Αιώνες τώρα περιουσίες και επιχειρήσεις περνούσαν στην επόμενη γενιά σχεδόν αυτόματα. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η παραδοσιακή προσέγγιση της διαδικασίας διαδοχής τείνει να αντικατασταθεί με μια πιο σύγχρονη, η οποία προστάζει το στρατηγικό σχεδιασμό της πολύ πριν έρθει η ώρα. Προστάζει, ακόμη, όπως ο προκάτοχος εμφυσήσει στο διάδοχο πρώτα απ’ όλα τις αξίες πάνω στις οποίες έκτισε την επιχείρησή του, προτού ακόμα του παραδώσει την περιουσία μαζί με τις ευθύνες.
Το IN Business παρουσιάζει σήμερα τους διαδόχους τεσσάρων επιχειρηματιών, που καταφέρνουν να κρατάνε επάξια τη σκυτάλη που παρέλαβαν: Μιχάλης Τίμινης, Ηλίας Νεοκλέους, Χριστίνα Σαρρή και Άντρος Βαρωσιώτης
Διαδοχή. Το μέλλον της επιχείρησης από τα χέρια του ιδρυτή ή του συνεχιστή, που κάποτε είχε αναλάβει τα ηνία της διεύθυνσης, πρέπει σιγά - σιγά να περάσει στα χέρια κάποιου άλλου. «Κάποιου ‘ξένου’ ή κάποιου από την οικογένεια;», διερωτάται ο επιχειρηματίας που ήρθε η ώρα να σκεφτεί τα της διαδοχής του. Η ώρα της αποχώρησης φτάνει ή θα φτάσει αργά ή γρήγορα και πρέπει η διεύθυνση να ανατεθεί σε κάποιον άλλο. Ναι, αλλά σε ποιον;
Συνήθως η πλάστιγγα γέρνει στην οικογένεια. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε, εξάλλου, η παραδοσιακή μορφή προσέγγισης της διαδοχής, αλληλένδετη, στο μεταξύ, με την οικογενειοκρατία στις επιχειρήσεις. Απασχολεί πολύ, καθώς μια καλή διαδοχή εξασφαλίζει το μέλλον των παιδιών, αλλά και την επιθυμητή υστεροφημία.
Η παραδοσιακή προσέγγιση διαδοχής κινείται κυρίως γύρω από τη μεταβίβαση της περιουσίας. Η σύγχρονη προσέγγιση αντιμετωπίζει τη διαδοχή ως μια μακροχρόνια διαδικασία, που αρχίζει με τη μετάδοση ορισμένων αξιών από τους γονείς στα παιδιά ή από τον επιχειρηματία στο διάδοχό του είτε αυτός είναι παιδί του είτε είναι «ο ξένος».
Οι συνέπειες της παραδοσιακής προσέγγισης διαδοχής έχουν τονιστεί κατά καιρούς από πολλούς συμβούλους επιχειρήσεων, οι οποίοι δεν την ευνοούν. Την ίδια στιγμή, η καθημερινή πρακτική των επιχειρήσεων μας διδάσκει και κάτι άλλο. Πως «ο δικός» μας άνθρωπος και διάδοχος μπορεί να αποδειχθεί θησαυρός, αλλά πάντοτε υπό προϋποθέσεις.
Η πλειοψηφία των αναλύσεων, που συναντάται στη διεθνή βιβλιογραφία, καταλήγουν στο συμπέρασμα πως η διαδοχή είναι μια διαδικασία που απαιτεί σοβαρή προετοιμασία και πολλή δουλειά, η οποία διαρκεί πολλά χρόνια.
Η διαδικασία της διαδοχής, σύμφωνα με τα όσα γράφει στο βιβλίο του «Οικογενειακές Επιχειρήσεις στη Νέα Οικονομία», ο καθηγητής Μάνατζμεντ, Αστέριος Γ. Κεφαλάς, χωρίζεται σε τρεις φάσεις: Μεταβίβασε τις αξίες και το όραμά σου. Μεταβίβασε την επιχείρησή σου. Μεταβίβασε την περιουσία σου.
Οι αξίες, το πάθος και το όραμα είναι αυτά που ο προκάτοχος πρέπει να εμφυσήσει στο διάδοχο. Και η ικανότητα ή η θέληση - το δεύτερο φέρνει και το πρώτο - ενστερνισμού των αξιών, του πάθους και του οράματος αυτού, είναι το βασικό κριτήριο που μπορεί ο προκάτοχος να χρησιμοποιήσει, για να διαπιστώσει εάν ο υποψήφιος διάδοχος είναι το σωστό άτομο, για να πάρει τη σκυτάλη της ηγεσίας της εταιρείας.
Πρόσφατη έρευνα του London School of Economics καταδεικνύει, σε γενικές γραμμές, ότι οι οικογενειακές επιχειρήσεις που έχουν προσλάβει μάνατζερ από την αγορά έχουν καλύτερα αποτελέσματα από εκείνες που διορίζουν τον πρωτότοκο γιο στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου. Το IN Business επιχειρεί να παρουσιάσει τους διαδόχους που βάλθηκαν να διαψεύσουν την έρευνα αυτή και τα κατάφεραν!
Μιχάλης Τίμινης
Γενικός διευθυντής
Timinis Group
Από τον παππού στον εγγονό
Ο Μιχάλης ανέλαβε τα σημερινά του καθήκοντα στις αρχές του 2005.
Η διαδικασία προσαρμογής του υπήρξε ομαλή. Κι αυτό γιατί τελειώνοντας τις σπουδές του πήρε το βάπτισμα του πυρός στη Μαδρίτη, όπου εργάστηκε στο διάσημο οίκο μόδας Hugo Boss ως διευθυντής Πωλήσεων και Μάρκετινγκ για την Ιβηρική Χερσόνησο. Μια θέση απαιτητική, που απαιτούσε πλήρη αφοσίωση και πολλές ώρες εργασίας, καθώς και πολλά ταξίδια ανά την υφήλιο. «Έτσι ένιωθα πια έτοιμος για την πρόκληση», μας είπε.
Πανέτοιμος, θα λέγαμε εμείς, καθώς η στρατηγική του σημειώνει επιτυχία και το όραμα του πήρε σάρκα και οστά, συνεχίζοντας και φρεσκάροντας εκείνο του παππού του, Μιχάλη Τίμινη, που ξεκίνησε με ένα κατάστημα ειδών ένδυσης το 1933, αλλά και του πατέρα του Μάριου Τίμινη, ό οποίος έχει να καμαρώνει αυτή τη στιγμή για το διάδοχό του, αλλά και για έναν ολόκληρο όμιλο που επεκτείνεται και σε άλλους τομείς, όπως η ανάπτυξη γης.
Από μικρός το ήθελα!
Ανέκαθεν με ενδιέφερε η οικογενειακή επιχείρηση. Μπορεί να πω ότι πάντα ανυπομονούσα να ενταχθώ στην εταιρεία μας. Ήταν ο μεγάλος μου καημός. Όταν ήμουν μικρός συνόδευα τον πατέρα μου στις συνεδριάσεις της επιχείρησης. Θυμάμαι πως από πολύ μικρή ηλικία είχα «ανοίξει» ένα μικρό κατάστημα έξω από το σπίτι μας, «πουλώντας» παλιό εμπόρευμα του καταστήματος! Ο κύριος λόγος, λοιπόν, που επέστρεψα στην Κύπρο ήταν για να ενταχθώ στην οικογενειακή επιχείρηση. Ήταν φυσικό επακόλουθο η διαδικασία προσαρμογής να μη ήταν τόσο δύσκολη.
Πρόκληση γενεών
Είναι ένας επιτυχημένος οργανισμός, που ιδρύθηκε το 1933 από τον παππού μου, τον αείμνηστο Μιχάλη Τίμινη. Δυστυχώς, μετά την εισβολή το 1974 ο πατέρας μου Μάριος Τίμινης και οι θείοι μου έπρεπε να ξεκινήσουν από το μηδέν. Θυσίασαν πολλά, αλλά με θετικά αποτελέσματα. Έχουν αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή τους στο να δημιουργηθούν γερά θεμέλια γι’ αυτή την εταιρεία, ώστε να πάει μπροστά. Είναι μια τεράστια πρόκληση και ευθύνη για την τρίτη γενιά, για τον απλούστατο λόγω ότι είναι ψηλός ο πήχης.
Αλλαγές που «ψήνω»
Οφείλουμε, ως εταιρεία, να είμαστε ακόμη πιο τολμηροί στις επεκτατικές μας κινήσεις και αυτό είναι σημαντικό κομμάτι κάθε αναπτυξιακής προσπάθειας, κάθε αλλαγής.
Πολλές είναι οι αλλαγές που θέλω να κάνω και για τις οποίες κάποτε θα νιώθω περήφανος: Καλύτερη στελέχωση της εταιρείας και ορθότερη δομή. Καλύτερο delegation και έμφαση στις προτεραιότητές μας. Βελτίωση γενικά της οργάνωσής μας. Μεγαλύτερης έκτασης επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, γεγονός που θα μας βοηθήσει να αγκαλιάσουμε την τεχνολογία. Να μην τη βλέπουμε καχύποπτα και να την αξιοποιήσουμε προς το συμφέρον μας. Θέλω να υπάρχει επαγγελματισμός σε όλα τα επίπεδα, να μένουμε μακριά από το συναίσθημα και τους εγωισμούς, αλλά και να συγκεντρωθούμε σε αυτό που λέμε «big picture», δηλαδή το δάσος αντί το δέντρο.
Τι θα διατηρήσω
Θέλω να διατηρήσω το καλό όνομα και τη φήμη μας και να προβάλω την πείρα μας. Οι απαιτούμενες γνώσεις που έχουμε για το αντικείμενό μας είναι ένα ακόμη από τα «ατού» μας, όπως και η ποιότητα και η ποικιλία του εμπορεύματός μας. Δίνουμε και θα δίνουμε έμφαση στην άριστη εξυπηρέτηση των πελατών μας και στη συνέπεια που μας ακολουθεί σε ό, τι κάνουμε. Είμαστε από τα καλύτερα καταστήματα στην αγορά, με ένα άριστο πορτοφόλιο από brands και θα δώσω μάχη για να μείνουμε σε αυτά τα επίπεδα.
Τι ξεχωρίζω
Εννοείται ότι πρέπει να δώσουμε τη δέουσα σημασία σε όλα τα κομμάτια της δουλειάς. Έχω μια μικρή προτίμηση στις πωλήσεις και τις αγορές, στο strategy and business development.
Ο σύγχρονος πελάτης
Ο σύγχρονος πελάτης είναι ενημερωμένος για τη μόδα τόσο από τα ΜΜΕ όσο και από το διαδίκτυο. Ο πελάτης του σήμερα ταξιδεύει περισσότερο, μαθαίνει, επηρεάζεται και επιμορφώνεται. Κατά συνέπεια, οι απαιτήσεις του είναι περισσότερες από εκείνες των πελατών περασμένων δεκαετιών.
Τι πουλάει σήμερα
Η ποιότητα των εμπορευμάτων είναι, βέβαια, αυτή που πουλάει. Χωρίς αμφιβολία ο πελάτης ακολουθεί το ρητό «Το στιλ δεν βγαίνει ποτέ απ’ τη μόδα». Η άνεση είναι εξίσου σημαντική. Ξεχωρίζω τρία βασικά στοιχεία που ανεβάζουν τη ζήτηση, ειδικά στον τομέα μας: Ποιότητα, άνεση και ατομικότητα.
Τι θαυμάζω
Θαυμάζω τις πρωτοποριακές κινήσεις των ανταγωνιστών μας, απ’ όπου κι αν προέρχονται. Πιστεύω ακράδαντα στον υγιή ανταγωνισμό.
Η δημιουργία... στο αίμα μας
Στόχος μου είναι να εισέλθουμε δυναμικά σε νέες αγορές. Μπορούμε, επίσης, να δραστηριοποιηθούμε σε νέους τομείς. Η δημιουργία και οι πρωτοποριακές κινήσεις είναι... στο αίμα μας.
Η προσφορά στην κοινωνία είναι κάτι που με ελκύει ιδιαίτερα. Γίνεται μια μελέτη, που θα ολοκληρωθεί σύντομα, για το πώς ο Όμιλος Timinis θα μπορέσει να προσφέρει ακόμη περισσότερο σε θέματα κοινωνικής ευθύνης και περιβάλλοντος. Είναι κάτι που με απασχολεί αφάνταστα. Θεωρώ ότι όλοι μας μπορούμε να βάλουμε το λιθάρι μας στον αγώνα για την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Αυτή τη στιγμή ό, τι εμπόρευμα μας απομένει, μεταφέρεται στον Ερυθρό Σταυρό.
The big picture
Όπως σε κάθε χώρα, έτσι και στην Κύπρο, υπάρχουν κάποια προβλήματα που μας εμποδίζουν σε ένα βαθμό να ολοκληρώσουμε το έργο μας. Ναι, υπάρχουν κενά που είμαι σίγουρος πως θα τα καλύψουμε, αν προσπαθήσουμε. Η γραφειοκρατία που υπάρχει στις κρατικές υπηρεσίες μαστίζει όλες τις επιχειρήσεις. Προκαλεί καθυστερήσεις και χάσιμο πολύτιμου χρόνου. Δυστυχώς, πολλές φορές χάνουμε την ουσία. Επιβάλλεται να είμαστε πιο ευέλικτοι.
Επιπλέον, η πολιτεία οφείλει να ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα για πολλούς και διάφορους λόγους. Θεωρώ πως πρέπει να γίνει μια προσπάθεια ένταξής της στην εκπαίδευση, με το σκεπτικό πως βοηθάει στην ανάπτυξη της παιδείας, της οικονομίας και της κοινωνίας.
Επίσης, πολύ συχνά παρατηρώ κάποια υποτίμηση των νέων ανθρώπων στο νησί μας, ενώ στην Ευρώπη, αλλά και στην Αμερική, οι νέοι είναι σε θέσεις – κλειδιά, σημειώνοντας μεγάλες επιτυχίες!
Οι στρατηγικές κινήσεις
Η διεθνής οικονομική ύφεση μας έχει επηρεάσει. Δυστυχώς, αναμένω να χειροτερέψει η κατάσταση κατά τους προσεχείς μήνες. Η στρατηγική αντιμετώπισης είναι η ακόλουθη και κινείται γύρω από πέντε άξονες: Να αποφεύγονται οι αχρείαστες σπατάλες γενικώς, να σταθεροποιηθούν οι παραγγελίες μας, να καθυστερήσουμε κάποιες βλέψεις που έχουμε για την επέκτασή μας, να μειώσουμε το κονδύλι για το μάρκετινγκ και να μειώσουμε, δυστυχώς, τις προσλήψεις όσο μπορούμε.
Ορίζοντας τη διαδοχή
Μια μεταβατική περίοδος κατά την οποία έχουμε τη συγχώνευση πείρας και ενθουσιασμού.
Από τον πατέρα στον υιό
Ο πατέρας και μέντοράς μου, Μάριος Τίμινης, με συμβούλεψε, μεταξύ άλλων, τα εξής:
• Πως υποχρέωσή μου είναι να δώσω ό, τι έχω και δεν έχω για το καλό αυτής της εταιρείας, να βάζω κάποιους στόχους και να δίνω μάχες για να τους εκπληρώνω με όλα τα έντιμα μέσα.
• Πως ως επιχειρηματίας οφείλω να είμαι τολμηρός και να πιστεύω στον εαυτό μου και να μην καταντήσω απλώς ονειροπόλος.
• Πως πριν πάρω μια σημαντική απόφαση να επιδιώκω να ακούω όλες τις απόψεις, ειδικά των έμπειρων στελεχών. Στο τέλος να τα ζυγίζω και να παίρνω την τελική απόφαση.
• Να εκτιμώ όλους τους πελάτες μας, τους συνεργάτες μου και το περιβάλλον και να αγαπώ αυτό που κάνω, αλλιώς να αποχωρίσω.
• Πως οφείλω να είμαι πάντα προετοιμασμένος για κάποια εμπόδια που μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπίσω στην πορεία.
• Να επιβραβεύω και να εμψυχώνω το προσωπικό μου, να είμαι ανοιχτόμυαλος και έτοιμος να ακούω νέες ιδέες
• Να προσαρμόζομαι εύκολα και να παρακολουθώ τις εξελίξεις στην τεχνολογία.
Να σας ομολογήσω ότι όταν καμιά φορά «ξεχάσω» μια από τις πιο πάνω παρακαταθήκες, κάτι πάει στραβά! Προσπαθώ, έτσι, να εφαρμόζω τα πιο πάνω με... θρησκευτική ευλάβεια.
Ηλίας Α. Νεοκλέους
Συνέταιρος δικηγόρος και αντιπρόεδρος
Ανδρέας Νεοκλέους & Σια ΔΕΠΕ
Πρώτος μεταξύ ίσων
Γεννήθηκε στη Λεμεσό και αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης το 1991, για να ενταχθεί στο κυπριακό δικηγορικό σώμα το 1993.
Οι κύριοι τομείς της πρακτικής του είναι το Τραπεζικό και το Χρηματοδοτικό Δίκαιο, τα εταιρικά ζητήματα, το διεθνές εμπόριο, το Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας, ο προγραμματισμός καταπιστευμάτων και κληρονομούμενης περιουσίας και το Φορολογικό Δίκαιο.
Το 2008 προστέθηκε στην ατζέντα του ίσως το σημαντικότερο κομμάτι της «πρακτικής» του. Η ανάληψη καθηκόντων αντιπροέδρου στο δικηγορικό οίκο που ο πατέρας του, Ανδρέας Νεοκλέους, ξεκίνησε το 1965. Ο οίκος ανδρώθηκε και συνεχίζει ακάθεκτος. Οι δυό τους μπορούν να υπερηφανεύονται που βρίσκονται στην κορυφή ενός οίκου που αποτελεί «σπίτι» και έδρα για δεκάδες δικηγόρους που τιμούν το επάγγελμα στη χώρα μας και τη χώρα μας στο εξωτερικό.
Πρώτος μεταξύ ίσων και το μέλλον για αυτόν... ένας ωκεανός από νέες ευκαιρίες. Όπως ο ίδιος είπε στο ΙΝ Business: «Πρόκληση είναι η διαδοχή. Πρόκληση και η επίγνωση ότι η ανακάλυψη νέων ωκεανών προϋποθέτει το σαλπάρισμα στ’ ανοικτά…»!
«Παιχνιδάκι» η προσαρμογή
Ανέλαβα καθήκοντα αντιπροέδρου τo 2008. H διαδικασία προσαρμογής εξελίχθηκε ομαλά λόγω της τεράστιας βοήθειας και της κατανόησης που έτυχα απ’ όλους τους συνεργάτες μου, τους οποίους ευχαριστώ θερμά.
Οι άνθρωποι του προέδρου
Προκάτοχος ουσιαστικά δεν υπήρχε, καθώς η θέση του αντιπροέδρου δημιουργήθηκε το 2008, όταν η νομική μορφή του οίκου μας εξελίχθηκε σε εταιρική. Θα ήθελα, όμως, να αναφερθώ στις συνεχείς συμβουλές του προέδρου και ιδρυτή του οίκου μας, Ανδρέα Νεοκλέους, σε μένα και σε όλα τα στελέχη και τους συνεργάτες μας. Να προσέχουμε ως κόρην οφθαλμού τους τέσσερις πυλώνες στήριξης και ανάπτυξής μας, που δεν είναι άλλοι από τις αξίες μας: Σκληρή δουλειά, πάθος, τιμιότητα και κοινή λογική.
Όχι σε εκπτώσεις
Η προσπάθεια υιοθέτησης των αξιών που ανέφερα πιο πάνω είναι συνεχής και αδιάλειπτη τόσο από εμένα όσο και απ’ όλους τους συνεργάτες μας. Ο βαθμός προσήλωσης, όμως, έχει τα σκαμπανεβάσματά του και εναπόκειται σε όλους μας να φροντίζουμε, ούτως ώστε να μη γίνεται καμία έκπτωση στον ποιοτικό μας δείκτη.
Απ’ τη διαδοχή στην πράξη
Η πρόκληση, όταν αναλαμβάνεις κάτι που ξεκίνησε η οικογένειά σου, είναι να φανείς αντάξιος της διαδοχής και τηρουμένων των αναλογιών να παραδόσεις με τη σειρά σου έναν οργανισμό καλύτερο, αναμορφωμένο και μεταμορφωμένο, που να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της εποχής.
Επιβίωση θα πει αλλαγή
Η αλλαγή είναι ταυτόσημη της επιβίωσης. Η τεχνολογική και ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών μας, η ενδυνάμωση της σχέσης με τους πελάτες μας, η καταπολέμηση της σπατάλης, η σύσφιξη του ομαδικού και οικογενειακού πνεύματος ανάμεσά μας - μέσα από τον ενστερνισμό των αξιών και του οράματός μας - είναι μερικές από τις αλλαγές που θα ήθελα να επιφέρω.
Οι άλλοι κι εγώ
Η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί για μένα μεγαλύτερη πρόκληση ακόμα και από εκείνη των οικονομικών, λαμβάνοντας υπόψη και το δυναμισμό των δικηγόρων. Αποτελεί πρόκληση για μας να εργοδοτούμε εξαιρετικά στελέχη και να τους δίνουμε όλα τα δυνατά εφόδια, ούτως ώστε η ποιότητα εξυπηρέτησης των πελατών να είναι αρίστη.
Το «ατού» μας
Η τόλμη και σχεδόν το θράσος μας να επιχειρούμε την επίτευξη δύσκολων στόχων και να αναλαμβάνουμε ρίσκα. Η επίγνωση ότι η ανακάλυψη νέων ωκεανών προϋποθέτει το σαλπάρισμα στ’ ανοικτά…
Ζήλος και άμιλλα
Θαυμάζω και παρατηρώ καθετί που κάνουν οι ανταγωνιστές μας. Έτσι τροφοδοτείται ο ζήλος για δημιουργία και αναβάθμιση στα πλαίσια ,πάντοτε, της επαγγελματικής άμιλλας.
Μελλοντικός απολογισμός
Θα ήθελα να εμπεδωθεί η ανάγκη για δημιουργία κουλτούρας καινοτομίας ή πειθαρχημένης δημιουργικότητας σε όλο το εύρος των εργασιών μας, όπως και στον τρόπο σκέψης μας. Επιπλέον, η περαιτέρω διεθνοποίηση των δραστηριοτήτων μας - μέσω της δημιουργίας νέων γραφείων ή υπηρεσιών - και η καθιέρωσή μας ως διεθνούς νομικού και ευρωπαϊκού οίκου, εφάμιλλου των καλύτερων Δυτικών.
Δικηγόρος είναι...
Επικρατεί στην Κύπρο η εσφαλμένη αντίληψη ότι ο δικηγόρος εκτελεί μόνο δικαστηριακή δουλειά, ενώ στην πραγματικότητα ο ρόλος του είναι πολύ πιο ευρύς και καλύπτει ένα φάσμα συμβουλευτικών υπηρεσιών, που ενισχύουν την επιχειρηματική δραστηριότητα.
Οι δικηγόροι στην Κύπρο έχουν προσφέρει και συνεχίζουν να προσφέρουν τα μέγιστα στην εδραίωση της χώρας μας ως διεθνούς επιχειρηματικού και οικονομικού κέντρου.
Κενά, μαύρα και αδήριτα
Ο ρυθμός του κράτους και της δημόσιας υπηρεσίας όχι μόνο δεν βοηθά τον ιδιωτικό τομέα, αλλά πολλές φορές το συνθλίβει. Το τέρας της κυβερνητικής γραφειοκρατίας φαντάζει ανίκητο. Ανησυχούμε, επίσης, πάρα πολύ για τις τεράστιες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην εκδίκαση υποθέσεων από τα κυπριακά δικαστήρια. Ο εκσυγχρονισμός των κυπριακών δικαστηρίων είναι αδήριτη ανάγκη, εάν πραγματικά θέλουμε να συνεχίσουμε να είμαστε διεθνές οικονομικό κέντρο μέσα σε ένα παγκόσμιο ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Νέα γενιά : Είναι ελπίδα, ευλογία και αλλαγή. Την παρομοιάζω με τον καρπό της ζωής.
Διαδοχή: Χρειάζεται υπευθυνότητα και επίδειξη σεβασμού, είναι πρόκληση, αλλά και προνόμιο. Τη συνταυτίζω με τη σκληρή δουλειά, που φέρνει και ολοκληρώνει καινούργιες ιδέες.
Μέλλον: Αποτελεί το σύνολο των όσων μπορεί να κάνει κάποιος ή πιστεύει ότι μπορεί να κάνει. Το συνδέω με τη θέληση για ένα νέο ξεκίνημα.
Χριστίνα Σαρρή
Διευθύνουσα σύμβουλος
Δικηγορικός Οίκος Πολάκης Σαρρής & Σία
Από μικρή... στα βάσανα
Γύρω στα 30 ανέλαβε τη διεύθυνση του δικηγορικού γραφείου που ίδρυσε το 1970 ο πατέρας της, Πολάκης Σαρρής, αρχικά ως «one man’s show». Σήμερα το γραφείο έχει δεκάδες στελέχη και η Χριστίνα Σαρρή ένα καλό όνομα για να συνεχίσει, βάζοντας πάντοτε τις δικές της φρέσκιες πινελιές στα πλάνα του μέλλοντος.
Όλα κύλησαν ομαλά
Εντάχθηκα στην ομάδα το 2000 μετά τη συμπλήρωση των σπουδών μου. Τρία μόλις χρόνια μετά - όταν ο πατέρας μου διορίστηκε Προεδρικός Επίτροπος από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο, και αποχώρησε από το γραφείο - ανέλαβα καθήκοντα διευθύνουσας συμβούλου. Ήταν μια πραγματική πρόκληση, αλλά με τη βοήθεια και τη στήριξη τόσο του πατέρα μου όσο και των συνεργατών μου, η διαδικασία προσαρμογής κύλησε σχετικά ομαλά.
Η χρυσή συμβουλή
Η επιτυχημένη πορεία του γραφείου μας, η γρήγορη επέκτασή του και η παροχή βραβευμένων σε πολλές περιπτώσεις υπηρεσιών είναι το αποτέλεσμα της προσωπικής προσοχής, της γρήγορης ανταπόκρισης και των υψηλών προτύπων ποιότητας, που απεικονίζονται στη διεκπεραίωση των αιτημάτων των πελατών μας. Η χρυσή συμβουλή του πατέρα μου δεν μπορούσε να είναι άλλη από τη διατήρηση αυτών των αρχών.
Πάντα ψηλά
Ήταν αναμενόμενο ότι με την ανάληψη των καθηκόντων μου η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα θα ήταν η διατήρηση της υψηλής ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρει το γραφείο μας.
Οι καιροί αλλάζουν
Η αλλαγή είναι σημαντικότατο συστατικό της εξέλιξης, παρόλο που πολλοί τη φοβούνται. Οι καιροί αλλάζουν, οι απαιτήσεις αυξάνονται και σίγουρα η στασιμότητα δεν είναι ωφέλιμη επιλογή.
Στα θέματα διοίκησης του γραφείου πρώτο μου μέλημα ήταν η εισαγωγή και εγκαθίδρυση διεθνούς προτύπου στις διαδικασίες παροχής των υπηρεσιών μας. Επιπλέον, οι τότε απαιτήσεις των πελατών μας με ώθησαν στη δημιουργία νέων τμημάτων υπηρεσιών τόσον στο τομέα του Εταιρικού Δικαίου όσο και στο Δικαστηριακό Τμήμα.
Ίσης στάθμης πρόκληση
Το να έχεις υπό την εποπτεία σου ένα γραφείο με 35 τόσους υπαλλήλους και σημαντικό αριθμό πελατών είναι μεγάλη ευθύνη. Ένα γραφείο για να δουλεύει σωστά και μεθοδικά πρέπει να εργάζεται ως σύνολο. Ο αλληλοσεβασμός και η καλή συνεργασία μεταξύ των ατόμων της ομάδας μας είναι ίσως από τα κύρια συστατικά της επιτυχίας του γραφείου. Η διαχείριση του ανθρωπίνου δυναμικού και των οικονομικών του γραφείου είναι εξίσου σημαντική υπόθεση, που αποτελεί ίσης στάθμης πρόκληση.
Μεγαλύτερες απαιτήσεις
Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ανάγκη για την παροχή ολοκληρωμένου πακέτου υπηρεσιών ήταν πλέον δεδομένη και έτσι προχωρήσαμε στη δημιουργία τμημάτων Φορολογικού Προγραμματισμού και Υποστηρικτικών Λογιστικών Υπηρεσιών.
Επίσης, έχουμε ήδη αρχίσει διαδικασίες για τη δημιουργία τμήματος που θα χειρίζεται μόνο ευρωπαϊκά θέματα. Στο πλαίσιο της δημιουργίας του τμήματος αυτού έχουμε ήδη εγγραφεί στο ευρωπαϊκό γραφείο OHIM. Η εγγραφή αυτή μας δίνει τη δυνατότητα να ενεργούμε ως εγκεκριμένοι νομικοί σύμβουλοι για θέματα εγγραφής εμπορικών σημάτων και σχεδίων εκ μέρους ατόμων και οργανισμών που έχουν ως έδρα τους την Κύπρο.
Νιώθω περήφανη
Κάθε φορά που λαμβάνω μέρος σε κάποιο συνέδριο, ιδιαίτερα στο εξωτερικό, μου δίνεται η ευκαιρία να παρακολουθήσω παρουσιάσεις και άλλων δικηγορικών οίκων. Πραγματικά νιώθω περήφανη για το επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρουν τα κυπριακά δικηγορικά γραφεία και είναι αξιέπαινο ότι όλοι μαζί προσπαθούμε πάντα, εκτός από τη δική μας ανέλιξη, να προωθούμε την Κύπρο ως σημαντικό κέντρο παροχής υπηρεσιών.
Επιτέλους αναδιοργάνωση!
Η προσπάθεια από τις εκάστοτε κυβερνήσεις για την προώθηση της Κύπρου ως διεθνούς κέντρου παροχής υπηρεσιών είναι αξιέπαινη. Υπάρχει, όμως, χώρος για βελτίωση. Συχνά παρατηρούμε κάποια καθυστέρηση στη διεκπεραίωση των αιτημάτων μας από κυβερνητικά τμήματα, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται και η εξυπηρέτηση των πελατών μας. Πιστεύω ότι τα κυβερνητικά τμήματα, που σχετίζονται με την παροχή αυτών των υπηρεσιών, θα πρέπει να τύχουν αναδιοργάνωσης.
Στην κρίση κι εμείς
Πολλά γραφεία υπηρεσιών τόσο δικηγορικά όσο και λογιστικά έχουν επηρεαστεί σε μικρό ή σε μεγαλύτερο βαθμό από την οικονομική ύφεση. Εμείς έχουμε επηρεαστεί στο βαθμό που έχουν επηρεαστεί οι πελάτες μας. Γενικά έχουμε παρατηρήσει πως επικρατεί ένα πολύ συγκρατημένο κλίμα στις επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Επιθυμία και ευχή
Επιθυμία και ευχή μου είναι να καταφέρω όχι μόνο να διατηρήσω το επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρουμε, αλλά και να επεκτείνουμε τη δραστηριότητά μας τόσο σε νέους τομείς όσο και σε νέες αγορές. Επίσης, μέλημα μου είναι πάντα να διατηρώ ένα ευχάριστο κλίμα εργασίας για τους συνεργάτες μου.
Νέα γενιά: Σημαίνει ανανέωση και φυσικά εξέλιξη.
Διαδοχή: Είναι τεράστια ευθύνη.
Μέλλον: Αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση.
Άντρος Bαρωσιώτης
Director manager
Varoshiotis Group of Restaurants
Η εξέλιξη στα γονίδιά του
«Ο Βάσος Βαρωσιώτης ήταν 12 χρονών, όταν πήγε στο Βαρώσι για πρώτη φορά το 1940 και ξεκίνησε να πλένει πιάτα σε ένα εστιατόριο με μισθό 6 γρόσια το μήνα. Φιλόδοξος όπως ήταν και με σκληρή δουλειά αγόρασε την επιχείρηση από το αφεντικό του και ανέλαβε το εστιατόριο μαζί με τη γυναίκα του Φλωρεντία». Αυτές είναι οι πρώτες φράσεις που διαβάζεις στη μοντέρνα ιστοσελίδα του Ομίλου Βαρωσιώτη.
Εντυπωσιακό! Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο το πώς μικρές επιχειρήσεις φτωχών βιοπαλαιστών γίνονται με χρόνια σκληρής δουλειάς και ακονισμένων μυαλών ολόκληροι όμιλοι με τζίρους εκατομμυρίων, με δεκάδες εργαζομένους, με νέες και καινοτόμες υπηρεσίες και προϊόντα.
Το ταβερνάκι του Βάσου έγινε όμιλος από πολυτελή εστιατόρια, όταν ήλθε μέσα το νέο αίμα και το μεράκι κρατήθηκε φλογερό. Ο Άντρος ανέλαβε τα ηνία της ηγεσίας του ομίλου και μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια, τα αδέλφια και τους άλλους συνεργάτες του, βγάζουν τον Βάσο Βαρωσιώτη ασπροπρόσωπο.
Το μεγάλο βήμα
Το 1990 ήταν η αρχή για το μεγάλο βήμα. Το να αναλάβω την πρώτη επιχείρηση του ομίλου - την Ψαροταβέρνα Βαρωσιώτης - εκείνο τον καιρό ήταν αρκετά δύσκολο, επειδή ήταν ένα μαγαζί χωρίς υποδομή. Έπρεπε να δημιουργήσουμε τη βάση και μετά να αρχίσουμε να υλοποιούμε αυτό το μεγάλο όνειρο. Καθοδόν αντιμετωπίσαμε αρκετά εμπόδια και δυσκολίες.
Δύο και καλές
Οι προκάτοχοί μας, δηλαδή ο πατέρας και η μητέρα μας, έδωσαν σε μας δύο απλές και πολύτιμες συμβουλές: Να εξυπηρετούμε τον πελάτη όπως εμείς θα θέλαμε να μας εξυπηρετούν και πάνω απ’ όλα να προσφέρουμε καλό φαγητό.
Έχω εφαρμόσει πιστά και τις δυο συμβουλές των γονιών μου. Πιστεύω πως πάνω σε αυτές χτίστηκε η βάση για να εξελιχθεί ο όμιλος με μια καινούργια φιλοσοφία. Η φιλοσοφία μας πλέον είναι να μπορούμε να δημιουργούμε πολυχώρους, που εκτός από καλό φαγητό και καλή εξυπηρέτηση, να μπορούν να προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία διασκέδασης .
Πρώτα η επιβίωση
Εκείνο τον καιρό το μόνο που μας ενδιάφερε ήταν να δουλέψουμε την επιχείρηση του πατέρα μας για επιβίωση. Η πρόκληση ήρθε όταν αρχίσαμε τη δημιουργία και την επέκταση μια αλυσίδας από διαφορετικά καταστήματα.
Αυτή κι αν είναι εξέλιξη
Η αλλαγή είναι ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά που ο όμιλος έχει υιοθετήσει. Χάρη σ’ αυτό έχει καταφέρει να ξεχωρίσει από άλλες επιχειρήσεις στην Κύπρο.
Έχουμε καταφέρει από το 1993 τα εξής: Να μετατρέψουμε μια ψαρoταβέρνα σε seafood restaurant (Varoshiotis Seafood Larnaca). Επεκταθήκαμε με καινούργια concepts, όπως ένα ιταλικό εστιατόριο το 1998 με ανοικτή κουζίνα. To 2001 ήρθε η ιρλανδική μπιραρία (Τhe bailey) στις Φοινικούδες. Μια καινούργια ψαροταβέρνα δημιουργήθηκε στην πρωτεύουσα το 2003 (Varoshiotis Seafood Nicosia) και τo 2004 ήλθε το The Brewery Larnaka, που το 2007 επεκτάθηκε σε Λεμεσό και Λευκωσία με τη μέθοδο της δικαιόχρησης. Ακολούθησε το MOMO fusion canteen το 2006 με φιλοσοφία καφεστιατορίου και ιαπωνική κουζίνα, τo 2007 ένα ethnic oriental κατάστημα (Μoti Mahal Larnaka) με χορό της κοιλιάς και την ίδια ώρα μπαράκι, φαγητό, ασιατική, ιαπωνική και αραβική κουζίνα, που επίσης επεκτάθηκε στη Λεμεσό. Τον Δεκέμβριο του 2008 ήρθε το Ζeza Fish Boutige στη Λευκωσία.
Άλλη κουλτούρα
Αυτό που θα ήθελα να αλλάξει στον όμιλο είναι η εταιρική κουλτούρα. Τα επόμενα χρόνια δεν θα ασχοληθούμε άλλο με επεκτάσεις, αλλά με τον ανθρώπινο παράγοντα, που είναι σήμερα το πιο σημαντικό στοιχειό. Θεωρώ ότι υπάρχει ανάγκη και ειδικά από ελληνόφωνους εργαζόμενους.
Το στήσιμο της ομάδας
Ανέκαθεν στον τομέα της διεύθυνσης η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν το ανθρώπινο δυναμικό. Αυτό συμβαίνει και σήμερα. Η δημιουργία ομάδας, αλλά και η ανεύρεση αξιόπιστων συνεργατών, είναι ένα δύσκολο θέμα. Αρκετά μεγάλη πρόκληση αποτελεί και η δημιουργία ενός concept, καθώς επίσης και η διαμόρφωση των μενού των καταστημάτων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση χρειάζεσαι ιδέες, φαντασία και πάνω απ’ όλα πολλή αγάπη γι’ αυτό που κανείς.
Οι... καλοί λογαριασμοί
Η διαχείριση των οικονομικών θα έλεγα ότι σε αρχικά στάδια δεν ήταν τόσο μεγάλη πρόκληση. Ήταν πολύ πιο απλή από ό, τι είναι σήμερα. Στο παρόν στάδιο, λόγω της απότομης επέκτασης του ομίλου, της οικονομικής κρίσης που διανύουμε και της στάσης των τραπεζών έναντι των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αναλώνουμε το 50% του χρόνου μας σε θέματα οικονομικών. Γι’ αυτό θα έλεγα πως τα οικονομικά είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα.
Ο πελάτης ξέρει καλύτερα
Σήμερα οι απαιτήσεις του πελάτη σε σχέση με το παρελθόν έχουν αυξηθεί, επειδή ταξιδεύει στο εξωτερικό και έχει δημιουργήσει άποψη. Ο σημερινός πελάτης απαιτεί, από τη στιγμή που πληρώνει, να έχει σωστή εξυπηρέτηση, καλό φαγητό, καλά διακοσμημένες κτιριακές εγκαταστάσεις, λογικές τιμές και γενικά σεβασμό. Ξέρει τα δικαιώματά του και τα διεκδικεί. Αυτό είναι θετικό, καθώς δημιουργείται ένας υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων.
Value for money
Οτιδήποτε καινούργιο ανοίξει σήμερα αρχικά πουλά. Ο κόσμος, όμως, θέλει χώρους οπού θα μπορεί να χαλαρώσει, να συνδυάσει φαγητό και ποτό με διασκέδαση και η χρέωση να είναι αντίστοιχη με τα πιο πάνω (value for money).
Το δικά μας πλεονέκτημα
To ότι μπορούμε, μέσα από τους πολυχώρους που διαθέτουμε σήμερα, να παρέχουμε στους πελάτες μας ποικιλία από επιλογές - φαγητό, καφέ, διασκέδαση - και το ότι τηρούμε όλες τις προδιαγραφές πιστά, μας δίνει πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού.
Ανθρώπινη επαφή
Λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης που είχαμε τα τελευταία χρονιά, χάσαμε σε μεγάλο βαθμό την προσωπική επαφή με τους πελάτες μας, κάτι που είναι πολύ σημαντικό στον τομέα των καφεστιατορίων. Υπάρχουν ανταγωνιστές μας, κυρίως εστιατόρια μικρότερου βεληνεκούς, που καταφέρνουν να διατηρούν την επαφή αυτή. Θαυμάζω αυτή την επαφή, όπως επίσης και τους καινούργιους παίκτες που εισέρχονται στην αγορά τα τελευταία χρόνια και έχουν αρχίσει να φέρνουν νέες ιδέες για τα κυπριακά δεδομένα.
Ομαδικό το πνεύμα
Η δική μου συμβολή στην πορεία του ομίλου πιστεύω ήταν αρκετά σημαντική, για να φέρουμε τον όμιλο εδώ που είναι σήμερα, αλλά πάντα μέσα από τη βοήθεια της διοικητικής ομάδας και των διαφόρων συνεργατών μας.
Chain reaction
Στην κυπριακή αγορά και ειδικά στον τομέα μας υπάρχει έλλειψη ελληνόφωνου ανθρώπινου δυναμικού. Το επάγγελμα, δυστυχώς, του σερβιτόρου είναι υποτιμημένο στη χώρα μας, αν και είναι κατά την άποψή μου αρκετά κερδοφόρο.
Ένα άλλο εμπόδιο που αντιμετωπίζουμε είναι ότι υπάρχει σχετικά μικρή αγορά σε σχέση με τα έσοδα. Δυστυχώς, οι επενδύσεις είναι αρκετά μεγάλες και τα έσοδα μειωμένα. Τέλος, ένα πρόβλημα που πολλές φορές δεν μας αφήνει να λειτουργήσουμε σωστά ως επιχειρήσεις, είναι το θέμα με τις άδειες καταστημάτων - λειτουργίας, μουσικής και άλλες. Η διαδικασία έκδοσης είναι τεράστια, δημιουργεί καθυστερήσεις και αλυσιδωτά προβλήματα.
Απόκριση στην κρίση
Όπως οι περισσότερες επιχειρήσεις ανά το παγκόσμιο, έτσι κι εμείς, έχουμε επηρεαστεί από τη διεθνή οικονομική ύφεση. Παρατηρείται, συγκεκριμένα, πτώση 10% - 30 % στον τομέα των επιχειρήσεων του δικού μας είδους. Η πρώτη κίνηση για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού είναι να μειώνουμε το κόστος μας σε σημείο που να μην επηρεάζεται η ποιότητά μας. Επίσης, έχουμε παγώσει κάθε είδους επέκταση που είχαμε προγραμματίσει για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια και έχουμε θέσει ως στόχο να μη φύγει ούτε ένας εργαζόμενος από τον όμιλο.
Νέα μυαλά
Είναι το μέλλον των επιχειρήσεων. Οι νέοι φέρνουν νέες ιδέες και ανανεωμένα μυαλά. Οι επιχειρήσεις που επανδρώνουν τις ομάδες τους με νεαρά άτομα, θα αναπτυχθούν και θα επιβιώσουν.
Cosmos Trading
Στους δύο χωράει και τρίτος
Το 1990 η εταιρεία περνάει αποκλειστικά στα χέρια της οικογένειας Πετρίδη. Ο Λουκής Πετρίδης είναι πρωτεργάτης της επιχειρηματικής ανάπτυξης της εταιρείας και πατέρας των δύο διαδόχων του, Γιώργου και Βασίλη Πετρίδη. Ο πρώτος είναι σήμερα πρόεδρος και ο δεύτερος εκτελεστικός σύμβουλος του διοικητικού συμβουλίου. Την τριάδα του παρόντος και του κοντινού, τουλάχιστον, μέλλοντος της εταιρείας συμπληρώνει ένα «θετό» παιδί, ο δυναμικότατος Κωνσταντίνος Ιωάννου, ο οποίος άφησε την ΚΕΟ για να ενώσει τις δυνάμεις του με τους διαδόχους του Λουκή Πετρίδη.
Α. Ζορπάς & Υιοί Λτδ
Ανδρέα με τους τρεις σου γιούς και με τη μια σου κόρη...
Ο μπαμπάς Ανδρέας Ζορπάς παρέδωσε τα ηνία της ηγεσίας στα παιδιά του και έχει να καμαρώνει! Ο Δημήτρης Ζορπάς είναι ένας low profile, πολύ αγαπητός στο προσωπικό μάνατζερ και ο CEO της εταιρείας. Ο Κώστας Ζορπάς είναι ο εκτελεστικός πρόεδρος της εταιρείας, ο Τάσος Ζορπάς ο εκτελεστικός διευθυντής των βιομηχανικών μονάδων, ενώ η κόρη, Ευανθία Ζορπά, είναι επικεφαλής του Τμήματος Catering.
G.A.P. Vassilopoulos Public
Τα... βασιλόπουλα επιστρέφουν!
Πίσω στο 1886 βρίσκουμε τις ρίζες αυτού που σήμερα είναι ένας ολόκληρος όμιλος εταιρειών, ο οποίος δραστηριοποιείται σε διάφορους τομείς, όπως η εφοδιαστική αλυσίδα. Το 1886 η εταιρεία ξεκίνησε ως ναυτιλιακό γραφείο από τον προπάππο των Γιώργου, Πέτρου και Άρη Βασιλόπουλου.
Το 1983, σχεδόν ένα αιώνα μετά, τα τρία αδέλφια έδωσαν ξανά πνοή στην επιχειρηματική δραστηριότητα της οικογένειας, συνεχίζοντας το όραμα και επεκτείνοντας τους επιμέρους στόχους του. Τα τρία αδέλφια αποτελούν ένα παράδοξο ιστορίας διαδοχής, καθώς... πήδηξαν γενιές για να πάρουν τη σκυτάλη!
General Construction Company
Αυτοί που θα έρθουν
Ο Χριστόδουλος Αβρααμίδης ίδρυσε την εταιρεία μαζί με το συνέταιρό του, Κωνσταντίνο Μιχαηλίδη, πριν από μισό, περίπου, αιώνα. Ήταν από τις πρώτες εργοληπτικές στην Κύπρο. Σήμερα ο Κυριάκος, γιος του Χριστόδουλου, κρατάει ακόμη τα ηνία και προετοιμάζει τους διαδόχους του, δηλαδή τα παιδιά του, Χριστόδουλο και Αναστασία.
J&P Ιωάννου και Παρασκευαΐδης
Συνέταιροι και στη διαδοχή
Όταν μια εταιρεία - κολοσσός παραδίδει σκυτάλες, φροντίζει να υπάρχει συνέχεια ακόμη και σε αυτό! Στο τυχερό σχήμα τον Στέλιο Ιωάννου διαδέχθηκε ο γιος του Δάκης και τον Γεώργιο Παρασκευαΐδη ο γιος του Ευθύβουλος και η κόρη του Λεώνη. Επάξια και οι τρεις, βέβαια, συνεχίζουν την καλή πορεία και τη σπουδαία φήμη της εταιρείας.
