Ομήρου Λέξις Η φωτιά και η ποίηση: τα ομηρικά έπη στην ζωή μου

Έκτακτες ειδήσεις

Ποταμιά: Στη δημοσιότητα η ταυτότητα του 24χρονου από το Πακιστάν

Ομήρου Λέξις Η φωτιά και η ποίηση: τα ομηρικά έπη στην ζωή μου

15.01.2025

Τίτος Χριστοδούλου

Η φωτιά και η ποίηση: τα ομηρικά έπη στην ζωή μου

Από όταν ο Όμηρος άρχισε να απαγγέλει ποιήματα... αυτό είναι το νόημα. Ότι χρειαζόμαστε ιστορίες για να κατανοήσουμε την ζωή μας. Ο Όμηρος απαγγέλλει την Οδύσσεια γύρω από την φωτιά και όλοι σχετιζόμαστε με την ιστορία καθώς μιλά για έναν πατέρα και έναν γιο, για έναν σύζυγο, για το ταξίδι της επιστροφής και όλα αυτά τα πράγματα.

Γιατί καθόμαστε γύρω από την φωτιά; Γιατί πηγαίνουμε κινηματογράφο; Γιατί πηγαίνουμε θέατρο; Επειδή χρειαζόμαστε τις ιστορίες για να κατανοήσουμε την ανθρώπινη φύση μας. Και όλο αυτό δεν πρέπει να είναι πάντα κάτι πολύ σοβαρό. Θα πρέπει να έχει και διασκεδαστική πλευρά» λέει, ανακαλούμε, ο πρωταγωνιστής του Thor στο BBC, Hiddleston. Διανθίζοντας την συνέντευξή του με απαγγελία Αισχύλου και Ευριπίδη.

Διαβάζουμε κλασσική λογοτεχνία για να θυμόμαστε ποιοί είμαστε, για να είμαστε πιο ενεργητικά αυτό που θυμόμαστε. Οι μεγάλες ιστορίες, τα μυθολογήματα και μυθιστορίες, τα μεγάλα ψέματα που κοινωνούν τις πιο μεγάλες αλήθειες. Για το τι σημαίνει να είναι κανείς άνθρωπος. Κι αυτό είναι η λογοτεχνία, κι αυτό είναι η Παιδεία.

ἐπὶ δὲ πτόλεμος τέτατό σφιν

ἄγριος ἠΰτε πῦρ, τό τ᾽ ἐπεσσύμενον πόλιν ἀνδρῶν

ὄρμενον ἐξαίφνης φλεγέθει, μινύθουσι δὲ οἶκοι

ἐν σέλαϊ μεγάλῳ· τὸ δ᾽ ἐπιβρέμει ἲς ἀνέμοιο.(Ρ 736 sq)

ὣς οἳ μὲν μάρναντο δέμας πυρὸς αἰθομένοιο (Σ 1)

Έτσι εκεί πέρα ετούτοι επάλευαν σα φλόγα λαμπαδούσα

Θυμήθηκα πώς είχα πρωτοσυναντήσει την Ομήρου λέξι, στην Ιλιάδα, στην Τρίτη Γυμνασίου, όταν ο καθηγητής μας… Όμηρος Λαμπράκης, που έπρεπε να διδάξει το ψιλό αφέψημα Ομήρου στην διδακτέα ύλη, μας διάβασε ένα απόσπασμα από το Ω της Ιλιάδας, την ραψωδία από όπου προοέρχονται οι βαθύτερες ανθρωπιστικές μας ιδέες. Εντυπωσιασμένος από τον ήχο του «άλτο χαμάζε», όταν ο Πρίαμος πήδηξε κάτω από το άρμα, πήγα στο διάλειμμα στην Σεβέρειο βιβλιοθήκη του Παγκυπρίου Γυμνασίου να αναζητήσω το κείμενο.

Ο ίδιος εκείνος έρως που όταν το 1598 ο πολύς George Chapman μετέφρασε την Ιλιάδα στα Αγλικά και 15 χρόνια αργότερα, σε επανειλημμένες δοκιμές την Οδύσσεια, ο ποιητής John Keats αναφωνούσε έκθαμβος: «Ήταν σαν να είχα γυρίσει το τηλεσκόπιο σε άλλες μερηές του ουρανού κι έβλεπα νέους κόσμους, νέα θαυμαστά αστέρια!»

Είχε γεννηθεί με τον έρωτα προς την Ομήρου λέξιν ο νεοκλασσικισμός, ο θαυμασμός, ο έρως προς την Ελλάδα, τις ανυπέρβλητες πολιτισμικές κι αισθητικές της αξίες. Ακολούθησαν…57 και βάλε μεταφράσεις των επών, από μεγάλους ή ελάσσονες ποιητές και φιλολόγους, από τους Dryden, Hobbes, Cowper, Pope, Arnold, Leaf, Lattimore, Fagles και τόσους άλλους.

Ως όλοι να ήθελαν να αναμετρήσουν τις εκφραστικές τους δυνατότητες ή και τις αισθητικές κι εκφραστικές δυνατότητες της γλώσσας του τόπου και του καιρού τους με τον «ήλιο εκείνο που ποτέ δεν δύει», την αρχή του ποιητικού λόγου, την Ομήρου Λέξιν.

Ποιητικό αίτιο τους ο έρως προς την Ομήρου Λέξι, τον κόσμο αυτό των ηρώων που ζητώντας να ξεχωρίσουν, να κερδίσουν μια ώρα δόξας από τα δόντια μιας άτεγκτης μοίρας, αναμετριόντουσαν με τον θάνατο, ελπίζοντας στην αθανασία του ενδόξου ονόματος, το «εσσομένοισι πυθέθαι». Ένας ποιητής, κι ο κόσμος του, που σαν τον αριστοτελικό θεό «κινεί ως ερώμενος», γεννά δημιουργίες κι αναδημιουργίες με την αγάπη που το κάλλος του εμπνέει.

Θεός και θεϊκή δύναμη που φλογίζουν και φωτίζουν την Ομήρου Λέξιν, όπως υπογραμμίζεται από τον ίδιο τον ποιητή, ως «θέσπιδα αυδή».