Οι Εβραίοι του πλανήτη από σήμερα αρχίζουν τις τελετές για το Πάσχα τους
Περίπλοκα και ξένα στη δική μας κουλτούρα έθιμα, που χάνονται στα βάθη των αιώνων και στην ιστορία τους, υιοθετούν αυτές τις ημέρες οι Εβραίοι για να γιορτάσουν

Το Πέσαχ αρχίζει την 15η ημέρα του εβραϊκού μήνα Νισάν (φέτος στις 25 Μαρτίου 2013 το βράδυ) και διαρκεί οκτώ ημέρες. Πρόκειται για την πρώτη από τις τρεις εορτές προσκυνήματος, με διττό χαρακτήρα: ιστορικό και αγροτικό, τις επονομαζόμενες Ρεγκαλίμ (Οι άλλες δύο είναι το Σαβουότ και το Σουκότ). Σε ό,τι αφορά τον αγροτικό χαρακτήρα το Πέσαχ χαιρετίζει την αρχή του θερισμού. Μεγαλύτερη όμως σημασία δίνεται στον ιστορικό χαρακτήρα αφού στο Πέσαχ εορτάζεται η Έξοδος των Εβραίων από την Αίγυπτο και η απελευθέρωσή τους ύστερα από μακρόχρονη δουλεία.

Τέσσερα ονόματα
Η γιορτή αυτή είναι γνωστή με τέσσερις διαφορετικές ονομασίες. Η πρώτη είναι Χαγκ Χαπέσαχ. Η λέξη «πέσαχ» σημαίνει «προσπερνώ» και αναφέρεται στο πέρασμα του Θεού πάνω από τα σπίτια των Εβραίων, όταν θανάτωσε όλα τα πρωτότοκα παιδιά των Αιγυπτίων. Άλλη ονομασία είναι «Χαγκ Χαματσότ» ή Γιορτή των Ματσότ ή των άζυμων, επειδή οφείλουμε να τρώμε μόνο Ματσότ. Η τρίτη ονομασία είναι «Χαγκ Χααβίβ», η Γιορτή της Άνοιξης, καθώς συμπίπτει πάντα με την Άνοιξη στο βόρειο ημισφαίριο . Άλλωστε στην Τορά συσχετίζεται αρκετές φορές η Έξοδος των Εβραίων από την Αίγυπτο με τον μήνα Αβίβ (Άνοιξη). Τέλος το Πέσαχ ονομάζεται «Ζμαν Χερουτένου», η Εποχή της Απελευθέρωσης, δηλαδή, καθώς όλη η ιστορία περιστρέφεται γύρω από το πέρασμα του εβραϊκού λαού από τη σκλαβιά στην ελευθερία.

Το έθιμο του Σέντερ
Το Σέντερ γίνεται στο σπίτι τις δύο πρώτες βραδιές του Πέσαχ. Είναι μια γιορταστική όσο και επίσημη τελετή. Όλη η οικογένεια μαζεύεται γύρω από το τραπέζι, όπου είναι στρωμένα τα λαμπρότερα κρύσταλλα και ασημικά και τα πιο γλυκόπιοτα κρασιά Κασέρ, για να μνημονεύσει την Έξοδο του Ιουδαϊκού λαού από την Αίγυπτο, τους αλλοτινούς εκείνους καιρούς. Μνημονεύονται πρώτα οι προπάτορες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ. «Ενωνόμαστε νοερά με τους προγόνους μας καθώς οδηγούνται στην Εξορία και υποφέρουν ανελέητους διωγμούς και τυραννία. Είμαστε μαζί τους όταν ο Θεός στέλνει τις δέκα πληγές για να τιμωρήσει τον Φαραώ και το έθνος του, μαζί τους όταν φεύγουν από την Αίγυπτο και διαβαίνουν την Ερυθρά Θάλασσα…», εξηγούν οι Εβραίοι. Πίνουν τα τέσσερα ποτήρια κρασί, τρώνε τη Ματσά και τα πικρόχορτα για να αναβιώσουν τα θαύματα εκείνου του καιρού.

Η Κεαρά
Τοποθετούν μέσα στον δίσκο τρεις Ματσότ, τη μια πάνω από την άλλη και τις σκεπάζουν με ένα ύφασμα. Συμβολίζουν τις τρεις κατηγορίες του εβραϊκού λαού: τους Κοανίμ, τους Λευίτες και τους Ισραηλίτες. Η Κεαρά περιέχει τα ακόλουθα:
1. Ζρόα - ένα ψημένο κομμάτι από το μπούτι ενός αρνιού. Σύμβολο της θυσίας του πασχαλινού αρνιού στο Ιερό Ναό της Ιερουσαλήμ, την παραμονή του Πέσαχ.
2. Μπεϊτσά - ένα καλά βρασμένο σφιχτό αβγό. Σύμβολο γιορταστικής θυσίας που τελέσθηκε στον Ιερό Ναό.
3. Μαρόρ - πικρόχορτα. Είναι για να θυμίζουν την πικρή σκλαβιά των Εβραίων στην Αίγυπτο (συνήθως χρησιμοποιείται μαρούλι).
4. Χαρόσετ - ένα μείγμα από ψιλοκομμένα μήλα, αχλάδια, καρύδια, χουρμάδες και ελάχιστο κρασί (κατά προτίμηση κόκκινο). Σύμφωνα με την παράδοση το μείγμα αυτό, που μοιάζει με λάσπη, συμβολίζει τη λάσπη που χρησιμοποιούσαν οι Εβραίοι για να φτιάχνουν τούβλα, όταν ήταν σκλαβωμένοι στην Αίγυπτο.
5. Καρπάς - κάποιο χορταρικό (σέλινο ή μαϊντανός).
6. Χαζέρετ - και άλλα πικρόχορτα (συνήθως μαρούλι), που θα χρησιμοποιηθούν για «μαρόρ» στο «σάντουιτς» που θα φάνε κατά τη διάρκεια του Σέντερ.

Καντές: Η Ευλογία
Η τελετή αρχίζει με την απαγγελία του Κιντούς, το οποίο αναγγέλλει την ιερότητα της Γιορτής. Το Κιντούς λέγεται πάνω από ένα ποτήρι κρασί, σύμβολο χαράς και ευτυχίας. Αυτό το ποτήρι είναι το πρώτο από τα τέσσερα, που θα πιουν στη διάρκεια του δείπνου, γέρνοντας το κορμί προς το αριστερό πλευρό. Τα παλιά εκείνα χρόνια μονάχα οι ελεύθεροι άνθρωποι είχαν το δικαίωμα να κάθονται αναπαυτικά ενόσω έτρωγαν. Ο λόγος λοιπόν που γέρνουν όταν πίνουν το κρασί, όπως και όταν τελούν τις περισσότερες «πράξεις» του Σέντερ, είναι για να τονίσουν το γεγονός πως είναι ελεύθεροι.

Σύμφωνα με μια ερμηνεία πίνουν τέσσερα ποτήρια κρασί επειδή στην Τορά υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές εκφράσεις αναφορικά με την «ελευθερία» ή τη «λύτρωσή» τους από τον αιγυπτιακό ζυγό. Ακόμα, τέσσερις ήταν οι αρετές που επέδειξαν οι Εβραίοι κατά τη διάρκεια της δουλείας τους - αρετές που βοήθησαν στο να διατηρήσουν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους: Δεν απαρνήθηκαν τα εβραϊκά τους ονόματα, δεν απαρνήθηκαν τη γλώσσα τους, παρέμειναν απόλυτα ηθικοί και έμειναν ενωμένοι μεταξύ τους.

Ουρχάτς: Ο Εξαγνισμός
Πλένουν τα χέρια τους, όπως κάνουμε πριν από κάθε γεύμα, δίχως ωστόσο να απαγγείλουν τη συνηθισμένη ευλογία. Απαιτείται ο καθαρμός των χεριών επειδή το επόμενο βήμα στο Σέντερ επιβάλλει να βουτήξουν το φαγητό στο νερό. Η πράξη αυτή ανήκει σε μια σειρά από πράξεις που σκοπό έχουν να διεγείρουν την περιέργεια των παιδιών, με σκοπό να τους εξιστορήσουν οι μεγαλύτεροι την ιστορία της Εξόδου.

Καρπάς: Το «Ορεκτικό»
Ακολούθως οι πιστοί τρώνε το χορταρικό, που είχαν τοποθετήσει στον δίσκο του Σέντερ αφού το βουτήξουν σε αλατισμένο νερό. Προτού το φάνε, απαγγέλλουν την ανάλογη ευλογία. Αυτή η πράξη, αφενός τους θυμίζει τα πικρά δάκρυα των προγόνων τους στην Αίγυπτο, αφετέρου εξάπτει πάλι την παιδική περιέργεια.

Γιαχάτς: Το σπάσιμο της Ματσά
Μετά σπάζουν τη μεσαία από τις τρεις Ματσότ, που είχαν τοποθετήσει στον δίσκο του Σέντερ σε δύο κομμάτια. Βάζουν το μεγαλύτερο στην άκρη, προκειμένου να το χρησιμοποιήσουν στο τέλος σαν «Αφικομάν» (από την ελληνική λέξη «επικόμιον», δηλαδή επιδόρπιο). Τούτη η ασυνήθιστη πράξη φέρνει στη μνήμη το χώρισμα των υδάτων της Ερυθράς Θάλασσας από τον Θεό, ώστε να μπορέσουν να τη διαβούν τα παιδιά του Ισραήλ. Το μικρότερο κομμάτι της Ματσά επανατοποθετείται στον δίσκο.

Μαγκίντ: Η ανάγνωση της Αγκαντά
Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης της Αγκαντά και όταν αρχίζει η αφήγηση της Εξόδου, προσκαλούν τον άπορο και τον οδοιπόρο να μετέχει στη Γιορτή. Παραμερίζουν λίγο τον δίσκο του Σέντερ και γεμίζουν ένα δεύτερο ποτήρι κρασί. Η αφήγηση αρχίζει με μια σύντομη ιστορική αναδρομή, συνεχίζει με την περιγραφή των δεινών που υπέφεραν οι Εβραίοι, ακολουθεί η απαρίθμηση των πληγών που έπληξαν τους Αιγυπτίους και ολοκληρώνεται με έναν ύμνο στον Μεγαλοδύναμο, για τα θαύματά Του, που έδωσαν στον λαό του την ελευθερία του. Με το τέλος της αφήγησης της Αγκαντά πίνουν το δεύτερο ποτήρι κρασί, ακουμπώντας στο πλάι, και πλένουν τα χέρια απαγγέλλοντας την ευλογία που λένε συνήθως πριν φάνε ψωμί.

Μοτσί Ματσά
Οι Εβραίοι έφυγαν από την Αίγυπτο με τόση βιασύνη, που δεν πρόλαβαν να αφήσουν τη ζύμη να φουσκώσει. Έτσι έφαγαν Ματσά, δηλ. ψωμί που δεν έχει φουσκώσει. Έχοντας για μοναδική τους τροφή τούτο το άζυμο ψωμί, εναπέθεσαν με πίστη τη ζωή τους στον Μεγαλοδύναμο. Σε ανάμνηση αυτού τρώνε τουλάχιστον 60 γραμμάρια Ματσά, γέρνοντας προς τα αριστερά, αφού πρώτα απαγγείλουν την ευλογία για το ψωμί, καθώς και την ειδική ευλογία για τη Ματσά.

Μαρόρ και Κορέχ
Για να μνημονεύσουν τα πικρά βάσανα των προγόνων τους στη σκλαβιά, παίρνουν λίγο από το Μαρόρ που είχαν ετοιμάσει στον δίσκο (τουλάχιστον 20 γραμμάρια) και το βουτάνε στο Χαρόσετ. Αφού απαγγείλουν την ευλογία, το τρώνε με συγκίνηση και δίχως να γέρνουν. Τηρώντας το έθιμο, που καθιέρωσε ο Χιλέλ, ταλμουδιστής ραβίνος, τρώνε, ακολούθως, ένα σάντουιτς φτιαγμένο από Ματσά και Μαρόρ, γέρνοντας.

Σουλχάν Ορέχ - Τσαφούν
Το Γιορτινό Δείπνο. Σε μερικές κοινότητες συνηθίζεται να παίρνουν πρώτα το σφιχτό αβγό από τον δίσκο του Σέντερ και το βουτάνε μες στο αλατισμένο νερό. Αυτό το κάνουν επειδή πιστεύουν πως οι Εβραίοι μοιάζουν με τα αβγά. Όσο περισσότερο βράζει ένα αβγό τόσο πιο σκληρό γίνεται. Αφού τελειώσει το δείπνο, εμφανίζουν τη μισή Ματσά που είχαν κρύψει για «Αφικομάν» και την τρώνε. Συμβολίζει το πασχαλινό αρνί, που έφαγαν οι Εβραίοι στο τέλος του γεύματος, ώστε η γεύση του να μείνει στο στόμα.

Μπαρέχ: Η Μεταδείπνια Ευλογία
Αναπέμπουν την Ευλογία με το πέρας του Δείπνου και πίνουν το τρίτο ποτήρι κρασί. Είναι η στιγμή να υποδεχτούν τον προφήτη Ηλία: Μαζί με το ποτήρι τους γεμίζουν και ένα ξεχωριστό, «το ποτήρι του Ελιγιά». Έπειτα ανοίγουν την πόρτα, απαγγέλλοντας ένα ξεχωριστό εδάφιο και προσκαλούν τον προφήτη, που θεωρείται ο προάγγελος του Μεσσία, να έρθει ανάμεσά τους.

Αλέλ - Νιρτσά
Οι προσευχές ώς εδώ υμνούσαν την παντοδυναμία του Θεού και εκφράζανε την ευγνωμοσύνη των Εβραίων σ’ Αυτόν, που οδήγησε τον λαό του Ισραήλ στη λύτρωση. Με το Αλέλ, τον δοξολογούν ως τον Δημιουργό της Πλάσης όλης. Με το τέλος του δοξαστικού ύμνου πίνουν το τέταρτο ποτήρι κρασί. Κάπως έτσι ολοκληρώνεται η ιεροτελεστία του Σέντερ, με στόχο να έγινε καλοδεχούμενη από τον Μεγαλοδύναμο. Ολοκληρώνουν με την ευχή «Και του χρόνου στην Ιερουσαλήμ!».
|
Πηγή: chabad.gr