ΑΛΛΑΖΕΙ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΝΙΚΗ ΣΤΟ ΑΦΡΙΝ

«Το Αφρίν θα παραδοθεί στους νόμιμους κατοίκους του». Αυτό διατείνεται από την πρώτη στιγμή της νίκης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, στην επιχείρηση εισβολής στην Τουρκία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Μόνο που ο Tούρκος Πρόεδρος υποστηρίζει πως στο σύνολο της επικρατείας της επαρχίας Αφρίν το 55% του πληθυσμού είναι Άραβες, μόλις το 35% Κούρδοι και 10% Τουρκομάνοι. Τα αρχεία καταγραφής των τοπικών Αρχών πριν από τον πόλεμο της Συρίας, καταγράφουν τους Κούρδους ως το 70% του συνολικού πληθυσμού. Μέχρι και πριν από μερικά χρόνια ο πληθυσμός του Αφρίν ανερχόταν στους 400.000 κατοίκους. Ο αριθμός αυτός διπλασιάστηκε με την έλευση προσφύγων από ολόκληρη τη Συρία. Με απλά λόγια, το Αφρίν δεν δημιούργησε πρόσφυγες, αλλά υποδέχτηκε πρόσφυγες

Ο Ταγίπ Ερντογάν είναι προφανές ότι προσβλέπει σε ένα σχέδιο που οριοθετείται στον τερματισμό της κυριαρχίας των Μονάδων Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG) στην περιοχή, βάζοντας τέλος σε κάθε ενδεχόμενη προοπτική για τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους και μάλιστα στα σύνορα με την Τουρκία, απειλώντας τη δική της εδαφική ακεραιότητα. Διαβάζοντας πίσω από τις λέξεις του νεοσουλτάνου, όταν εκείνος μιλά για την επιστροφή της επαρχίας Αφρίν στους νόμιμους ιδιοκτήτες της, ο Ερντογάν δεν μιλά για Κούρδους.

Αναφέρεται σε αντάρτες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού και στους Άραβες πρόσφυγες της Συρίας. Εκείνους τους Άραβες, οι απόγονοι των οποίων, μαζί με τουρκικές στρατιές, στήριξαν το σχέδιο του Κεμάλ Ατατούρκ για προσάρτηση της Αλεξανδρέττας, γνωστής σήμερα σε όλους μας ως Χατάι. Συριακό έδαφος μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, που όμως με -κατά τα άλλα- δημοκρατικές διαδικασίες δημοψηφίσματος, θεωρήθηκε τουρκικό έδαφος της Συρίας.

Η αρχή για το μεγαλεπήβολο σχέδιο Ερντογάν γίνεται, λοιπόν, υπό το πρόσχημα της προστασίας των απροστάτευτων προσφύγων. Το Αφρίν θα γίνει το δικό τους σπίτι, όπου η ασφάλεια, η σταθερότητα και η ειρήνευση θα έχουν επανέλθει από την Τουρκία. Στο πλευρό του Ερντογάν, σε αυτό το σχέδιο μετακίνησης των προσφύγων στο Αφρίν, στέκονται εκτός από το κυβερνών κόμμα και όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, πλην του φιλοκουρδικού της Δημοκρατίας των Λαών.

Ο ρόλος του μεικτού στρατεύματος

Είναι γεγονός πως το ετερόκλητο σχήμα, αποτελούμενο από διαφορετικά κράματα, του στρατού που ακολουθεί τις εντολές Ερντογάν στην επιχείρηση εισβολής «Κλάδος Ελαίας», προκαλεί έντονη ανησυχία στο συριακό καθεστώς. Το μείγμα του τουρκικού στρατού, ωστόσο, διαθέτει, εκτός από αντικαθεστωτικούς και Τουρκομάνους ψηφοφόρους, πρώην μέλη της Αλ Κάιντα, σαλαφιστές, εθελοντές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Όλοι τους ακολουθούν οδηγίες των κομάντος της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών, ΜΙΤ.

Αυτές οι ομάδες δεν επιτίθενται μόνο προς μια κατεύθυνση, από τα σύνορα της Τουρκίας προς τη Συρία. Αντίθετα κινούνται με άνεση σε όλη την επικράτεια της Βόρειας Συρίας και επιτίθενται απ' όλες τις κατευθύνσεις. Ωστόσο έντονες αντιδράσεις δεν έχουν υπάρξει σε καμιά περίπτωση. Ακόμη πιο εντυπωσιακό, πως ακόμη και μετά τους διθυράμβους του Τούρκου Προέδρου για την πτώση του Αφρίν ο Μπασάρ Αλ Άσαντ όχι μόνο δεν τοποθετήθηκε, αλλά εμφανίστηκε στην άλλη πλευρά, εκείνη της Γούτας, εξυμνώντας τις επιτυχίες του τακτικού στρατού, έναντι των ανταρτών.

Και προφανώς αυτή η σιωπηρή συνεννόηση του Ερντογάν, ο οποίος δεν χτύπησε θέσεις του τακτικού στρατού που είχαν παραταχθεί έξω από το Αφρίν, με τον Άσαντ, ο οποίος δεν επιχείρησε σοβαρά να σταματήσει την επέλαση του τουρκικού στρατού, έχει την υπογραφή της Μόσχας. Προφανώς ο ρωσικός παράγοντας απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα και τον αγώνα του κουρδικού λαού παίζει τον δικό του σημαντικό ρόλο.

Αλλαγή ρωσικών συμφερόντων

Ο ρωσικός στρατός ελέγχει τον εναέριο χώρο πάνω από το Αφρίν και η τουρκική πολεμική αεροπορία δεν μπορούσε να βομβαρδίζει τις θέσεις των Κούρδων χωρίς τη συγκατάθεσή του. Η Μόσχα έδωσε εντολή να κλείσει η αντιαεροπορική ασπίδα, ώστε η Άγκυρα να μπορέσει να κάνει τη δουλειά της. Όταν ρωσικό μαχητικό χτυπήθηκε, από αντάρτικα πυρά, η Μόσχα άρχισε να ανοιγοκλείνει το σύστημα, ωστόσο η Τουρκία προχωρούσε με αεροπορικές επιθέσεις, πάντα τη σωστή ώρα.

Επιπλέον, οι ρωσικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην πόλη θα μπορούσαν να αποτρέψουν τον τουρκικό στρατό από επιθετικές ενέργειες. Όμως οι Ρώσοι άφησαν τις θέσεις τους στην Αφρίν λίγες ώρες πριν από την έναρξη της επιχείρησης εισβολής. Η εντολή για έναρξη της επιχείρησης δόθηκε από τον ίδιο τον Ερντογάν, λίγες μόλις ώρες μετά την επιστροφή του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων και του Αρχηγού της ΜΙΤ, από τη Ρωσία. Για τη Μόσχα, η απόφαση των Κούρδων να δεχθούν όπλα προερχόμενα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν εσχάτη προδοσία που αποκάλυψε τον σκοτεινό τους ρόλο. Πλέον τους καταλογίζονται όλες οι θανάσιμες αμαρτίες και η άλλοτε ρωσική στήριξη έπαψε να υφίσταται.

Μόνο που ούτε και οι Ηνωμένες Πολιτείες στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων. Αρκέστηκαν σε λεκτικές καταδίκες και προειδοποιήσεις για την εν εξελίξει μεταφορά του μετώπου στο Μανμπίτζ, όπου διατηρούν βάσεις και τη θορυβώδη ανοχή τους, και διαπράχθηκε άλλη μια τουρκική εισβολή.

Ενίσχυση του ρόλου της

Οι σχέσεις της Τουρκίας με τον δυτικό κόσμο, και μάλιστα με ΕΕ και ΗΠΑ, πάνε από το κακό στο χειρότερο. Ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να εξασφαλίσει νευραλγικό ρόλο στην Άγκυρα, στη διεθνή σκακιέρα και επιδιώκει η χώρα του να χαράσσει πολιτικές, τόσο στη Μέση Ανατολή, όσο και στην Ε.Ε. Γι' αυτό και η έντονη δραστηριότητά τους, εκτός από τη Μέση Ανατολή, και στα Βαλκάνια. Σύμφωνα με ανάλυση του έγκυρου αμερικανικού περιοδικού
«Foreign Policy», η Δύση γνωρίζει τα κίνητρα της Άγκυρας, ωστόσο δεν αποκαλεί τα πράγματα με τ' όνομά τους και παραθέτει μια σειρά από περιστατικά τον τελευταίο χρόνο από αρπαγή ομήρων εκ μέρους της Τουρκίας, που αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα στις σχέσεις της με τους Δυτικούς.

Κράτηση ομήρων

Σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό, ο Τουρκο-γερμανός δημοσιογράφος Deniz Yucel, ο οποίος συνελήφθη στην Τουρκία τον Φεβρουάριο του 2017 για κατηγορίες προπαγάνδας υπέρ τρομοκρατικής οργάνωσης, δεν είναι η μόνη περίπτωση ξένου ομήρου στα χέρια της Τουρκίας. Ο Yucel, αφού πέρασε περισσότερο από ένα χρόνο σε φυλακή της Τουρκίας, κατά βάση σε καθεστώς απομόνωσης, χωρίς να του έχουν απαγγελθεί κατηγορίες, απελευθερώθηκε με εγγύηση στις 16 Φεβρουαρίου. Έφυγε την ίδια κιόλας μέρα από την Τουρκία. Το δικαστήριο την επόμενη μέρα, για άγνωστο λόγο, αποφάσισε την παράταση της κράτησής του και πλέον θεωρείται καταζητούμενος.

Αυτές οι πολιτικές ομηρίας είναι πιο ορατές στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις. Οι τύχες πολλών αθώων Αμερικανών, που βρίσκονται υπό τουρκική κράτηση, έχουν γίνει αντικείμενο αυστηρών απαιτήσεων από την τουρκική κυβέρνηση. Ο πιο γνωστός από αυτούς είναι ο Andrew Brunson, ένας πάστορας που ζούσε στην Τουρκία για δύο δεκαετίες και λειτουργεί σε μια μικρή ευαγγελική εκκλησία στη Σμύρνη και συνελήφθη τον Οκτώβριο του 2016 με ασαφείς ισχυρισμούς ότι συνδέθηκε με την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016. Ένα χρόνο μετά, παραμένει στη φυλακή.

Ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει μετατρέψει ρητά τον Brunson σε αντικείμενο εμπορίου, λέγοντας τον Σεπτέμβριο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ανταλλάξουν «έναν πάστορα για έναν πάστορα», ανταλλάσσοντας τον βασικό του εχθρό Fethullah Gulen, ο οποίος κατοικεί στην Πενσιλβανία, για τον Brunson. Δεν είναι ο μόνος Αμερικανός στην τουρκική φυλακή. Τον περασμένο μήνα, ο Serkan Golge, ένας επιστήμονας της NASA με διπλή υπηκοότητα που καταδίκασε την καταστολή των προσπαθειών μετά το πραξικόπημα, καταδικάστηκε σε φυλάκιση επτά ετών. Ενώ στη φυλακή βρίσκεται και ένας Τούρκος υπάλληλος της αμερικανικής πρεσβείας.

Με λίγα λόγια η Τουρκία μετατρέπει, πλέον, την ελευθερία κάθε ξένου πολίτη που βρίσκεται στη χώρα, σε έναν άσο στο μανίκι της, ενισχύοντας, εν είδει απειλής, τα διαπραγματευτικά της χαρτιά.

Οι κυρώσεις που δεν ήρθαν ποτέ

Σύμφωνα με μια τροποποίηση στο νομοσχέδιο για το κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών, τις ξένες επιχειρήσεις και τα συναφή προγράμματα (SFOPS), που υποβλήθηκε από τους γερουσιαστές Jeanne Shaheen (DN.H.) και James Lankford (R-Okla.), είναι πλέον ώρα να επιβληθούν κυρώσεις σε Τούρκους αξιωματούχους που κρατούν παράνομα και παρατεταμένα Αμερικανούς πολίτες. Αυτή η τροπολογία θα πρέπει να συνδυαστεί και με τη χρήση των κυρώσεων του Global Magnitsky σε μεμονωμένους Τούρκους αξιωματούχους που είναι αποφασισμένοι να ασκήσουν μεγάλη διαφθορά ή σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο παγκόσμιος νόμος περί Magnitsky είναι ένα σχετικά νέο νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε το 2016 και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2017. Δίνει στον Πρόεδρο την εξουσία να επιβάλλει κυρώσεις σε άτομα και οντότητες υπεύθυνες για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οπουδήποτε στον κόσμο, στις Ηνωμένες Πολιτείες, να παγώσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία και να τους εκδιώξουν αποτελεσματικά από το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Το σκηνικό, πάντως, αναμένεται να ξεκαθαρίσει περαιτέρω, όταν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εισέλθουν στην Μανμπίτζ, κάτι που αναμένεται, σύμφωνα με τις δηλώσεις Ερντογάν, να συμβεί τα επόμενα 24ωρα.