Πρέπει να καλλιεργήσουμε τον κήπο μας. Από την περίφημη διήγηση του Βολταίρου πρέπει πρώτα απ' όλα να κρατήσουμε το ηθικό του δίδαγμα. Ένα αξίωμα αρχαίο για την Σοφία, και μόνο δυνατό συμπέρασμα από τα κακά του Candide Διαγραμμένος από το πρώτο κιόλας κεφάλαιο από τον επίγειο παράδεισο, από την παιδική του ήδη ηλικία, από τον Πύργο του Thunder-ten-Tronckh, όπου αυτό το νόθο παιδί είχε το θράσος να φιλήσει την κόρη του βαρόνου, Cynegonde, o νεαρός άνδρας έχει εντέλει γνωρίσει όλες τις σκληρότητες του κόσμου. Έχοντας κατ' αρχήν ναυτολογηθεί ενάντια στην θέληση του, με την βία, γνωρίζει ένα ναυάγιο και στην συνέχεια έναν σεισμό, έχει γνωρίσει και διαφύγει την Ιερά Εξέταση, έχει πέσει θύμα ληστείας και απάτης κάμποσες φορές, και καταλήξει ανακαλύπτοντας και πάλι την Cynegonde, στην αναζήτηση τις οποίες είχε διασχίσει ολόκληρο τον πλανήτη, Και η οποία είχε γίνει άσχημη και φιλόνικη. Αυτές οι κακοτυχίες όμως αποτέλεσαν την διαπαιδαγώγησή του, η ζωή του καταλήγει δίνοντάς του το πνεύμα, γίνεται σοφός, αποδέχεται τον ρόλο του.

Ένα μυθιστόρημα μαθητείας, έχει πάρει τον τίτλο της φιλοσοφικής ιστορίας. Ένα λογοτεχνικό είδος για το οποίο Βολταίρος, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του, έχει στην ωριμότητα του γίνει ο εισηγητής. Γνωστός κυρίως μέχρι τότε για τα θεατρικά δράματά του και τα έπη του, που στα κατοπινά χρόνια ξεχάστηκαν, και έχοντας για πολύ καιρό περιφρονήσει το μυθιστόρημα και περάσει για λίγο από την κοσμική ποίηση, βρήκε στην ιστορία ή το διήγημα το ιδανικό πεδίο και να εκθέσει τις φιλοσοφικές του ιδέες. Μετά το Zandig και τον Μικρομέγα, το Candide είναι μια κραυγή αγωνίας. Με ειρωνεία αιχμηρή ταυτόχρονα και πικρή. Ο Βολταίρος είναι ένας άνθρωπος συγκλονισμένους από τα κοσμικά γεγονότα γύρω του.

Έχοντας κλονιστεί από τον σεισμό της Λισαβόνας, που του έδωσε αφορμή την ερώτηση πού ήταν ο Θεός την ώρα του σεισμού, στη συνέχεια από τον Επταετή Πόλεμο (1756-63). "Presque toute l' histoire est une suite d' atrocites inutiles", σχεδόν ολόκληρη Ιστορία είναι μια ακολουθία από άχρηστες θηριωδίες έγραψε το 1756 στο δοκίμιο του για τα ήθη, Essai sur les moeurs. Μετά τις επιδιώξεις και τα ταξίδια που ακολούθησαν, ο συγγραφέας αποφασίζει να "καλλιεργήσει τον κήπο του", αγοράζοντας ένα αγρόκτημα στο Ferney. Έχει όμως ακόμα υποθέσεις να διευθετήσει.

Με την αισιοδοξία κατ' αρχάς, που δίνει στην ιστορία του τον υπότιτλό της. Η λέξη ήδη είναι μια τελευταία επινόηση, που έχει φτιαχτεί για να ονομάσει την φιλοσοφική δοξασία του Γερμανού φιλοσόφου Λάιμπνιτς. Στο δοκίμιό του για την θεοδικία, ο Γερμανός φιλόσοφος διατείνεται ότι αν ο κόσμος δεν είναι τέλειος, ο θεός ωστόσο δημιούργησε τον καλύτερο δυνατό κόσμο. Για τον Βολταίρο, πόλεμοι και καταστροφές που ταλανίζουν την ανθρωπότητα επαρκούν για να ανατρέψουν αυτή την θεωρία. Στο Candide, δίνεται μια καρικατούρα του Λάιμπνιτς με την μορφή του Pangloss, του φιλοσόφου που διδάσκει την 'metalhysico-theologo-cosmolonigologie', την μεταφυσικο-θεολολογι-κοσμολογικολογία, επαναλαμβάνοντας συνεχώς το motto ότι 'tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles', όλα είναι πλασμένα για το καλύτερο μέσα στον καλύτερο από τους δυνατούς κόσμους, και αυτό στο φως των δεινών που δεν παύουν να ταλανίζουν τα πρόσωπα του έργου.

Ο βασιλιάς της Πρωσίας Φρειδερίκος ο δεύτερος, με τον οποίο Βολταίρος κατέληξε σε μια πικρή διένεξη, μετά από μια μακρά και δυνατή φιλία, αντικατοπτρίζεται επίσης, με την μορφή του βασιλιά των Βουλγάρων, "roi des Bulgares", οι στρατιώτες του οποίου λεηλατούν, δολοφονούν και βιάζουν. Δεν έχει ξεχαστεί και ο Ρουσσώ, του οποίου οι ανθρωποφάγοι Ινδιάνοι που συναντά ο Candide στην Αμερική ανατρέπουν καταλυτικά τον μύθο του αγαθού αγρίου, bon sauvage του Ρουσσώ. όχι λιγότερο από τους άσεμνους αριστοκράτες, με το μυαλό πάντα στην αποπλάνηση των αγνών Κυριών της Ευγενείας, Ιεροεξεταστές της Πορτογαλίας και Ιησουίτες της Παραγουάης, όπως κι άλλοι καταχραστές και κλέφτες καλόγεροι, λάγνοι γιατροί και πόρνες μαρκησίες...

Στην διάρκεια των 30 ετών που του έμειναν να ζήσει, ο Βολταίρος είδε το έργο του να επανεκδίδεται 20 φορές. Το Candide κατέστη μια από τις μεγαλύτερες εκδοτικές επιτυχίες στην γαλλική ιστορία. Απόδειξη ότι δεν πρέπει ποτέ να απελπιζόμαστε τελείως από τον άνθρωπο.