Η ΙΤΑΛΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ Ε.Ε. ΚΑΙ Η ΟΓΔΟΗ ΔΙΕΘΝΩΣ

Οι τράπεζες της Ιταλίας ήδη αντιμετωπίζουν μη εξυπηρετούμενα χρέη ύψους €350 δις, που ισοδυναμούν με 20% του ΑΕΠ της Ιταλίας

Οικονομικοί αναλυτές αναφέρουν ότι η βραδεία ανάπτυξη της ιταλικής οικονομίας υπήρχε και πριν από την κρίση του ευρώ, λόγω μειωμένης ανταγωνιστικότητας

Η Ιταλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, η τέταρτη μεγαλύτερη της Ε.Ε. και η όγδοη μεγαλύτερη διεθνώς. Η χώρα είναι ιδρυτικό μέλος της Ε.Ε., της Ευρωζώνης, του ΟΟΣΑ, της G7 και της G8. Οι πιο στενοί εμπορικοί εταίροι της Ιταλίας είναι οι χώρες της Ε.Ε., με τις οποίες διεξάγει περίπου το 60% του εμπορίου της. Η Ε.Ε. αναμένει ότι το ΑΕΠ της Ιταλίας κατά το 2016 θα αυξηθεί με ρυθμό 1,5% σε σχέση με 0,8% το 2015. Tα περσινά όμως αποτελέσματα κατά τρίμηνο είναι απογοητευτικά. Ο ρυθμός ανάπτυξης μειώθηκε από το 0,3% στα πρώτα δύο τρίμηνα στο 0,2% στο τρίτο και 0,1% στο τέταρτο. Όπως δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας, κ. Pier Carlo Padoan, στον Σύνδεσμο Επιχειρηματιών υπάρχει ανάκαμψη αλλά είναι αδύναμη.

Οι αναλυτές αναφέρουν ότι ο πρωθυπουργός κ. Matteo Renzi είναι δραστήριος και διακατέχεται από μεταρρυθμιστικό πνεύμα. Ήδη άρχισε τη μεταρρύθμιση του συστήματος δικαιοσύνης και τη μείωση της γραφειοκρατίας, θεσμοί που παρεμποδίζουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Παράλληλα, έχει μεταρρυθμίσει τους εργασιακούς νόμους, έτσι που να υπάρχει μεγαλύτερη ευχέρεια για απολύσεις ανθρώπινου δυναμικού, αλλά παράλληλα προσφέρεται και ασφάλεια στις εργασίες και δικαιώματα για κοινωνικές παροχές στα νέα πρόσωπα που θα προσληφθούν. Αλλά, παρά τη μείωση στη συναλλαγματική αξία του ευρώ, η αύξηση στις εξαγωγές είναι απογοητευτική.

Αυτό ήταν αποτέλεσμα της μειωμένης ανταγωνιστικότητας όσον αφορά τις εξαγωγές, την επιβράδυνση στις αναδυόμενες οικονομίες και τη μέτρια επίδοση της γερμανικής βιομηχανίας, που απορροφά το 1/6 των εξαγωγών της Ιταλίας. Ως αποτέλεσμα, η επίδοση της Ιταλίας από τότε που άρχισε η κρίση του ευρώ είναι απογοητευτική. Ως αντίδραση της κυβέρνησης είναι να περιλάβει στον προϋπολογισμό του 2016 φορολογικά κίνητρα, με στόχο την ενθάρρυνση των εταιρικών επενδύσεων. Οικονομικοί αναλυτές όμως αναφέρουν ότι η βραδεία ανάπτυξη της ιταλικής οικονομίας υπήρχε και πριν από την κρίση του ευρώ, λόγω μειωμένης ανταγωνιστικότητας.

Οι εξελίξεις όσον αφορά την ανεργία είναι επίσης απογοητευτικές. Ενώ το ποσοστό ανεργίας στην Ευρωζώνη μειώθηκε στο πιο χαμηλό σημείο από τέσσερα χρόνια στο 10,3%, η ανεργία στην Ιταλία παρέμεινε στο 11,4%. Αναφέρεται όμως ότι ο κ. Renzi βασίζεται σε μια ισχυρή οικονομία πριν από τις δημοτικές εκλογές του προσεχούς Ιουνίου σε μεγάλες πόλεις και σε ένα δημοψήφισμα το ερχόμενο φθινόπωρο για μεταρρυθμίσεις στον τρόπο έγκρισης των νομοσχεδίων από τη Γερουσία. Ο Matteo Renzi διακινδυνεύει το πολιτικό του μέλλον με το να θέσει σε δημοψήφισμα, τον ερχόμενο Οκτώβριο, το θέμα της συνταγματικής μεταρρύθμισης, που θα περιορίσει τις αρμοδιότητες και τις εξουσίες της γερουσίας. Με τον τρόπο αυτό τα νομοθετήματα θα εγκρίνονται πιο γρήγορα.

Η κυβέρνηση έχει αποκαλύψει πενταετές σχέδιο ύψους €160 δις για να δώσει ώθηση στην οικονομική ανάκαμψη. Το πενταετές αυτό σχέδιο το διαχειρίζεται ο επενδυτικός οργανισμός του Υπουργείου Οικονομικών Cassa Depositi e Prestiti, αφού η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης σημείωσε τον χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης 0,8% κατά το 2015, πράγμα που εγείρει ερωτηματικά για την αποτελεσματικότητα προηγούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων από τη διακυβέρνηση του κ. Renzi.

Στον προϋπολογισμό του κ. Renzi για το 2016 το έλλειμμα προβλέπεται να είναι 2,4% του ΑΕΠ, που θεωρείται υψηλό για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που ήδη έχει προειδοποιήσει την Ιταλία. Και τούτο γιατί η Ιταλία έχει ένα μεγάλο δημόσιο χρέος ύψους 130% του ΑΕΠ. Για σκοπούς σύγκρισης το έλλειμμα της Κύπρου είναι 109% του ΑΕΠ, αλλά σύμφωνα με τους κανονισμούς της Ε.Ε., χώρες που έχουν δημόσιο χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ θα πρέπει να στοχεύουν σε πλεονάσματα.

Αλλά ο κ. Renzi πιστεύει ότι η σφιχτή δημοσιονομική πολιτική παρεμποδίζει την ανάπτυξη της Ιταλίας. Ο κ. Renzi τώρα αντιμετωπίζει και πρόσθετο πρόβλημα από τους κανονισμούς του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης. Με τους κανονισμούς αυτούς επιβάλλονται πιο αυστηρές υποχρεώσεις στις τράπεζες, στην Ευρωζώνη και θα μεταφέρουν τις ζημιές της διάσωσης μιας τράπεζας στους κατόχους ομολόγων, των μετόχων και των μεγαλο-καταθετών της τράπεζας (bail-in).

Αναφέρεται ότι οι τράπεζες της Ιταλίας ήδη αντιμετωπίζουν μη εξυπηρετούμενα χρέη ύψους €360 δις, που ισοδυναμούν με 20% του ΑΠΕ της Ιταλίας. Παράλληλα, έχουν χάσει σχεδόν το 50% της αξίας τους, κατά το 2016, ενώ η επικερδότητα των τραπεζών έχει επηρεαστεί δυσμενώς από την οικονομική ύφεση. Για σκοπούς σύγκρισης αναφέρεται ότι τα μη εξυπηρετούμενα χρέη των τραπεζών της Κύπρου είναι €27 δις, που αποτελούν το τεράστιο ποσοστό του 157% του ΑΕΠ.|

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του χρέους των τραπεζών που δεν εξυπηρετείται ο Υπουργός Οικονομικών κ. Padoan συναντήθηκε με τους διευθυντές των τραπεζών, για να σχεδιάσουν τη σύσταση μιας λεγομένης «κακής τράπεζας». Αν και λεπτομέρειες δεν είναι πλήρως γνωστές, εντούτοις προβλέπεται η σύσταση ενός ταμείου που θα περιλαμβάνει πάνω από €5 δις σε μετοχικό κεφάλαιο από συνεισφορές ιταλικών τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών και επενδυτικών ταμείων, κυρίως συντάξεων.

Το ταμείο θα αγοράζει μετοχές στις τράπεζες που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Ένα δεύτερο ταμείο θα αγοράζει μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε τιμές αγοράς. Η ιταλική κυβέρνηση δεν αναμένει να προσφέρει οικονομική στήριξη για να αποφύγει τους κανονισμούς που απαγορεύουν την κρατική ενίσχυση, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι το δημόσιο χρέος φθάνει το 130% του ΑΕΠ. Το θέμα αυτό εξετάζεται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε., στο κατά πόσον υπάρχει κρατική ενίσχυση στο εν λόγω σχέδιο. Η διάσωση εκ των έσω «bail-in» είναι πολιτικά επιβλαβής για την Ιταλία και είναι κάτι που ο πρωθυπουργός κ. Renzi προσπαθεί να αποφύγει.

Η κυβέρνηση εισάγει σχέδιο

Το σχέδιο το οποίο εισάγει η κυβέρνηση του κ. Renzi για διάσωση των τραπεζών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στόχο έχει να υπερβεί δύο σημαντικά προβλήματα. Το πρώτο είναι ότι οι ιδιώτες μέτοχοι δεν θα ήθελαν να διαθέσουν περισσότερα χρήματα στις προβληματικές περιφερειακές τράπεζες. Το δεύτερο πρόβλημα που η κυβέρνηση θα ήθελε να αποφύγει είναι να μην υποχρεωθεί να εφαρμόσει τους κανονισμούς του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης, που προβλέπει για διάσωση των τραπεζών εκ των έσω (bail-in), και να επιβάλει ζημιές στους κατόχους ομολόγων, στις τάξεις των οποίων περιλαμβάνονται και μικροκαταθέτες.

Τέτοια πολιτική δημιούργησε αρκετά προβλήματα το 2015, όταν η κυβέρνηση επέβαλε την πολιτική αυτή σε τέσσερεις προβληματικές τράπεζες. Αλλά, για να συνεισφέρουν στη σύσταση του ταμείου διάσωσης των τραπεζών, οι τράπεζες απαιτούν σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον ιταλικό κώδικα χρεοκοπίας, έτσι που να εναρμονιστεί με το τι υπάρχει στις άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Κάτι τέτοιο έπραξε και η Κύπρος με την τροποποίηση του νόμου περί χρεοκοπίας, έτσι που να επιταχύνεται η εκποίηση των ακινήτων. Υπάρχουν όμως και ειδικά σχέδια αφερεγγυότητας, που παρέχουν βοήθεια στους κατόχους της πρώτης κατοικίας.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕΛΕΤΙΕΣ
[email protected]
Διοικητικός Σύμβουλος,
KPMG,
Λογιστικές, Ελεγκτικές, Φορολογικές και Συμβουλευτικές Υπηρεσίες
(Οι απόψεις και γνώμες που διατυπώνονται στο παρόν είναι αυτές του συγγραφέα
και δεν εκπροσωπούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις και γνώμες της
KPMG International ή Οίκων Μελών της KPMG).