10.10.2024
Τίτος Χριστοδούλου
Asses in the town square, asses in the suburbs,
Asses in the provinces, asses proud at court,
Asses browsing in the meadows, military asses trooping,
Asses tripping it at balls, asses in the theatre stalls.
Γάδαροι στης πόλης τις πλατείες, στις συνοικίες γαϊδάροι,
Στην επαρχία γάιδαροι, και στο Προεδρικό υψαύχενες γαϊδάροι,
Γαδάροι άνενιας βοσκώντας στα λιβάδια και στην παρέλαση γαδάροι,
Γαδάροι στους χορούς να σκουντουφλάνε, στα θεωρεία με μονόκλ γαϊδάροι…
Από την μονόπρακτη κωμωδία του Antoine Jacob, Les Bestes raisonnables, 1661 (Τα λογικά ζώα) που σατιρίζει τα σύγχρονά του ήθη με το μοτίβο κτηνών που δεν θα ‘θελαν να γίνουν ανθρώποι. Το θέμα παραπέμπει στην μεταμόρφωση των συντρόφων του Οδυσσέα από την Κίρκη σε γουρούνια, όπως χρησιμοποιήθηκε από τον Πλούταρχο στα Ηθικά του, στην συζήτηση του Γρύλλου με τον Οδυσσέα, στην οποία ο πρώην άνθρωπος αρνείται να ξαναπάρει ανθρώπινη μορφή, εκθειάζοντας πόσο καλύτερη είναι η ζωή των ζώων. Όμοια ο Jacob βλέπει παντού γύρω του γαϊδάρους, και μάλιστα ευχαριστημένους και συνειδητοποιημένους στην γαϊδουρινή μορφή τους.
Ο διάλογος του Γρύλλου έδωσε το περιεχόμενο και στο La Circe (1549) του Ιταλού Giovan Battista Gelli, μια σειρά από δέκα φιλοσοφικούς διαλόγους ανάμεσα στον Οδυσσέα και σε ανθρώπους που έχουν μεταμορφωθεί σε διάφορα ζώα, από στρείδι σε ελέφαντα, διάλογος στον οποίο συμμετέχει και η ίδια η Κίρκη. Τα πλείστα των ζώων αρνούνται να πάρουν ξανά την ανθρώπινη μορφή, και μόνο ο φιλόσοφος, μεταμορφωμένος τώρα σε ελέφαντα επιθυμεί επιστροφή στην προτινή του μορφή του φιλοσόφου.
Ανάμεσα σε δεκάδες παρόμοια έργα στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, αναφέρουμε και τον Niccolò Machiavelli με το μεγαλόπνοο αλλά ατελείωτό του L'asino d'oro (ο Χρυσούς Όνος, 1516) όπου τα ζώα αντιπροσωπεύουν και αντίστοιχο με τη ζωϊκή μορφή χαρακτήρα των ανθρώπων.
Παραλληλισμοί με σύγχρονες μορφές και τάσεις στην κοινωνία γύρω σας, ειδικά από τον χώρο των τραπεζών και της πολιτικής, είναι προφανώς τυχαίες και εξωφρενικά παρατραβηγμένες, αποκαλύπτοντας ίσως τον ανυπόμονο φιλόσοφο πίσω από την ζωϊκή μορφή μας.