Αφιέρωμα για τη γενέθλια ημέρα του Απόλλωνα φιλοξενείται στην επίσημη ιστοσελίδα του Σωματείου με αφορμή τα 62 χρόνια.
Το αφιέρωμα:
Ήταν η 14η μέρα μηνός Απριλίου του 1954, ημέρα Τετάρτη όταν... εγεννήθη το θέλημα των εθνικόφρονων της πόλης μας, της αθλητομάνας Λεμεσού.
Όταν απαραίτητα θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένα σωματείο που θα περιελάμβανε αυτά που απαιτούσαν οι καιροί: Τα εθνικοθρησκευτικά ιδεώδη σε ένα χώρο (σύλλογο) που θα σύχναζαν οι νέοι αξιοπρεπώς και μακριά από ξένα προς το έθνος κίνητρα.
Και το όνομα αυτού ΑΠΟΛΛΩΝ που φέτος κλείνει πια εξήντα χρόνια ζωής, πλούσιας δράσης και αθλητικής ηγεμονίας στη Λεμεσό μας. Και ο παλιός και ο νέος Απολλωνίστας μπορεί να νιώθει περηφάνια που ανήκει σε τούτο το σωματείο που τίμησε εθνικά αυτό τον τόπο και συνεχίζει να τιμά αθλητικά τούτο το μέρος.
Εθνικά και θρησκευτικά ιδεώδη
Τί σχέση μπορεί όμως να έχει η ίδρυση ενός αθλητικού σωματείου που έχει στην παρυφή της το ποδόσφαιρο με εθνικά, θρησκευτικά και άλλα συναφή ιδεώδη; Ερώτημα φυσιολογικό που μπορεί ο καθένας, ειδικά νεαρός να θέσει. Κι όμως φίλοι μου, σε εκείνο το χρονικό διάστημα της δεκαετίας 1950-1960 πολλά γίνονταν, πολλά… παρασκευάζονταν, τα οποία θα καθορίζουν τη μετέπειτα πορεία αυτού του ταλαιπωρημένου νησιού.
Οι μαρτυρίες των ζώντων σήμερα και νεαρών τότε ιδρυτών του Απόλλωνα μας επεξηγούν με σαφήνεια, πως και γιατί κρίθηκε αναγκαίο να δημιουργηθεί το σωματείο μας. Στο χαρτί είναι γραμμένο όλο το ιστορικό από τον πρώτο γραμματέα του διοικητικού συμβουλίου, κ. ΠάμποΛυμπουρίδη και του χρονογράφου, κ. Χριστάκη Σαββίδη και νονού του ονόματος ΑΠΟΛΛΩΝ.
Τη μετά του Β΄ παγκοσμίου πολέμου εποχή, η μόνη οργανωμένη πολιτική δύναμη στην πόλη της Λεμεσού ήταν η αριστερά η οποία σάρωνε και όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις με προεξέχουσα την εκλογή του ΠλουτήΣέρβα στη δημαρχία. Το ΑΚΕΛ έλεγχε αρκετά οργανωμένα σύνολα όπως την ΠΕΟ (Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία) και όλους τους αθλητικούς και κατ’ όνομα μορφωτικούς συλλόγους. Επίσης, είχε επιρροή σε δύο ποδοσφαιρικά σωματεία που αγωνίζονταν τότε στην κατηγορία τους, «Ανταίο» και «Πανελλήνιο».
Σε αντίθεση λοιπόν με την καλά οργανωμένη αριστερά, η κεντροδεξιά προσπαθούσε να οργανωθεί μόνο όταν υπήρχε εκλογική μάχη και έως εκεί. Μετά το πέρας της κάθε αναμέτρησης δεν υπήρχε συνέχεια. Αντιθέτως, από την άλλη, οι αριστεροί βρίσκοντας το πεδίο ελεύθερο, δρούσαν μεθοδικά και δυνάμωναν συνεχώς.
Το ξύπνημα
Η μεγάλη και αναπάντεχη νίκη της αριστεράς στις δημοτικές εκλογές του 1943 ξύπνησε την κεντροδεξιά η οποία αποφάσισε να κινηθεί προς την οργάνωση. Έτσι, αποφασίστηκε η ίδρυση των Εθνικολαϊκών Συλλόγων με την προκήρυξη να επιδιώκει την εθνικοθρησκευτική κατήχηση και την πνευματική και σωματική άσκηση. Σε κάθε ενορία της Λεμεσού και σε κάθε περίχωρο της, υπήρχε ένας Εθνικολαϊκός Σύλλογος. Για καλύτερη οργάνωση δημιουργήθηκε η «Συντονιστική επιτροπή των Εθνικολαϊκών Συλλόγων» με πρόεδρο της το Δρ. Μάριο Τριτοφτίδη και γραμματέα το χρονογράφο και μετέπειτα «νονό» του Απόλλωνα Χριστάκη Σαββίδη.
Συμπαραστάτη τότε των προσπαθειών τους οι Εθνικολαϊκοί Σύλλογοι βρήκαν το ΓΣΟ (Γυμναστικό Σύλλογο Ολύμπια) ο οποίος τους καθοδηγούσε και βοηθούσε στις αθλητικές δραστηριότητες τους. Η αριστερά όμως καραδοκούσε. Στις 28.02.1954 επρόκειτο να διεξαxθεί γενική συνέλευση του ΓΣΟ και το ΑΚΕΛ ήταν έτοιμο πια να επιβληθεί. Σε συνεννόηση με αριστερούς αθλητές που είχαν τότε το δικαίωμα «ψηφίζειν και ψηφίζεσθαι» θα απαιτούσαν διακαώς την έξοδο από την αίθουσα της συνέλευσης όλων όσων ήταν τακτικά μέλη άλλων συλλόγων. Όπως δηλαδή ήταν ο πρόεδρος και γραμματέας του ΓΣΟ κ. Μάριος Τριτοφτίδης και ο κ. Χριστάκης Σαββίδης αλλά και άλλων πολλών μελών.
Το καταστατικό του ΓΣΟ το έλεγε ξεκάθαρα. «Ουδείς δύναται να εκλεγεί ή να παραμείνει τακτικό μέλος του ΓΣΟ ενώ είναι τακτικό μέλος άλλου γυμναστικού ή αθλητικού σωματείου αναγνωριζομένου ως τοιούτου υπό των αθλητικών αρχών της νήσου». Έτσι, κρίθηκε η αναγκαιότητα οι «διπλοθεσίτες» να αναχωρήσουν παραμένοντας μόνο στις τάξεις του ΓΣΟ και να το προστατέψουν τελικά από την κατάληψη των αριστερών.
Και το όνομα αυτού «ΑΠΟΛΛΩΝ»
Μετά την εξέλιξη αυτή, οι Εθνικολαϊκοί Σύλλογοι με τη συμμετοχή και της νεολαίας, κάλεσαν γενική συνέλευση στις 14.04.1954. Προεδρεύων αυτής της ευλογημένης μέρας, ο γραμματέας της συντονιστικής επιτροπής των Εθνικολαϊκών Συλλόγων κ. Χριστάκης Σαββίδης. Ο προβληματισμός έντονος λόγω των εξελίξεων που προαναφέρθηκαν και όπως και η συζήτηση μεταξύ των παρευρισκομένων. Τελικά πέρασε η εισήγηση του κ. Σαββίδη να διαλυθεί το τμήμα νεολαίας και να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο σωματείο. Ειπώθηκαν διάφορα ονόματα, όπως καταμαρτυρούν οι παρόντες, όπως Ποσειδώνας. Όμως, κυριάρχησε η εισήγηση του προεδρεύοντα να βαπτιστεί το νέο σωματείο ΑΠΟΛΛΩΝ, αφού θα ήταν ένας Αθλητικός Μουσικός Όμιλος.
Και το όνομα λοιπόν αυτού ΑΠΟΛΛΩΝ με τους παρόντες 27 ιδρυτές να προβαίνουν σε αρχαιρεσίες αναδεικνύοντας το πενταμελές πρώτο διοικητικό συμβούλιο με επικεφαλής τον ΠάμποΛυμπουρίδη (μόνο 24 χρονών τότε) ως γραμματέας αφού τότε δεν υπήρχε ο θεσμός του προέδρου. Οι πέντε (ΠάμποςΛυμπουρίδης, Ανδρέας Αγγελόπουλος, Ανδρέας Θεοχάρους, Ανδρέας Ψυλλίδης και Κώστας Παναγιώτου) έγιναν την ίδια ώρα επτά με την προσθήκη των Αντώνη Φουρλά και Μελή Χαραλάμπους, οι οποίοι αποδέχτηκαν ο μεν πρώτος να είναι ο προπονητής της ποδοσφαιρικής ομάδας και ο δε δεύτερος, ο προπονητής της ομάδας στίβου.
Η πορεία της πόλης αλλάζει
Εγένετο λοιπόν ο Απόλλωνας στις 14 Απριλίου 1954 στιγματίζοντας το ρου της ιστορίας της Λεμεσού και όχι μόνο. Και σίγουρα αλλάζοντας την πορεία αυτής της αγαπημένης πόλης, αφού πια τα άλκιμα της νιάτα βρίσκουν τη δική τους στέγη. Και τα χρώματα της φανέλας του Απόλλωνα; Αφελές το ερώτημα... Θα μπορούσε να είναι άλλα εκτός από μπλε και άσπρο; Χρώματα της σημαίας της Ελλάδας που τότε οι ιδρυτές είχαν για ιερό τους λάβαρο.
Περίμενε λοιπόν πολλή δουλειά τους νεαρούς τότε διοικητικούς του Απόλλωνά μας. Πρώτιστα, καταρτισμός του καταστατικού του σωματείου που ήταν αναγκαίο για εγγραφή του ως αθλητικό σωματείο και συνάμα αίτηση στην ΚΟΠ (Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου) για εγγραφή του ως ποδοσφαιρική ομάδα Β΄ κατηγορίας. Το πρώτο εγχείρημα εγγραφής από την Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού ως Αθλητικό Σωματείο ήταν εύκολο και ο Απόλλωνας μετά από λίγες μόνο μέρες έγινε και επίσημα Αθλητικός Μουσικός Σύλλογος.
Οι ιδρυτές
Αυτή εν ολίγοις είναι η περιπετειώδης ίδρυση του Απόλλωνά μας, ο οποίος είχε σαν μπροστάρηδες τους 27 τότε διψασμένους νεαρούς για δράση οι οποίοι ήταν οι ακόλουθοι:
ΠάμποςΛυμπουρίδης
Ανδρέας Ψυλλίδης
Ανδρέας Αγγελόπουλος
Γιαννάκης Αγρότης
Ανδρέας Νεοκλέους
Μανώλης Σαββίδης
Αντωνάκης Φουρλάς
Λουκάς Φουρλάς
Σοφοκλής Ποταμίτης
Κώστας Παπαδόπουλος
Μελής Χαραλάμπους
Φώτης Ιακωβίδης
Σταύρος Ματθαίου
Νίκος Κωνσταντίνου
Φίλιππος Αβραάμ
Ανδρέας Θεοχάρους
Χριστάκης Αριστείδου
Κώστας Σαλαμιώτης
Παναγιώτης Γιαννόπουλος
Άντρος Ξενοφώντος
Ανδρέας Καραπατέας
Χάρης Καραπατέας
Σπύρος Χριστοφίδης
Θεοχάρης Σταύρου
ΠάμποςΠαπαδούρης
Σωτήρης Χριστοδούλου
Κώστας Παναγιώτου
Να αναφέρουμε ότι η πρώτη συνδρομή των μελών ήταν ένα σελίνι το μήνα και ο Απόλλωνας βασικά ζούσε από τον εθελοντισμό των δικών του ανθρώπων.
Τα εμπόδια της ένταξης μας στην ΚΟΠ
Την ίδρυση του Απόλλωνα δεν είδαν με καλό μάτι αρκετά σωματεία ενταγμένα τότε στην ΚΟΠ. Με πρώτη και καλύτερη τη συμπολίτισσα ΑΕΛ που τότε ως η μόνη μεγάλη ποδοσφαιρική δύναμη της Λεμεσού μεσουρανούσε. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι δικαίως τότε η ΑΕΛ και ο πρόεδρος της Νίκος Σολομωνίδης αντιδρούσαν, φοβούμενοι το νεαρό τότε Απόλλωνα, που από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του, κουβαλούσε σχεδόν όλη τη νεολαία της πόλης αλλά και της επαρχίας μαζί του.
Έτσι, στις 23 Μαρτίου 1955 έγινε η αίτηση ένταξης του Απόλλωνα στην ΚΟΠ η οποία όμως προσέκρουε στο αρνητικό κλίμα όπως, το προαναφέραμε. Αναγκαστικά λοιπόν, οι διοικούντες στράφηκαν προς εκείνα τα σωματεία τα οποία είχαν κοινά εθνικά οράματα, τα οποία αυτά ήταν που βοήθησαν να εγκριθεί η ένταξη του Απόλλωνα στην ΚΟΠ, έστω και με καθυστέρηση επτά μηνών (16 Οκτωβρίου 1955).
Τα προαναφερθέντα φιλικά σωματεία και οι τότε πρόεδροι τους ήταν η Ανόρθωση του Αναστάση Οικονομίδη, ο Πεζοπορικός του Νίκου Δημητρίου και ο ΑΠΟΕΛ του ΕυθύβουλουΑνθούλη.
Ο ΑΠΟΛΛΩΝ, η ΕΟΚΑ και το προσωνύμιο ΘΡΥΛΟΣ
Θα σκεφτούν κάποιοι, ποια η σχέση ενός αθλητικού σωματείου με εθνικές οργανώσεις και για την τότε εποχή, επαναστατικές; Κι όμως, η σχέση των ανθρώπων του Απόλλωνα με την ΕΟΚΑ είχε αρχίσει πριν ακόμα γεννηθεί ο σύλλογος μας. Στις 7 Μαρτίου 1953 έγινε λοιπόν η επιτροπή αγώνα με μπροστάρηδες τους Μακάριο και Γρίβα και την 1η Απριλίου 1955 άρχισε ο αγώνας της ΕΟΚΑ. Η εθνική αυτή οργάνωση έκρινε ότι θα έπρεπε στη Λεμεσό να οργανωθούν οι νέοι της και προτιμήθηκε γι’ αυτό ο Απόλλωνας που ήταν ήδη σωματείο με εθνικούς προσανατολισμούς με το εντευκτήριο του και τον πολύ νεαρόκοσμό του.
Ο εντεταλμένος λοιπόν του Γεώργιου Γρίβα, Μανώλης Σαββίδης, πλησίασε το γραμματέα ΠάμποΛυμπουρίδη και του μίλησε για την προτίμηση αυτή, κάτι που έγινε και έτσι η ΕΟΚΑ μπήκε στον Απόλλωνα. Αμέσως μια μεγάλη επαναστατική δύναμη συντροφεύει την ΕΟΚΑ.
Το οίκημα που βρισκόταν στη συμβολή Γλάδστωνος - Ζήνωνος ήταν για τους τομεάρχες της οργάνωσης τόπος συνεδριάσεων και για τους αγωνιστές ορμητήριο. Ήδη τότε ο Απόλλωνας είχε γραμμένα 600 μέλη, ενώ χιλιάδες πια ήταν οι υποστηρικτές του, ανάμεσα κυρίως στους εφήβους της Λεμεσού.
Για τους Άγγλους κατακτητές ο Απόλλωνας ήταν πια ο μεγάλος τους πονοκέφαλος. Οι νεαροί θαμώνες του ήταν για τους στρατιώτες αγκάθι, αφού συχνά πυκνά τους ορμούσαν, τους γρονθοκοπούσαν και τους θύμιζαν ότι η Κύπρος δεν τους ανήκει.
Ο «Θρύλος» λοιπόν της Λεμεσού γεννήθηκε από τότε, αφού αυτός ήταν που έδωσε πολλά στον αγώνα του τόπου μας, αλλά και ομολογουμένως πήρε πολλά από την ΕΟΚΑ που τον βοήθησαν μετά να μεγαλουργήσει και να γιγαντωθεί.
Ακολουθεί παράθεση των ιστορικών γεγονότων σχετικά με την ίδρυση της ομάδας μας, όπως καταγράφονται από τον πρώτο Γενικό Γραμματέα του σωματείου κ. ΠάμποΛυμπουρίδη στο βιβλίο του «Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ 1955-1959» (από 2ο, 3ο και 4ο κεφάλαιο):
Η ίδρυση του ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Η νεολαία των Εθνικολαϊκών Συλλόγων Λεμεσού, κάτω από την προεδρία του ΠάμπουΛυμπουρίδη, ανάπτυξε μεγάλη δραστηριότητα σε πολλούς τομείς: Εθνικοθρησκευτικό, κοινωνικό, αθλητικό. Η νεολαία αυτή στεγαζόταν μαζί με τους Εθνικολαϊκούς Συλλόγους και τη ΣΕΚ (Συνομοσπονδία Εργατών Κύπρου) ή όπως τις έλεγαν: “Νέες Συντεχνίες’’. Το οίκημά τους βρισκόταν στη γωνία των οδών Ζήνωνος και Ανδρέα Δρουσιώτη, κοντά στην Πλατεία Ηρώων.
Οι Εθνικολαϊκοί Σύλλογοι και ο ΓΣΟ βοηθούσαν και στήριζαν οικονομικά αυτή τη νεολαία, που με τη δραστηριότητά της άρχισε να ανησυχεί τις κατοχικές Αγγλικές Αρχές, ώστε να θέσουν κάτω από αυστηρή παρακολούθηση το οίκημά της. Μυστικοί πράκτορες περιφέρονταν και κατέγραφαν κάθε κίνηση. Έλεγχαν ποιοι έμπαιναν και ποιοι έβγαιναν από το οίκημα, κυρίως νεαρά πρόσωπα.
Προπονητής της νεολαίας στο ποδόσφαιρο ήτο ο Αντώνης Φουρλάς. Οι ποδοσφαιριστές συνήθως αγόραζαν οι ίδιοι τα παπούτσια τους, ενώ τις γαλάζιες στολές, μας τις έκαμναν δώρο διάφοροι φίλοι και εκτιμητές του έργου μας. Τα παιγνίδια στην ύπαιθρο εγίνοντο στις αυλές των σχολείων. Σπάνια εγίνοντο στο ΓΣΟ και το θεωρούσαμε τότε μεγάλη τιμή και περηφάνια.
Στον κλασικό αθλητισμό προπονητής ήτο ο συμπαθέστατος μαραθωνοδρόμος Μελής Χαραλάμπους, που με πολλή όρεξη και ενδιαφέρον προπονούσε τους αθλητές. Στο πολύπτυχο των δραστηριοτήτων της νεολαίας ήτο και η διοργάνωση μηνιαίων διαλέξεων με επίκαιρα θέματα, κυρίως φιλολογικά, με ομιλητές καθηγητές Γυμνασίων, γιατρούς και άλλους επιστήμονες. Όλη αυτή η κινητικότητα μας έφερε αντιμέτωπους με την Αγγλική κατοχική δύναμη, η οποία, αφού διέλυσε την ΠΕΟΝ (Παγκύπρια Εθνική Οργάνωση Νεολαίας), που ίδρυσε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ως επαναστατική, έστρεψε τώρα την προσοχή της σ’ εμάς. Τελευταίος Γραμματέας της ΠΕΟΝ Λεμεσού ήτο ο Ανδρέας Ψυλλίδης.
Άρχισαν τότε τα περιοριστικά μέτρα: έλεγχος ποιοι έμπαιναν και έβγαιναν στο οίκημα, απαγόρευση συγκεντρώσεων σε ανοικτούς χώρους, άρνηση παροχής άδειας για διάλεξη με θέματα ακόμα φιλολογικά. Θυμούμαι ήτο Δεκέμβρης του 1953 και θέλαμε να διοργανώσουμε διάλεξη με θέμα το Διονύσιο Σολωμό και η Διοίκηση Λεμεσού μας αρνήθηκε, πληροφορώντας μας ότι μόνο για αγροτικά θέματα θα μας δίδουν άδεια. Η συνεργασία μας με τη ΣΕΚ και τους Εθνικολαϊκούς Συλλόγους ήτο άριστη και σε όλες τις εκδηλώσεις μας, έδιδαν και αυτοί το παρόν τους. Στις Εθνικές επετείους της 25ης του Μάρτη και της 28ης του Οκτώβρη μικρές ομάδες από τη νεολαία των Εθνικολαϊκών Συλλόγων πριν από την ανατολή του ήλιου γύριζαν στους δρόμους ψάλλοντας εθνικά θούρια και το «ξυπνάτε με τ’ αγέρι της αυγής». Όλος ο κόσμος μετά μαζευόταν στο παλιό ΓΣΟ για την έπαρση της Ελληνικής σημαίας. Στο ΓΣΟ πρόεδρος ήτο ο γιατρός Μάριος Τριτοφτίδης, που ήτο και πρόεδρος των Εθνικολαϊκών Συλλόγων με γραμματέα το Χριστάκη Σαββίδη.
Τέλη του Γενάρη 1954 στάληκε επιστολή στα μέλη του ΓΣΟ, όσο και στους ολυμπιονίκες αθλητές του ΓΣΟ και τους καλούσαν σε Γενική Συνέλευση για τις 28/02/54 με θέματα μεταξύ άλλων και την εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου. Αρκετά μέλη των Εθνικολαϊκών Συλλόγων και της νεολαίας ήσαν και μέλη του ΓΣΟ κατά παράβαση του άρθρου 7 του καταστατικού, που απαγόρευε να είναι κανένας μέλος του ΓΣO και συγχρόνως μέλος άλλου σωματείου, που ασχολείται και με τον αθλητισμό. Επομένως, στην πραγματικότητα, εφόσον η νεολαία των Εθνικολαϊκών Συλλόγων ασχολείτο με τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο και εφόσον ήτο μέρος των συλλόγων τούτων και όχι ξεχωριστή οντότητα με δικό της καταστατικό, όλα τα μέλη των Εθνικολαϊκών Συλλόγων και της νεολαίας ήταν παράνομα και δεν δικαιούνταν να ψηφίσουν ή να τεθούν υποψήφιοι. Σύμφωνα, λοιπόν, με το καταστατικό του ΓΣΟ και αυτός ο Πρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας ήσαν παράνομοι.
Στο μεταξύ λίγες μέρες πριν τη Γενική Συνέλευση ο έφορος του ΓΣΟ Μιχαλάκης Φοιτίδης πληροφορήθηκε ότι οι ολυμπιονίκες αθλητές, που ήσαν αριστεροί οι περισσότεροι, με προτροπή του ΑΚΕΛ θα έθεταν το πρόβλημα αυτό στη Γενική Συνέλευση. Θα κήρυτταν παράνομα τα μέλη των Εθνικολαϊκών Συλλόγων και της νεολαίας μαζί με τον Πρόεδρο και το Γενικό Γραμματέα. Θα είχαν έτσι την πλειοψηφία και θα έπαιρναν στα χέρια τους τη διοίκηση του ΓΣΟ. Ρητά αναφέρει το άρθρο 7 του καταστατικού του ΓΣΟ: «Ουδείς δύναται να εκλεγεί ή και να παραμείνει μέλος του ΓΣΟ, ενώ είναι μέλος άλλου γυμναστικού ή αθλητικού σωματείου, αναγνωριζόμενου ως τοιούτου υπό των Αθλητικών Αρχών της νήσου».
Μπροστά στο φάσμα της κατάληψης του ΓΣΟ από τους αριστερούς, το Διοικητικό Συμβούλιο ζήτησε τη γνωμάτευση του δικηγόρου Ζήνωνα Ρωσσίδη, ο οποίος τους συμβούλευσε να αναβάλουν τη Γενική Συνέλευση και να διαχωρισθεί η νεολαία, που ασχολείται με τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο, σαν ξεχωριστή οντότητα με ξεχωριστό καταστατικό και όνομα.
Μετά τη γνωμάτευση αυτή οι Εθνικολαϊκοί Σύλλογοι Λεμεσού μαζί με τη νεολαία κάλεσαν Γενική Συνέλευση στις 14/04/1954. Από τη Συνέλευση αυτή απουσίαζε ο πρόεδρος Μάριος Τριτοφτίδης και προήδρευσε των εργασιών της ο γενικός γραμματέας Χριστάκης Σαββίδης. Αφού έγινε αρκετή συζήτηση για την τύχη της νεολαίας με διάφορες θέσεις και προτάσεις, η Συνέλευση αποδέχθηκε εισήγηση του προεδρεύοντα να διαλυθεί το τμήμα της νεολαίας και να αποτελέσει ανεξάρτητο σωματείο με την επωνυμία ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ Λεμεσού.
Στη συνέχεια κλήθηκαν από τον προεδρεύοντα τα μέλη των Εθνικολαϊκών Συλλόγων να αποχωρήσουν και ο ΠάμποςΛυμπουρίδης, ως γραμματέας του τμήματος νεολαίας, να προεδρεύσει της νέας Γενικής Συνέλευσης των μελών της νεολαίας. Θυμούμαι ότι μας παραχωρήθηκε και ιδιαίτερη αίθουσα, που εχρησιμοποιείτο ως εντευκτήριο.
Ο προεδρεύων της ιδρυτικής συνέλευσης του ΑΠΟΛΛΩΝΑ, ΠάμποςΛυμπουρίδης, μίλησε για την αναγκαιότητα της δημιουργίας ξεχωριστού σωματείου καθαρά αθλητικού και κάλεσε στη συνέχεια τα μέλη να εκλέξουν το γραμματέα και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, ώστε να προχωρήσουμε στην αίτηση προς την Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού για την επίσημη εγγραφή μας με την ονομασία «ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ΛΕΜΕΣΟΥ».
Η τιμητική θέση του πρώτου ιδρυτικού Γραμματέα του ΑΠΟΛΛΩΝΑ, ήταν για μένα Εθνική έπαλξη, καθήκον βαρύ και δύσκολο με τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούσαν. Έπρεπε να παλέψω σκληρά, γιατί οι εχθροί ήσαν πολλοί. Προέρχονταν τόσο από αθλητικούς παράγοντες, που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την ίδρυση ενός νέου αθλητικού σωματείου, όσο και από τις βρετανικές δυνάμεις κατοχής, που κατασκόπευαν κάθε μας κίνηση.
Από τη νεολαία, λοιπόν, των Εθνικολαϊκών Συλλόγων Λεμεσού, γεννήθηκε ο «ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ» ή μάλλον η νεολαία αυτή βαφτίστηκε και πήρε το όνομα «ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ». Είναι η νεολαία αυτή του 1955-59 των Εθνικολαϊκών Συλλόγων, που συνέχισε την πορεία της με το όνομα «ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ», με τα ίδια ιδανικά και οράματα, με την ίδια ορμή και αγωνιστικότητα, με τους ίδιους σκοπούς και επιδιώξεις. Ήτο αγώνας για τη λευτεριά, καμουφλαρισμένος με τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο.
Εγγραφή στην ΚΟΠ
Ύστερα από τον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1955-59 συνέχισε την πορεία του ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ με προτεραιότητες το ποδόσφαιρο, τον αθλητισμό και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις. Η πρώτη φροντίδα του νέου Διοικητικού Συμβουλίου ήτο η ετοιμασία του καταστατικού και η αίτηση στη Διοίκηση για εγγραφή του ΑΠΟΛΛΩΝΑ σαν αθλητικού σωματείου και αίτηση στην ΚΟΠ για εγγραφή του ως ποδοσφαιρικού σωματείου Β΄ κατηγορίας. Σύμφωνα με το καταστατικό της ΚΟΠ, έπρεπε να έχουμε ξεχωριστό οίκημα, που το βρήκαμε κατόπιν προσπαθειών στη γωνία των οδών Γλάδστωνος και Ζήνωνος, με ενοίκιο £30 το μήνα. Η συνδρομή των μελών ήτο μόνο ένα σελίνι (πέντε σεντ) το μήνα. Μέλη μας όμως εργάζονταν εθελοντικά ως ταμίες, φρουροί και τεχνίτες στο ΓΣΟ και τα χρήματα τα έδιδαν στον ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Έτσι ο εθελοντισμός, που κατά τη γνώμη μου πρώτος ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ τον εφάρμοσε, απέδιδε καρπούς. Όλοι εργάζονταν εθελοντικά στον ΑΠΟΛΛΩΝΑ, προπονητές και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, ποδοσφαιριστές, αθλητές και απλά μέλη. Πρόσφεραν με πολλή προθυμία αρκετό από τον πολύτιμο χρόνο τους και εργάζονταν με ζήλο για το αγαπημένο τους σωματείο.
Οι ποδοσφαιριστές και αθλητές μας πολλές φορές αγόραζαν οι ίδιοι τα παπούτσια τους και στις εξορμήσεις μας στην ύπαιθρο και σε άλλες πόλεις, έπαιρναν μαζί τους ένα σάντουιτς, ενώ το σωματείο τους πρόσφερε ένα αναψυκτικό. Αυτό γινόταν τον πρώτο καιρό και το θεωρούσαν ύψιστη τιμή να φορούν τη γαλάζια στολή του ΑΠΟΛΛΩΝΑ.
Σε λίγο η Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού ενέκρινε την εγγραφή μας ως αθλητικό σωματείο με την επωνυμία «ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ ΛΕΜΕΣΟΥ», με το έμβλημα και τη μορφή του Ολύμπιου Θεού της μουσικής με τη λύρα του, αλλά και του αθλητισμού, σαν ένας άριστος τοξότης. Σύμφωνα με το νέο καταστατικό οι προσανατολισμοί του ΑΠΟΛΛΩΝΑ ήσαν η ανάπτυξη και προώθηση του ποδοσφαίρου και των κλασικών αγώνων και η ενθάρρυνση των μελών στη μουσική και η προσήλωσή τους στα Εθνικοθρησκευτικά ιδεώδη.
Στο μεταξύ ο γνωστός πρώην άσσος του ποδοσφαίρου, ΠανίκοςΑραδιπιώτης, εκτιμώντας το έργο μας, προσφέρθηκε να αναλάβει εθελοντικά την προπόνηση των ποδοσφαιριστών μας. Οι δυσκολίες ήσαν τεράστιες. Ο Αγώνας της ΕΟΚΑ άρχισε και φούντωνε για τα καλά. Η νεολαία μας, τα μαθητικά νιάτα, όλοι τους στρατευμένοι στον αγώνα, πού να σκεφθούν ποδόσφαιρο και προπονήσεις! Ο σεμνός και εξαίρετος σε ήθος και ανθρωπιά προπονητής μας ΠανίκοςΑραδιπιώτης, ενώ αρχικά παραπονιόταν για τους ποδοσφαιριστές μας, ότι ήταν αμελείς στις προπονήσεις τους, γρήγορα αντιλήφθηκε ότι γι’ αυτούς πρώτιστο καθήκον ήτο ο αγώνας και μετά το ποδόσφαιρο. Έτσι, τελικά ο φιλότιμος προπονητής μας ήλθε να διδάξει ποδόσφαιρο στα παιδιά και διδάχθηκε από αυτά τα μυστικά του αγώνα της ΕΟΚΑ και αναδείχθηκε άριστος αγωνιστής.
Η μαθητιώσα νεολαία κατέκλυζε τους χώρους, μέσα και έξω από τον ΑΠΟΛΛΩΝΑ, κατά τα απογεύματα που σχόλαναν και το οίκημά μας παρουσίαζε την εικόνα σχολικής εστίας. Οι γονείς εμπιστεύονταν τα παιδιά τους και τα άφηναν να χρησιμοποιούν το οίκημα σαν σχολικό εντευκτήριο. Υπήρχε πράγματι μεγάλη τάξη. Δεν επιτρεπόταν το τυχερό παιγνίδι. Το χαρτοπαίγνιο ήταν κάτι το άγνωστο. Τα μόνα παιγνίδια ήσαν το τάβλι και η σαΐτα και μετά το μπιλιάρδο.
Στον οικονομικό τομέα, εκτός από το σελίνι των μηνιαίων συνδρομών και τα χρήματα από την εθελοντική εργασία των μελών μας, είχαμε και ορισμένες εκδηλώσεις, συνεστιάσεις, καρναβαλίστικους χορούς, δημοπρασία μικρών αντικειμένων, που έδιδαν ως δώρα μέλη και φίλοι του ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Στον πολιτιστικό τομέα, παρ’ όλους τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις, είχαμε μηνιαίες συγκεντρώσεις με ομιλητές πάνω σε ποικίλα θέματα.
Θυμούμαι απ’ αυτούς το γιατρό Γαστών Σχίζα, την οδοντίατρο Ουρανία Λυμπουρίδου, τη λογία Τερέζα Χατζηπαύλου, τον εκπαιδευτικό Κλεάνθη Γεωργιάδη, διευθυντή του Γραφείου Παιδείας, το φιλόλογο Βάσο Ελευθεριάδη. Η καλλιέργεια μουσικού πνεύματος με μουσικές βραδιές και τη δημιουργία μικρής φιλαρμονικής, η οργάνωση εκδρομών σε αρχαιολογικούς χώρους και στην ύπαιθρο για αλληλογνωριμία, ήσαν μερικές από τις εκδηλώσεις του πρώτου καιρού στον ΑΠΟΛΛΩΝΑ.
Αυτή την εποχή ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ έγινε πραγματικός ΘΡΥΛΟΣ και η φήμη του ξεπέρασε κάθε ανθρώπινη προσδοκία. Όλη η νεολαία της Λεμεσού και προπάντων η μαθητική νεολαία, είχε αγκαλιάσει τον ΑΠΟΛΛΩΝΑ σε σημείο που σε κάθε μαθητική τσάντα αναγραφόταν η λέξη ΑΠΟΛΛΩΝ.
Τα μέλη που εκπροσωπούσαν όλους τους Εθνικολαϊκούς συλλόγους όλων των ενοριών και περιχώρων Λεμεσού ήταν μια εύρωστη και δυναμική παρουσία της Εθνικόφρονης παράταξης Λεμεσού. Το τμήμα νεολαίας με το νέο όνομα ΑΠΟΛΛΩΝ στα πρώτα του βήματα έμοιαζε σαν εθνικό ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί. Αλησμόνητη θα μείνει η 18η Δεκεμβρίου 1954. Ήταν η ημερομηνία που θα συζητείτο η προσφυγή της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη. Κηρύχθηκε παναπεργία, κλείσιμο καταστημάτων και διαδηλώσεις στους δρόμους. Οι διαδηλωτές διέσχισαν τους δρόμους της Λεμεσού και κατέληξαν στη Μητρόπολη Λεμεσού, οδός Ελλάδος.
Εκεί τους μίλησε ο Μητροπολίτης Άνθιμος και τους συνέστησε να διαλυθούν. Πού όμως να ακούσουν οι νέοι και η μαθητική νεολαία... Τολμηροί και αγέρωχοι συνέχιζαν τις εκδηλώσεις τους ζητώντας λευτεριά. Δεν άργησαν όμως να εμφανιστούν οι δυνάμεις ασφαλείας πάνοπλες. Άρχισαν τότε βίαιες συμπλοκές. Μια ομάδα μαθητών και άλλων νεαρών προχωρούν προς τον κεντρικό Αστυνομικό Σταθμό στον παραλιακό δρόμο. Γίνονται συμπλοκές με αστυνομικούς και ο νεαρός Φαίδρος Κωμοδρόμος μαζί με το μαθητή Άλκη Αργύρη και άλλους κατεβάζουν την αγγλική σημαία και ο Φαίδρος Κωμοδρόμος 21 ετών καταδικάζεται σε 15 ημέρες φυλακή.
Μπροστά στη νεανική θύελλα, οι κατοχικές δυνάμεις πυροβόλησαν τους διαδηλωτές και στους δρόμους Ανεξαρτησίας και Βραγαδίνου έπεσαν πληγωμένοι ο Ρένος Πουγιούκας, ιδιωτικός υπάλληλος, ο μαθητής Μάκης Πετρίδης και ο Ανδρέας Δημητρίου, οικοδόμος. Αυτές όλες οι δυναμικές εκδηλώσεις ήταν ο προάγγελος της μεγάλης εξέγερσης της ΕΟΚΑ του 1955 και οι χειρότερες από την εξέγερση του 1931.
¨Η ένταξη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην ΕΟΚΑ
Στις 7 Μαρτίου 1953 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής, μαζί με άλλους δέκα Κύπριους και Ελλαδίτες, αποφάσισαν τη δημιουργία Επιτροπής Αγώνα για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Έδωσαν μάλιστα και τον ακόλουθο όρκο:
«Ορκίζομαι εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος να φυλάξω, θυσιάζων και την ίδιάν μου ζωήν, υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα, μυστικόν παν ότι γνωρίζω και θέλω ακούση διά την υπόθεση της Ενώσεως της Κύπρου. Θα υπακούω δε τυφλώς εις τας εκάστοτε διδομένας μοισχετικάς επιταγάς».
Ο όρκος αυτός υπογράφτηκε από τους δώδεκα στην Αθήνα στο σπίτι του καθηγητή Γεράσιμου Κονιδάρη, σε ατμόσφαιρα πολύ βαθειάς συγκίνησης. Από εκείνη την ημέρα καταστρώθηκε σχέδιο δράσης τόσο διπλωματικού όσο και ένοπλου αγώνα. Όλοι είχαν κατανοήσει την τεράστια σημασία που θα είχε η συμμετοχή της νεολαίας στον απελευθερωτικό αυτό αγώνα. Πίστεψαν ακράδαντα ότι τα κυπριακά νιάτα, εμφορούμενα από τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, θα έδιδαν πρώτοι το παρόν τους στο εθνικό προσκλητήριο. Στο Στρατηγό Γρίβα ανατέθηκε η στρατιωτική πτυχή του Αγώνα και στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο η πολιτική πτυχή του Αγώνα. Με το πέρασμα του χρόνου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Στρατηγός Γρίβας Διγενής έγιναν οι δύο συναρχηγοί του Αγώνα. Η συνεργασία τους ήταν άριστη και υποδειγματική σε όλα τα πεδία, θέτοντας πάνω απ’ όλα το εθνικό συμφέρον.
Όταν λοιπόν ήλθε στην Κύπρο ο Στρατηγός Γρίβας με μεγάλη μυστικότητα, άρχισε την προετοιμασία του αγώνα. Όπως έχουμε τονίσει στη νεολαία είχε τεράστια εμπιστοσύνη. Γι’ αυτό άρχισε τις βολιδοσκοπήσεις του για την εξεύρεση του κατάλληλου έμψυχου υλικού. Ήθελε πρώτα να οργανώσει τη νεολαία και απ’ αυτή να στρατολογεί αγωνιστές. Στη Λεμεσό ανάθεσε το έργο αυτό σε ένα νέο σεμνό, εχέμυθο και δραστήριο με Εθνικοθρησκευτικούς προσανατολισμούς, χωρίς κανένα πολιτικό ή κομματικό παρελθόν. Ο Γρίβας δεν ήθελε στην αρχή του αγώνα να έχει στις τάξεις του πρόσωπα με πολιτικό παρελθόν, αλλά μόνο με Εθνικοθρησκευτικές πεποιθήσεις. Γι’ αυτό στράφηκε κυρίως προς τη νεολαία της ΟΧΕΝ (Ορθόδοξος Χριστιανική Ένωσις Νέων) και στη νεολαία των Εθνικολαϊκών συλλόγων Λεμεσού.
Ο νέος αυτός, που του ανάθεσε ο Γρίβας αυτό το έργο, ήτο ο Μανώλης Σαββίδης, μέλος της ΟΧΕΝ Λεμεσού. Με το Μανώλη Σαββίδη, μας ένωνε μια πολύ παλιά φιλία, σαν μέλη και οι δύο της ΟΧΕΝ. Ο Μανώλης Σαββίδης ήτο από τους τέσσερις έμπιστους του Στρατηγού Γρίβα, που κατασκεύασαν το πρώτο κρησφύγετο στο σπίτι του φίλου και συναγωνιστή Δάφνη Παναγίδη και το δεύτερο κρησφύγετο στην αυλή του σπιτιού του Μάριου Χριστοδουλίδη, που ήταν συνάδελφός του τότε στην Οθωμανική Τράπεζα. Το σπίτι αυτό βρισκόταν στην οδό Αγίου Νικολάου στη Λεμεσό. Στο χώρο αυτό αναγέρθηκε μετά το τέλος του Απελευθερωτικού Αγώνα το καλλιμάρμαρο μνημείο του Διγενή, όπου χιλιάδες κόσμου αποτίνουν φόρο τιμής κάθε χρόνο μέσα του Γενάρη, επέτειο του θανάτου του.
Το ιστορικό «ΝΑΙ»
Ήταν αρχές Μαΐου του 1955 και ενώ περπατούσαμε με το Μανώλη Σαββίδη στο μώλο της Λεμεσού (σημερινή επίχωση), όπως συνήθιζαν τότε νέοι και νέες να κάμνουν το βραδινό τους περίπατο, μου είπε τα εξής: «Ξεύρω ότι έχεις πείρα στην οργάνωση συλλόγων νεολαίας και ζητώ τη βοήθειά σου. Θα σου εμπιστευτώ ότι ο Στρατηγός Γρίβας μου ανάθεσε την οργάνωση της νεολαίας στη Λεμεσό. Να φτιάξουμε ένα σύλλογο νεολαίας για να τον έχουμε για εντευκτήριο. Αλλά για να κερδίσουμε χρόνο, αφού είσαι ο Γραμματέας του ΑΠΟΛΛΩΝΑ, η οργάνωση ΕΟΚΑ θα προτιμούσε να ενταχθεί ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ στην ΕΟΚΑ. Στην προκείμενη περίπτωση, να έχεις υπόψη σου ότι εάν αποδεχθείς, η πρόταση αυτή θα μείνει μυστική και από αυτά τα μέλη του Διοικητικού συμβουλίου. Θέλω να το σκεφθείς πολύ καλά, διότι θα αποκαλυφθεί μια μέρα η δράση του ΑΠΟΛΛΩΝΑ κι εσύ ως Γραμματέας θα έχεις τις συνέπειες».
Αφού μου επεσήμανε τους κινδύνους και τις ταλαιπωρίες που θα αντιμετώπιζα, μου ζήτησε να το σκεφθώ καλά και μετά να του απαντήσω. Είναι γεγονός ότι η πρόταση-πρόσκληση αυτή με σόκαρε και με προβλημάτισε πολύ, όχι τόσο για τους κινδύνους της αποδοχής μου αλλά για την απόκρυψη της ένταξης του ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην ΕΟΚΑ από τα μέλη του Συμβουλίου, σαν πράξη αντιδεοντολογική. Αναρωτιόμουνα ποιος είμαι εγώ που θα φέρω το βάρος της αποδοχής ή της άρνησής μου.
Στο μεταξύ αρχίζει ο Αγώνας της ΕΟΚΑ και εκρήξεις συγκλόνιζαν την Κύπρο. Παιδιά 12-15 ετών, αγόρια και κορίτσια, σκορπούσαν σε κάθε γωνιά τα επαναστατικά φυλλάδια της ΕΟΚΑ. Έφηβοι κτυπούσαν με χειροβομβίδες και άλλες επιτόπιας κατασκευής βόμβες αγγλικούς στόχους. Οι Άγγλοι τα είχαν χαμένα. Η οδός Γλάδστωνος γινόταν καθημερινά τόπος σύγκρουσης της νεολαίας με τους Άγγλους στρατιώτες, έτσι που η τότε αποικιακή κυβέρνηση να την κηρύξει απαγορευμένη ζώνη για τους Άγγλους. Μπροστά σ’ αυτό τον αναβρασμό της νεολαίας, σ’ αυτή την καθολική συμμετοχή στον κοινό σκοπό, σ’ αυτό το μεγάλο ΠΑΡΟΝ, σ’ αυτή την Εθνική προσταγή προσωπικά πείσθηκα ότι δεν μπορούσα να αρνηθώ την πρόταση-πρόσκληση της ΕΟΚΑ. Η απάντηση μου ήτο: «ΝΑΙ, αποδέχομαι την ένταξη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ Λεμεσού στην ΕΟΚΑ». Ήμουνα βέβαιος ότι το ΝΑΙ ήτο η επιθυμία όλων των μελών. Συναισθανόμουνα ότι το ΝΑΙ έβγαινε από τα βάθη της καρδιάς όλων των μελών του ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Ήτο Εθνική προσταγή. Έτσι στις 10 Μαΐου 1955 ο Απόλλωνας εντάχτηκε στην ΕΟΚΑ.
Με την ένταξη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην ΕΟΚΑ, ένας νέος ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ είχε ξαναγεννηθεί, ένας ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ που κλήθηκε να διαδραματίσει ρόλο εθνικού προπυργίου, ορμητήριο των αγωνιστών και φόβητρο των Άγγλων. Το νέο μας οίκημα, στην γωνία Γλάδστωνος και Ζήνωνος, καθημερινά ήταν κατάμεστο από νεολαία και μαθητές. Οι τομεάρχες της ΕΟΚΑ έκαμναν τις συνεδριάσεις τους και κατάστρωναν τα σχέδιά τους σε ένα μικρό δωμάτιο, που έδιδε την εντύπωση δωματίου χαρτοπαιγνίου. Οι νέοι συνωστίζονταν κυρίως τα απογεύματα μέσα και έξω από το οίκημα. Όλοι ένιωθαν περήφανοι που ήσαν μέλη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ.
Στο μεταξύ η ΕΟΚΑ κανόνισε να πληρώνεται το ενοίκιο του οικήματος £30 για κάθε μήνα, από το Μητροπολίτη Κιτίου Άνθιμο. Τότε η Μητρόπολη Κιτίου συμπεριλάμβανε τις επαρχίες Λεμεσού και Λάρνακος. Από την πλευρά του ΑΠΟΛΛΩΝΑ την προσφορά αυτή του Μητροπολίτη Ανθίμου, γνώριζαν μόνο εγώ και ο Ανδρέας Ψυλλίδης, που ήτο ο Ταμίας μας.
Τα γραμμένα μέλη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ ήσαν περίπου 600. Από αυτά αφαιρούσα ονόματα γνωστών αγωνιστών κι έβαζα πλαστά ονόματα για παραπλάνηση των κατοχικών αρχών, που μου ζητούσαν συνεχώς το μητρώο των μελών μας. Η συνδρομή, όπως προαναφέραμε, ήτο ένα σελίνι (πέντε σεντ) το μήνα. Μπουφετζής ήταν ο Αντώνης Φουρλάς, ένας φλογερός πατριώτης και αγνός αγωνιστής, που πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στον αγώνα με την οικογένειά του. Μαζί του ήταν πάντοτε και η γυναίκα του Κωνσταντία, που και αυτή ήταν μυημένη στην οργάνωση κι έλαβε μέρος σε πολλές επικίνδυνες αποστολές, κυρίως στον τομέα μεταφοράς πολεμικού υλικού.
Συγκινητική ήτο και η περίπτωση της γριάς Ελπινίκης Κωνσταντίνου, μητέρας της Κωνσταντίας. Αυτή παρόλα τα χρόνια της είχε ένα καροτσάκι και πωλούσε πίκλες. Ανύποπτη σε όλους έκρυβε και μετέφερε βόμβες και άλλα πολεμικά υλικά στο μικρό καροτσάκι της και κανένας δεν την υποψιαζόταν. Στις πολλές εφόδους και έρευνες που έκαμναν τα αγγλικά στρατεύματα και η επικουρική δύναμη της Αστυνομίας, ο Αντώνης Φουρλάς και η γυναίκα του Κωνστάντια, ψύχραιμοι και ατάραχοι, καθησύχαζαν και ενεπνέαν εμπιστοσύνη, ότι τίποτε το παράνομο δεν συνέβαινε στον ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Στις καρδιές όλων ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ και η ΕΟΚΑ ήσαν δύο συνώνυμες έννοιες.
Στο μεταξύ το ΑΚΕΛ (Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζομένου Λαού), με την αρνητική από την αρχή στάση του απέναντι στον αγώνα της ΕΟΚΑ, άρχισε σιγά-σιγά να χάνει έδαφος και να προσπαθεί να εξιλεωθεί στους αριστερούς, μέλη και οπαδούς του. Αυθόρμητα η νεολαία των Ελλήνων της Κύπρου, ανεξάρτητα από πολιτική τοποθέτηση ασπάστηκε τον αγώνα αυτό της ΕΟΚΑ και συμμετείχε σε όλες τις πτυχές του. Παιδιά και νέοι, που προερχόντουσαν από δεξιές, κεντρώες και αριστερές οικογένειες, έγιναν μέλη της ΕΟΚΑ.
Αποκαλύπτω σήμερα μια χαρακτηριστική περίπτωση της νεολαίας του ΑΚΕΛ να διεισδύσει στην οργάνωση. Ήταν αρχές του 1956. Ενώ καθόμουν στο γραφείο μου με επισκέφθηκε ο ΜιχαλάκηςΠαντελίδης, Επαρχιακός Γραμματέας της ΑΟΝ (Ανορθωτική Οργάνωση Νεολαίας). Ήταν γνωστός μου, διότι ήταν αδελφός του συμμαθητή μου Λοΐζου Παντελίδη, γνωστού ποδοσφαιριστή και προπονητή. Αφού κουβεντιάσαμε πάνω σε διάφορα θέματα, σε μια στιγμή μου είπε τα εξής: «Αγαπητέ Πάμπο, ξέρω ότι είσαι ανακατωμένος στην Οργάνωση και θέλω να γράψουμε τα μέλη μας σ’ αυτή. Ο κατάλογος των μελών μας είναι στη διάθεσή σου. Μη μου αρνηθείς, γιατί αυτό είναι η επιθυμία όλων»
Επειδή δεν είχα δικαίωμα να αποκαλυφτώ του απάντησα ως εξής: «Λάθος πόρτα χτύπησες, αγαπητέ Μιχαλάκη. Εάν ήξερα ποιοι είναι αυτοί, θα αποτεινόμουν κι εγώ. Δυστυχώς όμως, με όλην μου την ειλικρίνεια, δεν γνωρίζω. Το μόνο που ξέρω είναι ότι αυτοί στρατολογούν άτομα χωρίς πολιτικό παρελθόν, άτομα που δεν είχαν καμιά ανάμειξη σε κόμματα». Η συνάντηση αυτή εντάσσεται μέσα στις συνέπειες της αποδοχής μου να εντάξω τον ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην ΕΟΚΑ. Θυμήθηκα τα λόγια του Μανώλη Σαββίδη, που μου είπε: «Αν δεχθείς, θα είσαι συνεχώς εκτεθειμένος, διότι θα φανερωθεί μια μέρα η δράση του ΑΠΟΛΛΩΝΑ και τότε εσύ θα έχεις τις συνέπειες».
Πράγματι, οι συνεχείς συλλήψεις και ανακρίσεις μου στον κεντρικό αστυνομικό σταθμό Λεμεσού, ήσαν κι αυτές μέρος των συνεπειών της αποδοχής μου για ένταξη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην ΕΟΚΑ.
Η ένταξη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην οργάνωση ΕΟΚΑ αποτελεί ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός και ορόσημο στην ιστορία του ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Ο αναγεννηθείς ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ πρόσφερε στην ΕΟΚΑ ένα πολύ καλό έμψυχο υλικό και υποδομή για την καλύτερη διεξαγωγή του απελευθερωτικού αγώνα. Όλα τα μέλη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ, αθλητές και ποδοσφαιριστές στρατευμένοι στον ωραίο αγώνα της ΕΟΚΑ, είχαν το δικό τους μερίδιο στην πετυχημένη και νικηφόρα πορεία.
Ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ έδωσε πολλά στην ΕΟΚΑ, αλλά πήρε και πολλά από την ΕΟΚΑ. Η οργάνωση ΕΟΚΑ, εκτός από την υλική βοήθεια και συμπαράσταση, πρόσφερε στον ΑΠΟΛΛΩΝΑ γόητρο, σεβασμό και εκτίμηση. Τον κατέστησε πόλο έλξης της νεολαίας και του μαθητικού κόσμου. Με το χρόνο ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ και η ΕΟΚΑ έγιναν δύο δίδυμα αδέλφια με κοινούς οραματισμούς, κοινούς αγώνες και κοινούς στόχους. Του πρόσφερε το όραμα και το εθνικό μεγαλείο και του έδωσε φτερά να πετά περήφανος και δυνατός, αγαπητός και σεβαστός. Σήμερα με την ένταξή μας στην ενωμένη Ευρώπη, σε μια κοινωνία με διαφορετικές γλώσσες, θρησκείες, ήθη και έθιμα, θα διανοιχθούν νέοι ορίζοντες και θα δημιουργηθούν νέες καταστάσεις. Αυτά θα επηρεάσουν θετικά και αρνητικά όλες τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές μας πτυχές.
Χρειάζεται επαγρύπνηση και μεγάλη προσοχή και προσπάθεια να μη χάσουμε την ελληνοχριστιανική μας ταυτότητα. Είμαστε απόγονοι εκείνων που έκτισαν Παρθενώνες και έγραψαν χρυσές σελίδες σοφίας και πολιτισμού. Είμαστε απόγονοι εκείνων που έφτιαξαν πηγές γνώσης και από αυτές σήμερα η ανθρωπότητα αντλεί ασταμάτητα. Είμαστε απόγονοι εκείνων που μετέδωσαν το χριστιανισμό σε χώρες της Ευρώπης.
Γι’ αυτό περήφανοι με ψηλά το κεφάλι κτυπήσαμε την πόρτα της Ευρώπης και μας εδέχθη χωρίς δισταγμόν. Το αρχαίο Ελληνικό Ολυμπιακό πνεύμα, που συμβολίζει την ειρηνική συνύπαρξη των λαών, ας πρυτανεύσει σ’ όλους τους λαούς ώστε να παύσουν οι αδικίες, οι πόλεμοι και να βασιλεύσει η ειρήνη και η ευημερία παντού.
Η ορκωμοσία των μελών του ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην ΕΟΚΑ
Ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ, με την εγκατάστασή του σε ξεχωριστό οίκημα στη γωνία των δρόμων Γλάδστωνος και Ζήνωνος και την ένταξή του στην ΕΟΚΑ, μπαίνει για καλά στον αγώνα. Οργανώνει τις διάφορες πτυχές δράσης του, τόσο στον Αθλητικό, όσο και στον Εθνικό τομέα. Το κλίμα που επικρατεί είναι κάτι το πρωτόγνωρο. Το χαμόγελο, ο ενθουσιασμός, οι χαρούμενες φωνές συνθέτουν μια εικόνα νεανικού παλμού και ετοιμότητας για δράση. Μαθητές, έφηβοι και νεολαίοι πλημμυρίζουν το οίκημα και τους έξω χώρους καθημερινά. Ένα όραμα, μια ψυχική ανάγκη, μια Εθνική επιταγή κατευθύνουν τα βήματα της νεολαίας μας προς τον ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Το τμήμα νεολαίας της ΕΟΚΑ, του οποίου προΐστατο ο συναγωνιστής Μανώλης Σαββίδης και μετά ο συναγωνιστής Ανδρέας Αγγελόπουλος, δρούσε αόρατα μέσα στις τάξεις της νεολαίας. Την ενέπνεε, την καθοδηγούσε και την προετοίμαζε για τον εθνικό αγώνα της ΕΟΚΑ.
Σε ένα μικρό δωμάτιο του οικήματος του ΑΠΟΛΛΩΝΑ υπήρχε ένα μικρό τραπέζι με λίγες καρέκλες που έδιδε την εικόνα χαρτοπαικτικού δωματίου. Εδώ, όταν νύχτωνε και αραίωνε η κίνηση της μαθητικής νεολαίας, οι διάφοροι αξιωματούχοι της ΕΟΚΑ συνεδρίαζαν, ανταλλάσσοντας σκέψεις και υποβάλλοντας εισηγήσεις για την καλύτερη διεξαγωγή του αγώνα. Η αγάπη, αλληλοεκτίμηση, ο σεβασμός και η εχεμύθεια ήσαν τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα. Οι δυνάμεις ασφαλείας έκαμναν τακτικά εφόδους στο οίκημα για έρευνα και για παραπλάνησή τους στο τραπέζι αυτό υπήρχαν πάντοτε τράπουλες, για να δίδεται η εικόνα ότι εδώ έπαιζαν χαρτιά. Ο μπουφετζής και αγωνιστής Αντώνης Φουρλάς, με τη σύζυγό του Κωνσταντία, ήσαν οι φύλακες άγγελοι του ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Η σκέψη τους δεν ήταν τόσο στο μπουφέ, όσο στα δρώμενα μέσα και έξω από το οίκημα. Όταν, λοιπόν, έβλεπαν κάποια ύποπτη κίνηση, ειδοποιούσαν αμέσως.
Στο ίδιο αυτό τραπέζι του μικρού δωματίου ορκίζονταν τα νέα μέλη της οργάνωσης στο όνομα της Αγίας Τριάδας. Οι μαθητές επιτελούσαν ένα πολύπτυχο έργο. Εκτός από τη διανομή φυλλαδίων και άλλων εθνικών καθηκόντων, πρωτοστατούσαν και σε μαχητικές διαδηλώσεις ενάντια στην κατοχή. Μάλιστα, όταν οι δυνάμεις ασφαλείας ασχολούνταν σε μια περιοχή με έρευνες κατοικιών για ανεύρεση όπλων και καταζητούμενων αγωνιστών, οι μαθητές σαν πύρινη λάβα ξεχύνονταν στους δρόμους και οργάνωναν διαδηλώσεις σε άλλες περιοχές. Αυτό εξανάγκαζε τους Άγγλους κατακτητές να εγκαταλείπουν τις έρευνες και να τρέχουν να διαλύσουν τις διαδηλώσεις των μαθητών. Τέτοιες κινήσεις αντιπερισπασμού έσωσαν καταζητούμενους αγωνιστές από βέβαιη σύλληψη.
Οι πράκτορες των Άγγλων με τη στενή παρακολούθηση του οικήματος του ΑΠΟΛΛΩΝΑ κατέγραφαν το κάθε τι. Πολλές φορές η αντικατασκοπεία της οργάνωσης τους εντόπιζε, τους προειδοποιούσε και πολλές φορές τους ξυλοφόρτωνε προτού τους εκτελέσει. Στο τραπέζι του μικρού δωματίου με τις τράπουλες, κρυβόταν και ένα ευαγγέλιο, πάνω στο οποίο τα υποψήφια μέλη της ΕΟΚΑ έδιδαν τον όρκο που ακολουθεί:
«Θα εργασθώ με όλες μου τις δυνάμεις για την απελευθέρωση της Κύπρου από τον Αγγλικό ζυγό, θυσιάζοντας γι αυτό το σκοπό και αυτή τη ζωή μου. Θα εκτελώ χωρίς αντίρρηση όλες τις εντολές της οργάνωσης, που θα μου ανατεθούν. Δεν θα φέρω καμιά αντίρρηση, όσο δύσκολες κι επικίνδυνες και αν είναι. Δεν θα εγκαταλείψω τον αγώνα, παρά εάν πάρω διαταγή από τον αρχηγό της οργάνωσης και αφού εκπληρωθεί ο σκοπός μας. Δεν θα αποκαλύψω ποτέ σε οποιονδήποτε μυστικό της οργάνωσης, ούτε ονόματα των προϊσταμένων μου, ούτε των άλλων μελών της οργάνωσης, έστω και αν συλληφθώ και βασανιστώ. Δεν θα αποκαλύψω επίσης εντολές, που μου ανατίθενται, και σε αυτούς ακόμη τους συναγωνιστές μου. Εάν παραβώ τον όρκον μου, θα είμαι άξιος κάθε τιμωρίας σαν προδότης και θα με καλύψει η αιώνια καταφρόνηση».
Αυτό τον όρκο έπαιρναν οι νεολαίοι σε μια ατμόσφαιρα εθνικού μεγαλείου και θρησκευτικής κατάνυξης. Ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ είναι περήφανος για τα μέλη του, που δεν υπήρξαν ποτέ επίορκοι, αλλά πιστοί πάντοτε στις Εθνικές προσταγές. Πολλά μέλη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ, παρόλο που συνελήφθησαν και υποβλήθηκαν σε βασανιστικές ανακρίσεις, κράτησαν κλειστό το στόμα τους, χωρίς να καταδώσουν τους συνεργάτες τους και απεδείχθησαν έτσι πραγματικοί ήρωες και μάρτυρες. Η προσήλωση τους στα εθνικά και θρησκευτικά ιδεώδη, τους ενδυνάμωνε, ανύψωνε το ηθικό τους και τους καθιστούσε βράχους αντοχής αλύγιστους, αλλά και τους πρόβαλλε συνάμα σαν φωτεινό και αξιομίμητο παράδειγμα. Μερικοί δοκιμάστηκαν στα περιβόητα ανακριτήρια των Πλατρών με τα πιο φρικτά βασανιστήρια και απεδείχθησαν εθνομάρτυρες.
Στιγμές εθνικού μεγαλείου ζούσαν οι αγωνιστές, όταν έπαιρναν διαταγή να εκτελέσουν μια αποστολή, όσο δύσκολη και επικίνδυνη και αν ήτο. Όλα τα μέλη του ΑΠΟΛΛΩΝΑ ένοιωθαν περηφάνια για το σύλλογό τους. Τα μέλη αυξάνονταν έτσι συνεχώς, παρόλες τις ταλαιπωρίες και τους εκφοβισμούς των δυνάμεων κατοχής, με τις συχνές έρευνες και συλλήψεις. Συχνά συλλαμβανόταν ο Γραμματέας και οδηγείτο στον αστυνομικό σταθμό με το μητρώο των μελών, που συνεχώς ο αριθμός τους αυξανόταν σε πείσμα των Άγγλων, που περίμεναν ελάττωση των μελών.
Δρόμος θανάτου η Γλάδστωνος
Από την αρχή του αγώνα ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ήτο ο μεγάλος πονοκέφαλος των Άγγλων. Από το οίκημα του ΑΠΟΛΛΩΝΑ εξορμούσαν ομάδες, που περπατούσαν στην οδό Γλάδστωνος. Όταν συναντούσαν Άγγλους στρατιώτες, ορμούσαν πάνω τους, τους κτυπούσαν, τους γρονθοκοπούσαν και τους έλεγαν ότι είναι ανεπιθύμητοι στον τόπο μας. Οι ξυλοδαρμοί και οι συγκρούσεις ήσαν καθημερινό φαινόμενο στην οδό Γλάδστωνος και οι Άγγλοι στρατιωτικοί άρχισαν να παίρνουν τα μέτρα τους. Ενώ προηγουμένως οι στρατιώτες ήσαν άοπλοι, τώρα περπατούσαν με κρυμμένα ρόπαλα. Έτσι, οι συγκρούσεις τώρα ήσαν αιματηρές και από τις δύο πλευρές.
Στο ΑΠΟΛΛΩΝΑ οργανώθηκε πρόχειρη μονάδα περίθαλψης των πληγωμένων. Τελικά νίκησε το μεγαλείο και η παλληκαριά των μελών μας, αναγκάζοντας την Αγγλική Στρατιωτική Αρχή να απαγορεύσει την παρουσία Άγγλων στρατιωτών στην οδό Γλάδστωνος, σαν επικίνδυνη περιοχή, ονομάζοντας την δρόμο θανάτου. Οι Άγγλοι γνωρίζουν τώρα ότι ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ είναι τόπος συγκέντρωσης ταραχοποιών, αλλά για την ώρα έδειχναν ανοχή, με σκοπό να εντοπίσουν και να συλλάβουν τον αρχηγό. Την πληροφορία αυτή πήρα από το Δημήτρη Χατζηπαύλου, πατέρα του Αντώνη Χατζηπαύλου πρώην Δημάρχου και πρώην προέδρου του ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Συγκεκριμένα, μια μέρα ο Δημήτρης Χατζηπαύλου ζήτησε από τον Άγγλο Αστυνόμο Λεμεσού να δώσει άδεια κυκλοφορίας σε αριθμό υπαλλήλων του μετά τη δύση του ήλιου, πράγμα που απαγορευόταν για νέους κάτω των 28 ετών. Ο Άγγλος Αστυνόμος, που μελέτησε τη λίστα των ονομάτων, απάντησε στο Δημήτρη Χατζηπαύλου και του είπε τα εξής: «Ευχαρίστως θα σας δώσω άδεια, αφού πρόκειται για εργασία. Θα δώσω άδεια σε όλους εκτός από έναν υπάλληλο με το όνομα ΠάμποςΛυμπουρίδης. Είναι από τους αρχηγούς των ταραχοποιών του ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Δεν τον συλλαμβάνουμε τώρα, αλλά τον παρακολουθούμε με ποιους κάμνει παρέα».
Ο Άγγλος αστυνόμος είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στο Δημήτρη Χατζηπαύλου. Του έκαμνε αρκετές επισκέψεις στο εργοστάσιο φεύγοντας με δώρα κονιάκ. Δεν παρέλειπε κάθε φορά να του συστήνει να προσέχει από τον επικίνδυνο υπάλληλό του. Ο Δημήτρης Χατζηπαύλου ήτο ένας εξαιρετικός και σεμνός άνθρωπος, αγαπητός σε όλους. Πολλοί από το προσωπικό του ήσαν μέλη της οργάνωσης. Έβλεπε αρκετές ύποπτες κινήσεις, τις οποίες αντιπαρερχόταν. Φυλλάδια και άλλο επαναστατικό υλικό κυκλοφορούσε στο χώρο του εργοστασίου. Στο γραφείο μου μπαινόβγαιναν συνεργάτες μου χωρίς καμιά παρατήρηση απ’ αυτόν, αλλά συγκάλυψη και προστασία. Η εκτίμηση και η ευγνωμοσύνη μου προς τον εξαίρετο αυτόν άνθρωπο ήτο μεγάλη, διότι στο χώρο της εργασίας μου διεκπεραίωνα όλες τις δουλειές μου, που σχετίζονταν με τον εθνικό αγώνα.
Στο μεταξύ το ποδόσφαιρο, που ήταν καμουφλάρισμα άλλου σοβαρότερου αγώνα, συνεχίζει να μας απασχολεί. Ο προπονητής και φίλος ΠανίκοςΑραδιπιώτης καταβάλλει κάθε προσπάθεια να φτιάξει μια καλή ομάδα. Οι ποδοσφαιριστές όμως αμελούσαν την προπόνηση τους, διότι το ενδιαφέρον τους ήταν στραμμένο σε άλλους αγώνες. Ενώ στο βαθμολογικό πίνακα ήσαν τελευταίοι σαν ομάδα, στον εθνικό αγώνα ήσαν άριστοι, ανάμεσα στους πρώτους.
Πιστοί στον όρκο τους, συνδύαζαν το ήθος με την παλληκαριά και το υψηλό εθνικό και θρησκευτικό φρόνημα. Έγιναν έτσι ήρωες και μάρτυρες, πολεμώντας να φτιάξουν μια πατρίδα ελεύθερη και ειρηνική. Δεν ήσαν ταραχοποιοί, γιατί διαδήλωναν στους δρόμους την αγάπη τους για την ελευθερία. Δεν ήσαν τρομοκράτες και δολοφόνοι αυτοί που πολεμούσαν για την ελευθερία τους, αλλά νέοι με χριστιανικές αρχές και ανώτερο εθνικό φρόνημα. Η σημερινή γενιά των Απολλωνιστών ας εξαργυρώσει την ευγνωμοσύνη της προς αυτούς με ήθος, αθλητοπρέπεια, πρωτοπορία και πρωταθλητισμό.
Ο ανατέλλων ήλιος είναι λαμπρότερος του δύοντος
Είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά τον πρόεδρο της ΑΕΛ Νίκο Σολομωνίδη, πατέρα του Δημήτρη Σολομωνίδη, που διετέλεσε κι αυτός για πολλά χρόνια πρόεδρος της ΑΕΛ. Είχα εκτιμήσει το ήθος και το δυναμισμό του, αλλά και τη φιλοδοξία του να διατηρεί την ΑΕΛ στην πρωτοκαθεδρία του κυπριακού ποδοσφαίρου. Η προσήλωση του και η αγάπη του στην ΑΕΛ και το ποδόσφαιρο δεν τον άφησαν δυστυχώς, να πάρει το μήνυμα της εποχής και να μην εναντιώνεται στην παρουσία του ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην ποδοσφαιρική ζωή.
Είναι χαρακτηριστική μια στιχομυθία που είχαμε στο ΓΣΟ. Μια μέρα που ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ δεν είχε πάρει ούτε μια νίκη, βρισκόμενος στη Β΄ κατηγορία, διότι οι ποδοσφαιριστές του ήσαν προσηλωμένοι στον αγώνα της ΕΟΚΑ και αμελούσαν την προπόνησή τους, συναντηθήκαμε στο ΓΣΟ και μου είπε: «Ρε κοπελλούδκια το ποδόσφαιρο θέλει κότσια και να δούμε πόσο θα κρατήσετε»! Εγώ τότε απάντησα: «Κύριε Σολομωνίδη, σας εκτιμώ πολύ, αλλά να ξέρετε ότι ο ανατέλλων ήλιος είναι λαμπρότερος του δύοντος».
«Αφιερώνω το μικρό μου αυτό πόνημα, σαν ελάχιστο δείγμα τιμής, αγάπης και ευγνωμοσύνης, σε όλους τους αφανείς ήρωες, στους λεβέντες του ΑΠΟΛΛΩΝΑ, σ’ αυτούς που έγραψαν την πιο λαμπρή ιστορία, σ’ αυτούς που ζουν και σ’ αυτούς που έφυγαν.
Εύχομαι η σημερινή γενιά, οι σημερινοί νέοι του ΑΠΟΛΛΩΝΑ, να τους έχουν σαν παράδειγμα προς μίμηση, σαν συμβούλους στους αγώνες της ζωής τους.
Ο «Θρύλος» ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ δεν ονομάζεται έτσι μόνο για τις ποδοσφαιρικές του επιδόσεις, αλλά και για τη μεγάλη του προσφορά στον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959. Ο Διγενής δικαιώθηκε που είχε εμπιστευθεί αυτόν τον υπέροχο και ριψοκίνδυνο ρόλο στον ΑΠΟΛΛΩΝΑ, στα ηρωικά νιάτα και τα αμούστακα παιδιά, που τα γαλούχησε ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ με τα νάματα της Ρωμιοσύνης και τα μεταμόρφωσε σε ήρωες και άξιους συνεχιστές της ελληνικής μας παράδοσης».
Πάμπος Λυμπουρίδης
Υ.Σ Απόσπασμα απο το επετειακό λέυκωμα του ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΛΕΜΕΣΟΥ το οποίο οι φίλοι της ομάδας μας μπορούν να το προμηθευτούν απο το Apollon Official Store στην τιμή των 25 ευρώ.
