούν. Όσον αφορά τους Ρεπουμπλικάνους, πέραν του πιο πάνω ήταν και το γεγονός ότι το κόμμα τους δεν είχε επίσημα στηρίξει Trump, άρα ενισχύθηκε το γεγονός ότι πίστευαν ότι ίσως θα εκλεγόταν η Hilary. Προεκλογικά οι Αμερικανοί είχαν δοκιμάσει 1-2 τρόπους εντοπισμού της κρυφής αυτής ψήφου και είχαν καταλήξει ότι εάν υπήρχε, ήταν αμελητέα και ότι δεν θα επηρέαζε. Το είδος αυτό της μεροληψίας πάντως υπάρχει σε όλα τα βιβλία της έρευνας και μεθοδολογίας, διδάσκεται σε όλα τα Πανεπιστήμια και ονομάζεται «Social Desirability Bias”. Άξιον απορίας είναι το γεγονός ότι το είδος αυτό της μεροληψίας δεν λήφθηκε υπόψη, τουλάχιστο από τους περισσότερους αναλυτές. 

Δημογραφικά

62,523,126 ψήφους πήρε η Hilary (50.5%) στο popular vote, ενώ ο Trump πήρε 61,201,031 (49.5% ), o οποίος όμως κέρδισε τις εκλογές λαμβάνοντας 306 εκλέκτορες από συνόλου 538 με τη Hilary να λαμβάνει 232 εκλέκτορες. Ο νικητής χρειάζεται 270 εκλέκτορες για να εκλεγεί. Το σύνολο του εκλογικού σώματος είχε ανέλθει τότε στα 324,954,000, συνεπώς η προσέλευση καταγράφηκε στο 37% και η αποχή στο 63%. Σε ότι αφορά τα δημογραφικά στοιχεία, ο Trump πήρε το 42% των γυναικών που πήγαν στην κάλπη, ενώ η Hilary το 54%. Θυμίζω ότι προεκλογικά τα ποσοστά των δύο καταγράφονταν στο 55%-35% υπέρ της Hilary και υπήρχε η εντύπωση ότι οι γυναίκες θα της έδιδαν τη νίκη. Aυτό σημαίνει ότι κρυφή ψήφος υπέρ του Trump υπήρξε και στις γυναίκες.  Πέραν αυτού, ο Trump πήρε το 58% των λευκών, ενώ η Hilary το 37%, και οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 70% του εκλογικού σώματος, συνεπώς η νίκη του προήλθε κυρίως από τους λευκούς. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τον Trump ψήφισε το 63% των λευκών ανδρών και το 53% των λευκών γυναικών, την ίδια ώρα που τον ψήφισαν 3 στους 10 Λατινοαμερικάνους και Ασιάτες αντίστοιχα. Όσον αφορά τους Αφρικανοαμερικανούς  οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 12% του εκλογικού σώματος, ο Trump μπορεί να πήρε μόνο το 8%, σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι, ενώ τον Obama το 2012 είχε ψηφίσει το 93% των Αφρικανοαμερικανών, τη Hilary είχε ψηφίσει το 88%, δηλαδή λιγότεροι Αφρικανοαμερικανοί είχαν ψηφίσει την Hilary από ότι ίσως περίμενε. Τέλος, πολύ ψηλά ποσοστά είχε καταγράψει ο Trump στους λευκούς χωρίς κολεγιακή μόρφωση με το 67% να τον είχε ψηφίσει ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στη Hilary είχε καταγραφεί στο 28%. Από τους λευκούς με κολεγιακή μόρφωση το 49% είχε ψηφίσει Trump ενώ το 45% Hilary.