Οι μνήμες είναι καθημερινές και ο πόθος πάντα έντονος για την αγαπημένη πόλη. Έχουν περάσει 40 και πλέον χρόνια νοσταλγίας για την πατρώα γη, αλλά και ασίγαστου πόθου για επιστροφή. Η πόλη της Αμμοχώστου παραμένει βουβή και ερειπωμένη αναμένοντας τους νόμιμους κατοίκους της να επιστρέψουν.

Είναι στιγμές, όμως, που οι μνήμες γίνονται πιο έντονες και οι εικόνες του παρελθόντος ξυπνούν μπροστά μας, όπως σήμερα, που για άλλη μια φορά τα δύο σωματεία της Αμμοχώστου, Ανόρθωση και Νέα Σαλαμίνα, θα συναντηθούν πάλι μακριά από την πόλη της Αμμοχώστου. Και η σκέψη, το μυαλό, πετούν πάνω από συρματοπλέγματα και καταλήγουν στο ΓΣΕ Αμμοχώστου, σε άλλες εποχές, νοσταλγικές και πιο ανέμελες, όπου κάθε ποδοσφαιρική συνάντηση ήταν μια γιορτή χαράς για όλους.

Πριν από λίγο καιρό η Νέα Σαλαμίνα κυκλοφόρησε ένα αξιόλογο λεύκωμα με τη συμπλήρωση 40 χρόνων νοσταλγίας, αφιερωμένο στην Αμμόχωστο. Μέσα απ’ αυτό θα κάνουμε αναφορά στην πόλη του Ευαγόρα, όχι μόνο για να θυμίσουμε στους πιο παλιούς, αλλά και για να μαθαίνουν οι νεότεροι για την ιστορία αυτού του τόπου.

Η Αμμόχωστος

Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960, η Αμμόχωστος γίνεται η ιδανική πόλη για τη σταδιακή ανάπτυξη του εμπορίου, του τουρισμού, του πολιτισμού, των τεχνών, του αθλητισμού. Η Κύπρος ανέπνεε αέρα ελευθερίας, παρά τις δυσκολίες που προδιαγράφονταν. Ο πληθυσμός της πόλης, από τις 35 χιλιάδες το 1960, φθάνει τις 45 χιλιάδες το 1974 και άλλες 6-8 χιλιάδες να εργάζονται στην πόλη χωρίς να είναι μόνιμοι κάτοικοι. Ο οικονομικός οργασμός είναι άνευ προηγουμένου. Ανεγείρονται μεγάλα κέντρα αναψυχής, νέα καταστήματα. Διαχωρίζονται νέα οικόπεδα και φυτρώνουν νέες συνοικίες, κυρίως στα προάστια της πόλης.

Αναπτύσσεται το οδικό δίκτυο, γίνονται νέες λεωφόροι. Είναι η πρώτη πόλη στην Κύπρο όπου αρχίζει αποχετευτικό σύστημα, το οποίο, δυστυχώς, έμεινε ημιτελές μετά την κατάληψη της πόλης τον Αύγουστο του 1974 από τους Τούρκους εισβολείς.

Μέχρι το 1974 το λιμάνι της Αμμοχώστου ήταν το κύριο λιμάνι της Κύπρου, τόσο από πλευράς χωρητικότητας όσο και διακίνησης εμπορευμάτων και επιβατών. Με την επέκτασή του το 1965 το λιμάνι υπερδιπλασίασε τη χωρητικότητά του. Το 1972 στην Αμμόχωστο βρισκόταν το 20% των εμπορικών εγκαταστάσεων που υπήρχαν σε όλες τις πόλεις.

Η Αμμόχωστος ήταν γνωστή για τους κήπους των εσπεριδοειδών της, που ήταν διάσπαρτοι σε όλη την πόλη και τα προάστια. Στην πόλη λειτουργούσαν πολλά συσκευαστήρια εσπεριδοειδών αλλά και πατατών, που απασχολούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου εκατοντάδες εργαζομένους.

Ο τουρισμός

Ο τομέας στον οποίο η Αμμόχωστος κυριολεκτικά σημείωσε αλματώδη πρόοδο ήταν ο τουρισμός, με αποτέλεσμα πριν από το 1974 να αποτελεί το πιο σημαντικό τουριστικό κέντρο της Κύπρου. Η Αμμόχωστος ανακαλύφθηκε από τον διεθνή τουρισμό μετά το 1963 και γρήγορα έγινε το κέντρο τουρισμού με διεθνή ακτινοβολία. Έτσι, ενώ η πόλη διέθετε 923 τουριστικές κλίνες, δηλαδή το 15% του συνόλου, το 1974 ήταν συγκεντρωμένες στην Αμμόχωστο το 57% των τουριστικών κλινών. Μέσα σε 8 χρόνια ο αριθμός δωδεκαπλασιάστηκε και έφθασε τις 10.331 το 1974.

Ο πολιτισμός

Η πρόοδος σε όλους τους τομείς βοήθησε αναπόφευκτα και στην ανάδειξη της Αμμοχώστου ως κέντρου πολιτιστικής ανάπτυξης. Η ζωγραφική, η ποίηση, η μουσική και το θέατρο ανθούσαν και στην πόλη διοργανώνονταν πολύ συχνά διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η ίδρυση Δημοτικής Βιβλιοθήκης και Πινακοθήκης έδωσε στους καλλιτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους της Αμμοχώστου και όχι μόνο, μια μόνιμη έδρα. Η ανεκτίμητης αξίας βιβλιοθήκη του Δημήτρη Ν. Μαραγκού είχε, επίσης, τη δική της συμβολή στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της πόλης.

Η μεγαλύτερη πολιτιστική εκδήλωση στην Αμμόχωστο ήταν η Γιορτή του Πορτοκαλιού. Για μια εβδομάδα η πόλη και κυρίως ο δημόσιος κήπος ήταν διακοσμημένος με διάφορες παραστάσεις από πορτοκάλια. Καθημερινά υπήρχαν διάφορες εκδηλώσεις με αποκορύφωμα τον χορό για την ανάδειξη της «Μις Πορτοκάλι» και τη μεγάλη παρέλαση αρμάτων στο στάδιο ΓΣΕ την Κυριακή το απόγευμα. Χιλιάδες κόσμου απ' όλη την Κύπρο επισκέπτονταν την Αμμόχωστο κατά τη διάρκεια της Γιορτής του Πορτοκαλιού.

Στην Αμμόχωστο υπήρχε οργανωμένο επαγγελματικό θέατρο, μεγάλη άνθηση είχε ο κινηματογράφος, ενώ η πόλη διέθετε αξιόλογες χορωδίες και φιλαρμονικές, με πιο αξιόλογη τη Φιλαρμονική του Δήμου Αμμοχώστου, που ήταν παρούσα σε όλες τις μεγάλες εκδηλώσεις και παρελάσεις.

Άλλη μεγάλη εκδήλωση ήταν η Γιορτή του Κατακλυσμού, με το τριήμερο καλλιτεχνικό πρόγραμμα στην παραλία και τη φαντασμαγορική παρέλαση των τραγουδιστών με βαρκαρόλες το βράδυ. Άλλες σημαντικές εκδηλώσεις ήταν τα Ανθεστήρια, τα λαϊκά πανηγύρια και τα φεστιβάλ που διοργάνωναν γυναικείες οργανώσεις νεολαίας. Το ίδιο σημαντική ήταν και η προσφορά στον αθλητισμό από τα σωματεία Ανόρθωση, Νέα Σαλαμίνα, ΑΕΚ, το ΓΣΕ και τον Ναυτικό Όμιλο Αμμοχώστου.

Τριπλάσιες νίκες η Ανόρθωση

Άλλο ένα τοπικό ντέρμπι της Αμμοχώστου θα γίνει μακριά από το ΓΣΕ και την αγαπημένη πόλη του Ευαγόρα. Οι μνήμες ξυπνούν πιο έντονα τέτοιες μέρες και ταξιδεύουν στην όμορφη πόλη, τις αμμουδιές της, τα σπίτια και τους δρόμους της. Δεν ξεθώριασαν και ούτε θα ξεθωριάσουν οι εικόνες από την Αμμόχωστο, που κρατούν δεμένους όλους τους κατοίκους της και ζωντανό τον πόθο για επιστροφή.

Οι αγώνες Ανόρθωσης - Νέας Σαλαμίνας ήταν κάθε χρόνο μια γιορτή για τους φιλάθλους της Αμμοχώστου. Ένα ποδοσφαιρικό πανηγύρι, που ξεκινούσε μια εβδομάδα πριν από το παιχνίδι και ο απόηχός τους κρατούσε για μέρες. Υπήρχε σίγουρα πάθος για τη νίκη και το γόητρο, αλλά, πάντα σε όμορφο περιβάλλον με πειράγματα και στοιχήματα. Οι φίλαθλοι πήγαιναν μαζί στο γήπεδο και χώριζαν όταν έμπαιναν στο στάδιο.
Μετά τον αγώνα ήταν ξανά μαζί για… ανάλυση του αγώνα και τα γνωστά πειράγματα.

Το σημερινό τοπικό ντέρμπι της Αμμοχώστου είναι το 108ο και η Ανόρθωση υπερέχει σαφώς στην προϊστορία, αφού έχει τριπλάσιες νίκες από τη Νέα Σαλαμίνα. Στους 107 αγώνες που έγιναν μέχρι σήμερα, η Ανόρθωση μετρά 59 νίκες, η Νέα Σαλαμίνα 19 και άλλοι 29 αγώνες έληξαν ισόπαλοι. Υπεροχή της Ανόρθωσης και στα τέρματα 190-109.

Με την Ανόρθωση γηπεδούχο έγιναν 53 αγώνες και η «Κυρία» έχει 34 νίκες, η Σαλαμίνα 7, ενώ 12 αγώνες έληξαν ισόπαλοι και τα τέρματα ήταν 107-53 για την Ανόρθωση. Με τη Σαλαμίνα γηπεδούχο έγιναν 54 αγώνες και η Ανόρθωση έχει 25 νίκες, η Σαλαμίνα 12 και 17 ισοπαλίες. Τα τέρματα 83-56 για τους «κυανόλευκους».

Στο ΓΣΕ Αμμοχώστου από το 1955-56 μέχρι το 1974 οι δύο ομάδες συναντήθηκαν 35 φορές. Η Ανόρθωση έχει 17 νίκες, η Σαλαμίνα 10, ενώ 8 αγώνες έμειναν στην ισοπαλία. Τα τέρματα 58-44 για την «Κυρία».
Η πιο μεγάλη νίκη για την Ανόρθωση ήταν το 7-1 (1997-98) και ακολουθούν, το εντυπωσιακό 6-5 (1967-68), το 5-3 (1998-99), το 5-2 (2005-06), το 5-1 (1962-63) και το 5-0 (2007-08). Για τη Νέα Σαλαμίνα οι πιο μεγάλες νίκες ήταν το 4-0 (1981-82) και το 4-3 (1978-79).