ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΤΟΝΑΛΝΤ ΤΡΑΜΠ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΩΝ ΗΠΑ

Οποιεσδήποτε και αν είναι οι πολιτικές του σχετικά με το διεθνές εμπόριο, η προώθηση των απόψεών του θα επηρεάσει δυσμενώς τη δυνατότητα της Αμερικής να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση του διεθνούς συστήματος εμπορίου

Η αρνητική στάση που έχει πάρει ο κ. Τραμπ αφήνει το πεδίο ελεύθερο στην Κίνα να προωθήσει την εναλλακτική συμφωνία της RCΕP, στην οποία θα περιλαμβάνονται και επτά από τις δώδεκα χώρες της T.P.P.

Αν τα μέτρα για το διεθνές εμπόριο που υποσχέθηκε στην προεκλογική του εκστρατεία ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προωθηθούν θα αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση για δεκαετίες

Έπειτα από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία της Αμερικής με δηλώσεις για λήψη μέτρων ενάντια στις εισαγωγές από την Κίνα που επηρεάζουν την απασχόληση στην Αμερική -καθώς και τον διορισμό για εμπορικές υποθέσεις των Peter Navarro και Wilbur Ross, ο δεύτερος μέχρι πρόσφατα αντιπρόεδρος της Τράπεζας Κύπρου, που διάκεινται εχθρικά στο ελεύθερο εμπόριο- μπορεί να υποστηριχθεί ότι το διεθνές εμπόριο αναμένεται να εισέλθει σε περίοδο προστατευτισμού.

Παράλληλα, ο κ. Τραμό διόρισε τον Robert Lighthizer, ο οποίος είναι υποστηρικτής του προστατευτισμού, ως εμπορικό διαπραγματευτή της Αμερικής. Αυτό είναι μια ένδειξη ότι ο κ. Τραμπ αναμένεται να προωθήσει τις προστατευτικές πολιτικές για το διεθνές εμπόριο τις οποίες υποσχέθηκε κατά την προεκλογική του εκστρατεία.

Οι μεγάλες συμφωνίες

Κατά το 2016 δυο πολύ μεγάλες συμφωνίες -η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Αμερικής - Ε.Ε., η Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), κι η συμφωνία 12 χωρών Ασίας - Ειρηνικού, μεταξύ των οποίων η Αμερική, η Ιαπωνία και ο Καναδάς αλλά όχι η Κίνα- δεν έχουν προωθηθεί. Η μόνη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που επικυρώθηκε ήταν αυτή μεταξύ της Ε.Ε. και του Καναδά. Αλλά και γι' αυτήν υπήρξαν ενστάσεις και διαφωνίες από ορισμένες περιοχές και ορισμένες ομάδες προσώπων σε κάποιες χώρες της Ε.Ε. Η παγκοσμιοποίηση μέχρι τώρα έχει επιβιώσει και παρακάμψει πολλά εμπόδια. Αλλά, αν τα μέτρα για το διεθνές εμπόριο που υποσχέθηκε στην προεκλογική του εκστρατεία ο Πρόεδρος Τραμπ προωθηθούν, θα αποτελούν την μεγαλύτερη πρόκληση για δεκαετίες.

Επιβολή εισαγωγικών δασμών

Ο κ. Τραμπ έχει πρόσφατα δηλώσει ότι θα επιβάλει εισαγωγικούς δασμούς 35% σε προϊόντα από αμερικανικές εταιρείες που εισάγουν προϊόντα από τα εργοστάσιά τους στο εξωτερικό. Μια απόφαση η οποία, αν εφαρμοστεί, θα αναστατώσει την παγκόσμια αλυσίδα προσφοράς, γεγονός που ήδη έτυχε σοβαρής επίκρισης από τις επιχειρήσεις. Αναφέρεται, όμως, ότι ο κ. Τραμπ δεν έχει διευκρινίσει κατά πόσο η υψηλοί αυτοί εισαγωγικοί δασμοί θα ισχύσουν σε όλες τις εισαγωγές ή κατά πόσο θα ισχύσουν μόνο από αμερικανικά εργοστάσια που εργάζονται εκτός Αμερικής. Επίσης, δεν έχει διευκρινιστεί κατά ποσό οι δασμοί αυτοί θα επηρεάσουν και τις υφιστάμενες εταιρείες ή κατά ποσό θα ισχύσουν για την παραγωγή εκτός Αμερικής από νέα εργοστάσια.

Ο κ. Τραμπ έχει, επίσης, απειλήσει για 35% εισαγωγικούς δασμούς για τα αυτοκίνητα που παράγει η εταιρεία Ford, αν την παραγωγή της τη μεταφέρει στο Μεξικό. Σε αντίδραση, η Ford απεφάσισε όπως εγκαταλείψει τα σχέδιά της για ανέγερση εργοστασίου στο Μεξικό και θα παράγει στο Michigan. Επίσης, ο κ. Τραμπ δήλωσε ότι θα επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Αμερικής, Καναδά και Μεξικού (γνωστή ως NAFTA) και, αν δεν επιτευχθεί συμφωνία στην επαναδιαπραγμάτευση, θα αποσυρθεί τελείως από τη NAFTA.

Οποιεσδήποτε και αν είναι οι πολιτικές του κ. Τραμπ όσον αφορά το διεθνές εμπόριο, η προώθηση των απόψεών του θα επηρεάσει δυσμενώς τη δυνατότητα της Αμερικής να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση του διεθνούς συστήματος εμπορίου. Αυτό θα δώσει την ευκαιρία στην Κίνα να προωθήσει τα δικά της σχέδια σχετικά με το διεθνές εμπόριο.

Η συνεργασία Ασίας - Ειρηνικού (ΤΡΡ)

Η συμφωνία για το ελεύθερο εμπόριο 12 χωρών Ασίας - Ειρηνικού (ΤΡΡ) είναι η πιο φιλόδοξη εμπορική συμφωνία. Αλλά, προς το παρόν, με την εκλογή στην προεδρία της Αμερικής του κ. Τραμπ, η Αμερική έχει εγκαταλείψει τη συμφωνία αυτήν, πράγμα που έχει επιφέρει θανάσιμο πλήγμα στη συμφωνία που χρειάστηκε μια δεκαετία να συνομολογηθεί και υπογράφτηκε μεταξύ των χωρών αυτών τον Φεβρουάριο του 2016. Η συμφωνία αυτή θα ήταν η πιο μεγάλη περιφερειακή συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που έγινε ποτέ. Οι 12 αυτές χώρες αντιπροσωπεύουν τα 2/5 της παγκόσμιας οικονομίας.

Επιβράδυνση ρυθμού επέκτασης

Σύμφωνα με τον ΠΟΕ, υπολογίζεται ότι το διεθνές εμπόριο επεκτάθηκε με πιο χαμηλό ρυθμό παρά το διεθνές ΑΕΠ για πρώτη φορά σε δεκαπέντε χρόνια. Αναφέρεται, για τις πιο πτωχές χώρες, ότι οι εξαγωγές πάντοτε υπήρξαν ο καλύτερος τρόπος για την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης. Κατά συνέπεια, αν ο κ. Τραμπ τηρήσει τις απειλές του να επιβάλει υψηλούς δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές, αλλά και σ' αυτές από άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, το διεθνές εμπόριο όχι μόνο δεν θα αυξηθεί αλλά και θα συρρικνωθεί. Ήδη ανώτερος Κινέζος αξιωματούχος δήλωσε ότι, σε περίπτωση που ο κ. Τραμπ εφαρμόσει τις απειλές του, η Κίνα θα αντιδράσει με πολύ έντονο τρόπο.

Τα σενάρια

Το τι απομένει τώρα είναι η πιθανότητα οι υπόλοιπες έντεκα χώρες να προχωρήσουν στην επικύρωση της συμφωνίας αυτής, με εξαίρεση την Αμερική. Αλλά υπάρχουν ενδοιασμοί από ορισμένες χώρες να προχωρήσουν χωρίς την Αμερική. Για παράδειγμα, η Ιαπωνία επικύρωσε τη συμφωνία αυτήν και δέχθηκε να ανοίξει την αγορά της Ιαπωνίας σε ξένες εισαγωγές ρυζιού και βοδινού για να επωφεληθεί από τη μεγάλη αγορά της Αμερικής. Το ίδιο ισχύει και με άλλες χώρες που στόχος τους ήταν η αμερικανική αγορά.

Η δεύτερη πιθανότητα είναι η Κίνα να προχωρήσει στην προώθηση μιας άλλης εμπορικής συμφωνίας. Οι Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν υποσχεθεί να προχωρήσουν με μια πιο μεγάλη περιφερειακή συμφωνία που ονομάζεται Free Trade Area of the Asia - Pacific (FTAAP) η οποία θα περιλαμβάνει 21 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Αμερικής.

Η RCΕP

Αλλά, ορισμένοι αναλυτές υποδεικνύουν ότι υπάρχει μια εμπορική συμφωνία που ήδη βρίσκεται στο τέλος της συμπλήρωσής της. Η συμφωνία αυτή είναι ονομάζεται Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP). Η RCΕP περιλαμβάνει περισσότερο πληθυσμό από την ΤΡΡ, μεταξύ των οποίων οι δέκα χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, η Αυστραλία, η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία και η Νότιος Κορέα. Η συμφωνία αυτή αντιμετωπίζει κι αυτή δυσκολίες, ειδικά τις αμφιβολίες της Ινδίας όσον αφορά τη στάση της Κίνας. Αλλά τα οφέλη θα ήταν πιο άμεσα παρά της ΤΡΡ -αφού αυτή είναι μια παραδοσιακή συμφωνία που καλύπτει τη μείωση των δασμών- και το εμπόριο μεταξύ των χωρών της συμφωνίας RCΕP υπόκειται σε πιο υψηλούς δασμούς. Η εμπορική συμφωνία αυτή καλύπτει το 1/3 της παγκόσμιας οικονομίας και ένα μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, παρά οι δώδεκα χώρες της Ασίας - Ειρηνικού (ΤΡΡ).

Ασφαλώς υπάρχει και η τρίτη πιθανότητα οι έντεκα χώρες που συμμετέχουν στη συμφωνία Τ.Ρ.Ρ. να αναμένουν για κάποιο χρονικό διάστημα, με την ελπίδα η Αμερική και ασφαλώς ο Πρόεδρος Trump να διαφοροποιήσουν την προσέγγισή τους. Η Αμερική θα είχε μεγαλύτερο όφελος παρά οι άλλες 11 χώρες, αφού η συμφωνία αυτή θα τόνιζε τον στρατηγικό ρόλο της Αμερικής στην Ασία και θα εναρμόνιζε πρότυπα για την πνευματική ιδιοκτησία, εργασιακά θέματα, το περιβάλλον κ.ά.

Κίνα και Ιαπωνία

Ο Πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping έχει υποσχεθεί να προωθήσει μια νέα τάξη πραγμάτων που θα βασίζεται στο ελεύθερο εμπόριο και τις ελεύθερες επενδύσεις. Κατά συνέπεια, η αρνητική στάση που έχει πάρει ο κ. Τραμπ αφήνει το πεδίο ελεύθερο στην Κίνα να προωθήσει την εναλλακτική συμφωνία της RCΕP, στην οποία θα περιλαμβάνονται και επτά από τις δώδεκα χώρες της TPP.

Στο μεταξύ, η Ιαπωνία έχει κατορθώσει να επιτύχει κάτι το οποίο θεωρείται αδύνατον. Βρίσκεται σε στάδιο υπογραφής επίτευξης συμφωνίας διμερούς εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν για τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που έχει επιτευχθεί μεταξύ Ε.Ε. και Καναδά και παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η προώθηση συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της Ε.Ε. και της Αμερικής. Ο Shinzo Abe πρέπει να τύχει συγχαρητηρίων τόσο για το γεγονός ότι το κοινοβούλιο της Ιαπωνίας έχει επικυρώσει την ΤΡΡ, όσο και για τη συμφωνία ελευθέρου εμπορίου που έχει επιτευχθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ο κ. Abe έχει χρησιμοποιήσει τις εμπορικές συμφωνίες ως στον εξωτερικό μοχλό για να προωθήσει περισσότερο δύσκολες εγχώριες μεταρρυθμίσεις, ειδικά στον προστατευμένο γεωργικό τομέα της Ιαπωνίας. Αν επιτευχθεί η διμερής συμφωνία μεταξύ της Ε.Ε. και της Ιαπωνίας θα σταλούν ισχυρά μηνύματα ότι ορισμένα μέλη του κόσμου, που περιλαμβάνουν κυρίως χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού, είναι λιγότερο εχθρικά στην υπογραφή εμπορικών συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, παρά η Ε.Ε. και η Αμερική.

Υ.Γ.: Οι απόψεις και γνώμες που διατυπώνονται στο παρόν είναι αυτές του συγγραφέα και δεν εκπροσωπούν κατ’ ανάγκην τις απόψεις και γνώμες της KPMG International ή Οίκων Μελών της KPMG.

ΑΡΓΥΡΟΥΛΛΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Principal,
KPMG Limited,
[email protected]